Konstantine Gamsahurdia
| Konstantine Gamsakhurdia | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | კონსტანტინე გამსახურდია |
| Doğum | 3 Mayıs 1893 Abaşa, Kutaisi Guberniyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | Tiflis, Gürcistan SSC, Sovyetler Birliği 17 Temmuz 1975 |
| Meslek | Yazar, şair, sosyal aktivist |
| Milliyet | Gürcü |
| Edebî akım | Dışavurumculuk, edebî modernizm |
| Evlilik | Miranda Palavandişvili |
| Çocuklar | Zviad Gamsahurdia |
Konstantine Gamsahurdia (Gürcüce: კონსტანტინე გამსახურდია; 3 Mayıs 1893 - 17 Temmuz 1975) Gürcü yazar ve halk figürü. Almanya'da eğitim gören Gamsahurdia, Batı Avrupa'da yaygın olan edebi akımları Gürcü edebiyatıyla harmanlayarak eserler vermiştir. Sovyet yönetimine karşıt olmakla birlikte , Stalin dönemi infazlarından sağ kurtulan birkaç Gürcü yazardan biriydi. Beyazdeniz adasına sürgün edilen ve birçok kez tutuklanan Gamsahurdia'nun eserleri, psikolojik içgörüye sahip karakter tasvirleriyle dikkat çekmektedir. Gamsahurdia'nın yazılarının bir diğer özelliği de, klasisizm duygusu yaratmak için arkaik bir dili taklit etmesidir. Bu akım, Gamsahurdia'nın Gürcüceye kattığı yeni bir inceliktir.
Konstantine Gamsakhurdia'nın oğlu Zviad, 1991'de Gürcistan'ın ilk cumhurbaşkanı seçildi. Zviad 1993'teki iç savaşta şüpheli bir şekilde öldü.
İlk yılları ve kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Gürcistan'daki Megrelya bölgesinin Abaşa kentinde Megrel kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kutaisi Lisesi'nde öğrenim gördükten sonra üniversite eğitimi için Niko Marr ile tanıştığı Sankt-Petersburg'a gitti. I. Dünya Savaşı yıllarını Almanya, Fransa ve İsviçre'de geçiren Gamsahurdia, doktorasını 1918'de Berlin Üniversitesi'nde tamamladı. Rus vatandaşı olarak, Bavyera'daki Traunstein kentinde kısa süreli staj yaptı. İlk şiirlerini ve kısa öykülerini 1910'ların başlarında yayımladı. Bu şiirlerde Alman Ekspresyonizminden ve Fransız Post-Sembolist literatüründen etkilendi. Almanya'dayken düzenli olarak Alman basını için Gürcistan ve Kafkaslar üzerine yazılar yazdı. Eş zamanlı olarak Almanya merkezli Gürcü Kurtuluş Komitesi'nin örgütlenmesinde rol oynadı. Gürcistan'ın 1918'de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Gürcistan'ın büyükelçiliğinde ataşe olarak çalışmaya başladı. Ataşe olarak çalışırken Gürcü savaş mahkûmlarını Gürcistan'a geri döndürme ve Alman üniversitelerine Gürcü öğrencileri yerleştirmeden sorumlu oldu.[1]
Gamsakhurdia, 1921'de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgaline tepki gösterdi. Tiflis merkezli edebiyat dergilerinin editörlüğünü yaptı. Ayrıca kısa süreliğine sanatsal değerleri politik doğruculuğa tercih eden yazarlarla birlikte çalıştı. Gamsahurdia, artan ideolojik baskıya meydan okuyarak yazılarını yayınladı ve 1922'de Gürcistan'ın zorla Sovyetleştirmesinin yıldönümünde barışçıl bir protesto mitingine liderlik etti. 1925'te yazması sekiz yıl sürecek Dionysus'un Gülüşü (დიონისოს ღიმილი), adlı eseri yazmaya başladı. Eser, Paris'te kendi toplumuna ve ideallerine tamamen yabancı kalan genç bir Gürcü entelektüelin hikâyesini anlatıyor.[2]
