Kisyakbika Bayryasova
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Kisyakbika Bayryasova | |
|---|---|
| Кисәнбикә Байрасова | |
| Doğum | 1679 |
| Ölüm | 30 Nisan 1739 Yekaterinburg, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm sebebi | Yakılarak idam |
| Suçlama | İslam'a dönmek ve kaçma girişimi |
| Mahkûmiyet cezası | Yakılarak idam |
Kisyakbika Bayryasova (Tatarca: Кисәнбикә Байрасова, Başkurtça: Киҫәнбикә Байрасова, 1679 - 30 Nisan 1739), zorla vaftiz edilen Müslüman bir kadındı, İslam'a döndüğü için yakılmaya mahkûm edildi.[1]
Şehirdeki siyasi durum
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kysyabika Bayryasova, 1679'da Rusya'daki Sibirya yolunun Duvanskoy volostunda doğdu. 18. yüzyılın başında Urallarda sözde "dağ gücü" kurulmuştu. Yekaterinburg şehrinin kurucusu olarak bilinen ve "Rusya Tarihi" kitabının yazarı olan Vasili Tatişçev, "dağ gücünün" başıydı. O yıllarda, yeni maden yatakların aktif gelişimi başladı, ilde yeni fabrikalar ve madenler inşa edildi. Yerel Başkurtlar, Rusya'ya katılım koşulları altında elde edilen topraklar üzerindeki patrimonyal haklarını kaybetmekten korktular ve kültürel, dini ve yerel geleneklerini korumaya çalıştılar. Halkın hoşnutsuzluğu 1735-1740 Başkurt İsyanı'na neden oldu. İsyana "dağ gücü" cezalandırıcı seferlerle yanıt verdi. İsyancı köylerin sakinleri öldürüldü, köle olarak satıldı, zorla vaftiz edildi. Bir Başkurt kadın olan Kisyakbika Bayryasova, dağ gücü tarafından yakalanarak Yekaterinburg'a getirildi. Yazar ve çevirmen Kiriak Kondratovich'e serf olarak verildi. Vaftiz edildi ve vaftizden sonra Katerina olarak anıldı.
Kölelerin geri kalanı gibi, Kisyakbika da özgül kalabilmek için çabalıyordu. 18 Eylül 1737, bir başka köle ile birlikte ilk kaçış denemesini gerçekleştirdi. Yaşlı kadın yakalanıp dövüldü. Kendisine yapılan bu tutum karşısında yılmayan Bayryasova aynı yılın 26 Eylül'ünde, "dağ gücü" müdürünün sekreteri ile Yekaterinburg'dan tekrar kaçma girişiminde bulundu. Kisyabika yakalandı ve bu sefer kamçı ile cealandırıldı.
Bu arada, 20 Nisan 1738'de Toigilda Zhulyakov'un infazı gerçekleştirildi ve idam edildi. O da zorla vaftiz edilmişti, ancak İslam'a dönmüştü.[2][3] Yekaterinburg ve çevresindeki tüm Başkurtlar, Toigilda'nın yakıldığı yere götürüldü. Toyhildy Zhilyakov, çocuklarının gözü önünde kazığa bağlanarak yakıldı. Ancak Kisiakbika yanma korkusundan dolayı tekrar kaçmaya teşebbüs etti. Eylül 1738'de üçüncü kez kaçtı.[4]
8 Şubat 1739 "Dağ Gücü" Dairesi, İslam'a dönmek ve üç kez kaçmaya teşebbüs ettiği için Kisyabika Bayrasova'nın ateşe verilmesine karar verdi.
Kararın yayınlanmasından bir ay sonra Kisyabika Bayrasova Yekaterinburg merkez meydanında idam edildi.[5][6]
Sanatta
[değiştir | kaynağı değiştir]Başkurt yazar M. S. Burakaeva, "Kisyakbika'nın Masalı (Сказ Кисякбике)" adlı bir hikâye yazdı. Mihail Başkirov hikâyeye dayanan bir oyun yazdı. Sterlitamak Başkurt Dram Tiyatrosu Ulusal Gençlik Tiyatrosu sahnesinde bu oyunu sahneledi. Mustai Karim, "Kısyakbik Masalı"nın (Başkurtça: Киҫәкбикә. Риүәйәт) gerçekleştirdi.[7]
Sansasyonel galanın ardından performans gösteriden kaldırıldı. Bazı tiyatro sanatçıları bu kararın Kültür Bakanlığı tarafından yürürlüğe konduğunu öne sürdü.[7][8]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kadınların hikayeleri: Başkurt Jeanne d'Arc 26 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Реальное время 10.03.2018 (Rusça)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Дело Екатеринбурга. Поцелуй костра". ЕТВ (Rusça). 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
- ^ "Логинов Олег. Уральская преступность. Первые разбойники на Среднем Урале.//«Ведомости: Урал», июнь 2011". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018.
- ^ Ракитин А. И. «Загадочные преступления прошлого». — 2001. (Rusça)
- ^ State Archive of the Sverdlovsk Region. Ф.24. Оп.1. Д.818. С.70.
- ^ "Islam in the Urals. Encyclopedic Dictionary" (PDF) (Rusça). М.-Н. Новгород: ИД «Медина»: 54. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2022.
- ^ Islam in the Sverdlovsk Region (PDF). Ислам в России (Rusça). М.: Логос. Под ред. проф. А. В. Малашенко. 2007 [Ислам в Свердловской области]. ISBN ((978-5-98704-268-2))
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (yardım). 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2022. - ^ a b "В Уфе показали премьеру спектакля «Сказ о Кисякбике»". www.bashinform.ru. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
- ^ "В Башкирии запретили спектакль о женщине, сожженной за переход из православия в ислам". islamnews.ru (Rusça). 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.