Kitle hareketi (siyaset)

Kitle hareketi, bir nüfusun geniş kesimleri tarafından desteklenen bir siyasi parti veya hareketi tanımlar. Genellikle bir kitle hareketinin yaratılmasını savunan siyasi hareketler arasında komünizm, faşizm ve liberalizm fikirleri yer alır. Komünistler ve faşistler genelde bir iktidarı devirmek ve kendi iktidarlarını kurmak için kitlesel hareketlerin yaratılmasını savunurlar; kitlesel hareketler daha sonra iktidarın devrilmesini önlemek için kullanılır; liberaller ise temsilî demokrasi sisteminde kitlesel katılım talep ederler.

Kitle hareketlerinin sosyal bilimler açısından incelenmesinde karizma, liderlik, aktif azınlıklar, tarikatlar ve mezhepler, müritler, kitle insanı ve kitle toplumu, yabancılaşma, beyin yıkama ve telkin, otoriterlik ve totaliterlik unsurları üzerinde durulmaktadır. Bu alan, kapsamını giderek güruhlardan sosyal hareketlere ve fikir akımlarına, ardından da kitle ve medya toplumuna doğru genişleyen kalabalık veya kitle psikolojisinden ortaya çıkmıştır. Etkili bir erken dönem metni, İngiliz cerrah Wilfred Trotter'ın sürü içgüdüsü üzerine yazdığı iki makaledir (1908). Aynı zamanda Sigmund Freud'un Massenpsychologie (1921) adlı kitabında yer alan ve yanıltıcı bir şekilde Grup psikolojisi şeklinde tercüme edilen süperego ve özdeşleşme gibi temel kavramları da etkilemiştir. Bunlar, Freudcu-Marksist Wilhelm Reich'ın Faşizmin Kitle Psikolojisi (1933) adlı orijinal eserinde geçen, cinsel baskının sert kişiliklere sebep olduğuna yönelik fikirlerle ilişkilendirilmiştir. Bu daha sonra Frankfurt Okulu ve Theodor Adorno tarafından geliştirilen fikirlerle birleşti ve sonuçta yabancı düşmanlığı ve antisemitizm için bir temel olarak otoriter kişilik üzerine büyük bir Amerikan araştırmasına (1950) yol açtı. Bir diğer erken döneme ait tema ise hem bu tür hareketlerin dışındaki hem de içindeki kitlelerle elitler arasındaki ilişkilerdir.

Ayrıca bakınız

• Sürü psikolojisi
• Kolektif davranış
• Kült
• Elitizm
• Oligarşinin Demir Kanunu
• Azınlık etkisi
• Toplumsal hareket
• Taban hareketi

Kaynakça

• Hoffer, Eric, Gerçek İnanan: Kitle Hareketlerinin Doğası Üzerine Düşünceler, New York, NY: Harper Perennial Modern Classics, 2002.
• Marx, Gary, T. ve McAdam, Douglas, Kolektif davranış ve sosyal hareketler, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1994.
• Van Ginneken, Jaap, Kitle hareketleri – Darwinist, Freudcu ve Marksist perspektifte, Apeldoorn (Neth.): Spinhuis. 2007.
• Wilson, John, Toplumsal hareketlere giriş, New York: Basic, 1973.