Sonraki yılları ve çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcistan'daki 1924 anti-Sovyet ayaklanmasının bastırılmasından sonra Gamsahurdia, Alman edebiyatı dersleri verdiği Tiflis Üniversitesi'nden atıldı. Kısa süre sonra tutuklandı ve birkaç yıl geçireceği Beyaz Deniz'deki Solovetsky Adaları'na sürüldü. Gamsahurdia serbest bırakıldığında sessiz kalmaya zorlandı. İntiharın eşiğine gelen Gamsahurdia, Dante'nin eserlerini tercüme ederek depresyondan kurtulmaya çalıştı. 1930'ların başlarında kendisi gibi Megrel olan Lavrentiy Beria'nın korumasıyla yeniden yazmaya başladı. 1935'te aşk ve kollektif tarımı konu alan "sosyalist" bir eser olan "Ay'ı Çalmak " (მთვარის მოტაცება, 1935-6) adlı romanı yazdı. Daha sonra Khogais Mindia (ხოგაის მინდია, 1937) adlı psikoloji temalı bir roman yazdı. Buna karşın Beria sürgün sonrası çalışmalarını da eleştirdi. Kısa süre sonra Gamsahurdia, Devlet Yayınevi'nin Troçkist yöneticisi Lida Gasviani ile olan ilişkisi nedeniyle tutuklandı, ancak ironik bir şekilde düşmanlarla cinsel ilişkinin yasal olduğunu söyleyen Beria tarafından sorgulandı ve serbest bırakıldı.[3]
Stalinist temizlik tepe noktasındayken, Gamsahurdia daha çok tarih ve yurt sevgisi temalı eserler verdi. The Right Hand of the Grand Master (დიდოსტატის მარჯვენა 1939) adlı eseri, 11. yüzyılda Svetitshoveli Katedrali'nin inşasını konu almaktadır. Eser, Kral I. Giorgi'nin katedrali inşa etmesi için görevlendirdiği sadık mimar Konstantine Arsakidze'nin trajik hikâyesini konu alır. Hikâyede Arsakidze, Giorgi'nin kızı Şorena'ya aşık olur. Yasadışı aşk, Giorgi'nin emriyle Arsakidze'nin sakat bırakılması ve infaz edilmesiyle sonuçlanır. Hikâyede verilmek istenen alegorik mesajda, yasak aşkı nedeniyle öldürülen Arsakidze, Stalin döneminde Gürcistan sevgileri nedeniyle öldürülen yazarlara benzetilmektedir.[4]
Gamsahurdia'nın II. Dünya Savaşı sonra da yazmaya devam etti; II. Dünya Savaşı öncesi Gürcü köyünü anlatan The Flowering of the Vine (ვაზის ყვავილობა, 1955); ve Gürcistan'ı 1089'dan 1125'e kadar yöneten Kral Kurucu Davit'i anlattığı David the Builder (დავით აღმაშენებელი, 1942–62) romanını yazdı. Bu eserle birlikte 1962'de Şota Rustaveli Devlet Ödününü kazandı. Gamsahurdia ayrıca Goethe hakkında biyografik bir roman yazdı. Anılarının (1963) ve vasiyetinin (1959) yayınlanması o dönemde gerçekleşemedi. 1975'te öldü ve "Kolhis Kulesi" olarak adlandırdığı konağına defnedildi. İsa ve Yahudaların yan yana gömüldüğünü bahane göstererek Mtatsminda Panteonu'na gömülmeyi reddetti. "İsa ve Yahuda" ile atıfta bulunduğu kişiler halk figürü İlia Çavçavadze ve siyasi düşmanı Bolşevik Filipp Makharadze idi.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Konstantine Gamsahurdia, fotoğraf Simon Kiladze 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
