Korumalı menşe adı
Korumalı Menşe Adı (KMA) (İngilizce: Protected designation of origin - PDO), gıda ile ilgili ürünlerin menşe tanımlarını korumayı amaçlayan bir Avrupa Birliği coğrafi işareti türüdür. Tanım 1992 yılında oluşturulmuştur ve temel amacı, ilgili bölgedeki yerel üreticilerin tanınmış bilgi birikimi ve bileşenleri kullanılarak belirli bir coğrafi alanda üretilen, işlenen ve geliştirilen ürünleri belirtmektir.[1]
Aşağıdaki listede diğer coğrafi işaretler de yer almaktadır.
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Korunan ürünlerin özellikleri esasen kendi topraklarıyla bağlantılıdır. Kullanımı zorunlu olan Avrupa veya İngiltere PDO logosu bu bağlantıyı belgelemektedir.[2] 20 Mart 2006 tarihli 510/2006 sayılı Avrupa Tüzüğü, üreticiler arasında eşit rekabet koşulları sağlayan bir topluluk koruma sistemi kurmanın önceliğini kabul etmektedir. Bu Avrupa Tüzüğü, bölgesel ürünlerin itibarını garanti altına almak, mevcut ulusal korumaları Dünya Ticaret Örgütü gereklilikleriyle uyumlu hale getirmek ve tüketicileri, korunan menşe logosu adı verilen ürünlerin, adla belirtilen üretim ve menşe koşullarına uyduğu konusunda bilgilendirmek amacıyla tasarlanmıştır. Tüzük, ürünün veya gıdanın özellikleri ile coğrafi kökeni arasında bağlantı bulunan belirli tarım ürünleri ve gıdalar için geçerlidir: bunlar şarap, peynir, jambon, sosis, zeytin, zeytinyağı, bira, meyve, sebze, ekmek veya hayvan yemidir.[1][3][4]
Parmigiano Reggiano, Gorgonzola, Asiago peyniri, Camembert de Normandie ve Şampanya gibi gıdalar yalnızca belirlenmiş bölgeden geliyorlarsa bu şekilde etiketlenebilir. Örneğin, Roquefort menşe adı altında pazarlanabilmesi için[5] bir peynirin belirli bir koyun türünden (Lacaune) elde edilen çiğ sütten işlenmesi, hayvanların belirli bir bölgede yetiştirilmesi ve elde edilen peynirin Fransa'nın Aveyron bölgesindeki Roquefort-sur-Soulzon'daki mahzenlerden birinde rafine edilmesi ve burada bu mahzenlere özgü geleneksel türlerden hazırlanan küf sporlarıyla (Penicilium roqueforti) tohumlanması gerekir.
Farklı dillerde PDO
[değiştir | kaynağı değiştir]
PDO logosu Avrupa Birliği'nin tüm dillerinde mevcuttur ve şirketler logoyu ve herhangi bir versiyonun kısaltmasını kullanmakta serbesttir. Farklı dil versiyonlarının örnekleri aşağıda gösterilmiştir:
| Dil | İsim | Kısaltma |
|---|---|---|
| Bulgarca | Защитено наименование за произход | ЗНП |
| Hırvatça | Zaštićena oznaka izvornosti | ZOI |
| Çekçe | Chráněné označení původu | ChOP |
| Danca | Beskyttet oprindelsesbetegnelse | BOB |
| Flemenkçe | Beschermde Oorsprongsbenaming | BOB |
| Estonca | Kaitstud päritolunimetus | KPN |
| İngilizce | Protected designation of origin | PDO |
| Fince | Suojattu alkuperänimitys | SAN |
| Fransızca | Appellation d'origine protégée | AOP |
| Almanca | geschützte Ursprungsbezeichnung | g. U. |
| Yunanca | προστατευόμενη ονομασία προέλευσης | ΠΟΠ |
| Macarca | Oltalom alatt álló eredetmegjelölés | OEM |
| İrlandaca | Bunús Ainmníochta Cosanta | BAC |
| İtalyanca | Denominazione d'Origine Protetta | DOP |
| Letonca | Aizsargāts cilmes vietas nosaukums | ACVN |
| Litvanca | Saugomos kilmės vietos nuorodos | SKVN |
| Maltaca | Denominazzjoni ta' Oriġini Protetta | DOP |
| Lehçe | chroniona nazwa pochodzenia | ChNP |
| Portekizce | Denominação de Origem Protegida | DOP |
| Rumence | Denumirea de origine protejată | DOP |
| Slovakça | Chránené označenie pôvodu | CHOP |
| Slovence | Zaščitena označba porekla | ZOP |
| İspanyolca | Denominación de origen protegida | DOP |
| İsveççe | Skyddad ursprungsbeteckning | SUB |
| Turkçe | Coğrafi işaret tescili | Cİ |
Avrupa sicili
[değiştir | kaynağı değiştir]Korunan isimler, Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü tarafından tutulan Avrupa "korunan menşe adları ve korunan coğrafi işaretler siciline" veya kısaca "AB Kalite Siciline" kaydedilir.[6] Başvurular, yayınlar, kayıtlar ve herhangi bir değişiklik DOOR (Menşe ve Kayıt Veri tabanı) veri tabanına kaydedilir ve herkes tarafından çevrimiçi olarak erişilebilir.[1]
Avrupa Komisyonu tarafından 1 Nisan 2019'da devreye alınan eAmbrosia çevrimiçi veri tabanı,[7] Avrupa Birliği'ndeki korunan şaraplar, içkiler ve yiyecekler hakkında bilgi listeliyor ve önceki üç farklı veri tabanı olan E-SPIRIT-DRINKS, DOOR ve E-BACCHUS 31 Aralık 2019'da değiştirildi.[8]
Ülkelere göre PDO ürünlerinin listeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana madde: Ülkelere göre PDO ürünlerinin listesi
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- AOC - Appellation d'origine contrôlée (Fransa)
- AOP - Appellation d'origin protégée (İsviçre)
- Avrupa Birliği'nde coğrafi işaretler ve geleneksel spesiyaliteler
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Les indications géographiques et les systèmes de qualité en bref - Commission européenne". agriculture.ec.europa.eu (Fransızca). 24 Ekim 2023. 11 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ Barham, Elizabeth; Sylvander, Bertil (2011). Labels of Origin for Food: Local Development, Global Recognition (İngilizce). CABI. ISBN 978-1-84593-377-7. 10 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ "Regolamento (Cee) N". web.archive.org. 1 Mart 2014. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ "La riforma del Regolamento (CEE) 2081/92 sulla protezione delle indicazioni geografiche e delle denominazioni di origine | Agriregionieuropa". agriregionieuropa.univpm.it. 12 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ Hughes, E. Thomas; Hughes, Meredith Sayles (2005). Gastronomie! food museums and heritage sites of France. FOOD Museum (Albuquerque, N. M.). Piermont, NH: Bunker Hill Publ. ISBN 978-1-59373-029-1.
- ^ "La réforme des appellations en 2009". web.archive.org. 5 Ekim 2014. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ "eAmbrosia". ec.europa.eu. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ "REGOLAMENTO (CE) N. 510/2006 DEL CONSIGLIO del 20 marzo 2006 relativo alla protezione delle indicazioni geografiche e delle denominazioni d'origine dei prodotti agricoli e alimentari". 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.