Kaynak yönetim yazılımı
Kaynak yönetim yazılımı, Referans yönetim yazılımı, Atıf yönetim yazılımı veya Bibliyografik yönetim yazılımı, bibliyografik kayıt veritabanını depolayan ve bilimsel araştırmalarda ihtiyaç duyulan bu kayıtlar için bibliyografik atıf (referanslar veya kaynakça) üreten bir yazılımdır. Bir kayıt depolandıktan sonra, akademik kitap ve makalelerdeki referans listeleri gibi bibliyografyalar oluşturmada tekrar tekrar kullanılabilir. Modern referans yönetimi uygulamaları genellikle kelime işlemcilerle entegre edilebilir, böylece yayıncılar ve bilimsel veya akademik dergiler tarafından istenen birçok farklı bibliyografik formattan birinde bir referans listesi, bir makale yazılırken otomatik olarak üretilir ve atıfta bulunulan bir kaynağın referans listesine dahil edilmemesi riskini azaltır. Ayrıca bibliyografik veritabanından bibliyografik kayıtları içe aktarmak için bir tesise sahip olacaklardır.
Kaynak yönetim yazılımı, tüm kayıtlarını saklamaya çalışan bir bibliyografik veritabanı ile aynı işi yapmaz. Belirli bir akademik disiplin veya disiplinler grubu gibi belirli bir kapsamda yayınlanan yayınlar. Bu tür bibliyografik veritabanları büyüktür ve büyük sunucu kurulumlarında barındırılmaları gerekir. Referans yönetim yazılımı, belirli bir araştırmacı veya araştırmacı grubu tarafından kullanılmış veya kullanılması muhtemel yayınların çok daha küçük bir veritabanını toplar ve böyle bir veritabanı bir bireyin kişisel bilgisayarında kolayca depolanabilir.
Birçok referans yönetimi uygulaması, kullanıcıların çevrimiçi bibliyografik veri tabanlarında ve kütüphane kataloğu'nda bibliyografik kayıtları aramasına olanak tanır. Kütüphane kataloglarına erişmek için kullanılan ve hala birçok kütüphanede hizmet veren erken bir iletişim protokolü,[1] Z39.50, World Wide Web'in icadından önce ortaya çıkmıştır. Z39.50 hala kullanılıyor olsa da, günümüzde çoğu bibliyografik veritabanı, referans yönetim yazılımı tarafından içe aktarılan çeşitli bibliyografik veri formatlarında seçilen bibliyografik kayıtların dışa aktarılmasına izin veren web siteleri olarak mevcuttur.
Atıf oluşturucular
[değiştir | kaynağı değiştir]Atıf oluşturucular veya atıf üreteçleri, Atıf yapılan eserler ve kaynakçalar oluşturulmasını kolaylaştıran çevrimiçi araçlardır. Atıf oluşturucular, Modern Dil Derneği'nin MLA Stil Kılavuzu, Amerikan Psikoloji Derneği'nin APA stili, Chicago Stil El Kitabı veya Turabian formatı gibi yönergelere ve standartlara göre girdi almak ve çıktıyı biçimlendirmek için web formu kullanır. Bazı atıf oluşturucular yalnızca çalışma zamanı çıktısı üretirken diğerleri atıf verilerini daha sonra kullanmak üzere depolar.
Farklı akademik alanlarda
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazılım kullanımı üzerine araştırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]2013 yılında, Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ndeki hukuk akademisyenleri arasında EndNote, RefWorks ve Zotero kullanımının bir karşılaştırması anket yoluyla yapılmıştır. Ankete katılanların %0'ı RefWorks; %40'ı Endnote; %17'si Zotero kullanmıştır ve bunların çoğu araştırma öğrencisidir. RefWorks, Endnote ve Zotero'nun Oxford hukuk akademisyenleri tarafından kullanımının zorluğu da yazar tarafından tahmin edilmiştir. Hukuk akademisyenleri için bu araçların karşılaştırması, OSCOLA atıf stili kurulumu ve ayarlanması; kişisel bir hukuk bibliyografik kütüphanesi oluşturma ve hukuk bibliyografik veri tabanlarından üst veri çıkarma; akademik yayınlar için dipnot ve bibliyografya oluşturma; OSCOLA atıf stilini kullanma ve değiştirme gibi çeşitli kullanım senaryoları üzerinden yapılmıştır.[2] Aynı yıl, Torino Üniversitesi'nde yapılan bir anket, yazılım bilgisinin yüksek olduğunu ancak benimsenmediğini ve en çok bilinen ve kullanılan yazılımın EndNote olduğunu ortaya koymuştur.[3]
Vikipedi'de referans yönetimi
[değiştir | kaynağı değiştir]sayfasına bakınız.
MediaWiki yazılımı üzerinde çalışan Wikipedia, referansların yönetimi için yerleşik araçlara sahiptir. Bu araçlar -birçok yönden- referans yönetim yazılımı işlevine sahiptir, çünkü bunlar:
- referansları otomatik olarak numaralandırır,
- referans listesini oluşturur,
- Metin içindeki alıntı bileşeni ile referans listesi arasında bağlantılar kurar.
Vikiveri, bilimsel dergilerin ve dergi makalelerinin çeşitli niteliklerini Vikiveri'nin ana, öğe, ad alanında depolar.[4]
Geleneksel referans yönetim araçlarının aksine, MediaWiki referansları alıntı yapmayı kolaylaştırmak için oluşturulmuş bir veritabanında saklamaz.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- COinS - bibliyografik meta verileri web sayfalarının HTML koduna yerleştirme yöntemi
- Z39.50 - TCP/IP bilgisayar ağı üzerinden bir veritabanından bilgi aramak ve almak için uluslararası standart istemci-sunucu, uygulama katmanı iletişim protokolü; kütüphane ortamlarında yaygın olarak kullanılır
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Örneğin: "Z39.50 Gateway to Library Catalogs". Library of Congress. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. Ve: "Z-BRARY - Directory of Z39.50 and SRU Targets". z-brary.com. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ Meredith, Sandra (21 Ocak 2013). "Critical review of referencing software when used with OSCOLA". European Journal of Law and Technology. 4 (1). doi:10.2139/ssrn.2184098. ISSN 2042-115X.
- ^ Francese, Enrico (2013). "Usage of Reference Management Software at the University of Torino". JLIS.it. University of Florence. 4 (2). doi:10.4403/jlis.it-8679. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ "Help:Sources - Wikidata". 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beel, Joeran (14 Ekim 2013). "What makes a bad reference manager?". Intelligent Systems Group, University of Siegen. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
- Fenner, Martin; Scheliga, Kaja; Bartling, Sönke (2014). "Reference management". Bartling, Sönke; Friesike, Sascha (Ed.). Opening Science: The Evolving Guide on How the Internet Is Changing Research, Collaboration and Scholarly Publishing. New York: Springer-Verlag. ss. 125-137. doi:10.1007/978-3-319-00026-8_8
. ISBN 9783319000251. OCLC 871176030. - Universitätsbibliothek Technische Universität München (June 2020). "Reference management software comparison" (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
