Kodlamayan DNA
Genetikte kodlamayan DNA bir proteindeki amino asit dizisine karşılık gelen bilgi içermeyen DNA'dır. Çoğu ökaryotta genomun büyük bir kısmı kodlamayan DNA'dan oluşur (bu C değeri muamması olarak adlandırılır). İnsanda genomun %5'i protein kodlayan dizilerden oluşur. Bazı kodlamayan DNA, kodlayan bölgenin etkinliğini düzenlemeye yarar. Yakın zamana kadar kodlamayan DNA'nın ne işe yaradığı bilinmemekteydi ve bu yüzden ona çöp DNA (İngilizce "junk DNA") olarak değinilirdi.
Protein kodlamayan DNA dizileri bir kısmı ribozomal RNA, taşıyıcı RNA, mikroRNA gibi çeşitli işlevsel RNA tiplerini kodlar. Başka kodlamayan DNA'lar promotör ve hızlandırıcılarda (İng. enhancer elements) transkripsiyon faktörlerinin bağlandığı özel DNA dizileridir. Başka DNA dizileri, mRNA'ya yazıldıkları zaman mRNA'nın uygun şekilde işlenmesi (poliadenilasyon, başlık takılması, uçbirleştirme gibi) ve protein çevriminin adımları (başlama, sonlanma) için gerekli dizileri içerir.
Diğer DNA dizileri ise DNA'nın sıkışıp tıkız (kompakt) bir kromatin yapısını almasını sağlar. Histon ve kromatin yapısal proteinlerinin bağlandığı yerlerin kendilerine has DNA diziler vardır.
Bazı kodlamayan DNA dizileri mutasyon sonucu artık protein kodlama özelliğini kaybetmiş olan psödogenlerdir. Buna benzer olarak, çalışmaz hale gelmiş olan transpozon ve retrovirüs dizileri de genomdaki kodlamayan diziler arasında yer alırlar.
Çöp DNA
[değiştir | kaynağı değiştir]Herhangi bir işlevi olduğu bilinmeyen DNA bölgelerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ökaryotik kromozom ince yapısı
- Genetik kod
- İntron
- Kodlamayan RNA
- Filogenetik izleme
- Promotör
- Düzenleyici dizi
- Bencil DNA
- Telomer
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Ocak, Mahir E. (27 Nisan 2015). "Çöp DNA Nedir?". bilimgenc.tubitak.gov.tr. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2017.
- Genel
- Bennett, M.D. and I.J. Leitch (2005). "Genome size evolution in plants". T.R. Gregory (ed.) (Ed.). The Evolution of the Genome. San Diego: Elsevier. ss. 89-162.
- Gregory, T.R (2005). "Genome size evolution in animals". T.R. Gregory (ed.) (Ed.). The Evolution of the Genome. San Diego: Elsevier.
- Carroll, Sean B.; ve diğerleri. (Mayıs 2008). "Regulating Evolution". Scientific American. New York: Scientific American Inc. ss. 60-67.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hayvan Genom Büyüklüğü veritabanı9 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bitki DNA C-Değeri veritabanı
- Fungal Genom büyüklüğü veritabanı7 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.