Kavalalılar Hanedanı

Kavalalılar Hanedanı, 1805-1953 yılları arasında Mısır'ı yöneten hanedanlıktır. Bu hanedan; 1805'ten 1914'e kadar olan zamanda Mısır Hidivliği, 1914'ten 1922'ye kadar olan zamanda Mısır Sultanlığı ve 1922'den 1953'e kadarki zamanda da Mısır Krallığı adıyla birbirinin devamı olan üç ayrı devletin yönetimini elinde tutmuştur.

Ailenin atası İbrahim Ağa, aslen Konyalı olup,^[1] Osmanlılar devrinde Edirne’ye gelmiş ve Makedonya’da Kavala şehri kalesine bekçibaşı tayin edilmişti. Kavala’ya yerleşen İbrahim Ağa'nın kardeşi Tosun Ağa, şehrin mütesellimi, onun oğlu Ali Tosun Paşa da, Osmanlı Devleti'nde beylerbeyi vazifesindeydi. Kavalalıların en meşhur şahsiyeti, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dır. Kendisini, Osmanlı Sultanı III. Selim (1789-1807) vezirlik rütbesiyle Mısır valisi tayin etmiş, o da bilâhare Kavalalılar Hanedanı'nı kurmuştur.

Kavalalılar Hanedanı'nın başına geçenler; İsmail Paşa'ya kadar vali, İsmail Paşa (1868-1879) devrinde hidiv, Hüseyin Kâmil Paşa (1914-1917) devrinde sultan, Birinci Fuâd (1917-1936) devrinde melik ya da kral unvanını kullandılar.

Kavalalı ailesinden, Osmanlı padişahlarının kızlarıyla evlenerek akrabalık kuranlar olduğu gibi, devletin iç ve dış işlerinde vazife alanlar da vardı. Abbas Hilmi Paşa'nın oğlu Damad İbrahim Paşa, Sultan Abdülmecid'in kızı Münire Sultan'la evlendi. Mehmed Tosun Paşa, müşir rütbesini haizdi. Melik Fuad Paşa da, Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) devrinde binbaşı rütbesiyle Viyana’da askerî ataşelik yapmıştı.

Kavalalılar, Arabistan'daki Vehhabilere ve Osmanlılara karşı ayaklanan Rumlara karşı mücadelelerde başarılı oldular.

Mehmed Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa'nın isyanı, Osmanlıları içeride ve dışarıda güç duruma düşürdü.

Kavalalılar, izledikleri ekonomik politika ile Mısır'ın 19. yüzyılın sonlarında malî bakımdan İngiltere’nin kontrolü altına girmesine sebep oldular ve bu sebeple Mısır halkı kendilerine karşı isyan edince İngilizler'den yardım istemek zorunda kaldılar. 1882'de Mısır İngilizler tarafından işgal edildi, bu tarihten sonra Mısır'da yönetimlerini sürdürmeyi başardılarsa da artık eski güçlerinden yoksundular.

I. Dünya Savaşı (1914-1918) ve sonrasında İngiliz himayesi ve 1948 Arap-İsrail Savaşındaki mağlubiyetleri, Kavalalılar Hanedanı'na karşı hoşnutsuzluklar meydana getirdi. 1953'te Kavalalılar Hanedanı'na son verilip, Mısır'da cumhuriyet ilan edildi.