Kamov Ka-50
| Kamov Ka-50 | |
|---|---|
 Rus Hava Kuvvetleri'ne ait bir Kamov Ka-50 | |
| Türü | Saldırı helikopteri |
| Ulusal köken |  Sovyetler Birliği  Rusya |
| Üretici | Kamov |
| İlk uçuş | Ka-50: 17 Haziran 1982 Ka-52: 25 Haziran 1997 |
| Hizmete giriş | 1995 (Rus Hava Kuvvetleri) |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Üretim sayısı | Ka-50: ~10 Ka-52: 5(prot.) + 35(seri) |
| Birim maliyeti | Mayıs 2011 itibarıyla 500 milyon ruble (yaklaşık 15 milyon $) |
Ka-50 takma adları Kara Köpekbalığı (Чёрная акула-Chyornaya akula ) veya Kurtadam (Werewolf)dır. Hokum A NATO'daki kod adıdır. Sovyet yapımı, tek koltuklu, karşıt pervaneli (kontra-rotor), fırlatma koltuklu, anti-tank helikopteridir. Kamov şirketi tarafından üretilmektedir.
1990'ların sonlarında Kamov ve İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii, Türkiye'nin saldırı helikopteri yarışmasında rekabet etmek için Kamov Ka-50-2 "Erdoğan" (Rusça: Эрдоган) adlı iki kişilik kokpitli bir versiyon geliştirdi. Kamov ayrıca Kamov Ka-52 "Alligator" (Rusça: Аллигатор, NATO raporlama adı: Hokum B) adlı iki koltuklu bir başka varyantı da tasarladı.[1]
Tasarım özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tek rotorlu (döneçli) helikopterlerde, gövdenin pervanenin dönüş yönünün tersine dönmesini engellemek için kuyruk pervanesi bulunur. Kamov Ka-50'de ise bunun yerine birbirinin tersi yönde dönen iki rotor (döneç) mevcuttur. Dünyanın fırlatma koltuğuna sahip ilk helikopteridir. Koltuklar fırlatılmadan önce pervaneler gövdeden ayrılır. Ka-50'lerin en büyük sorunu tek pilota sahip olmasıdır. Navigasyon (seyrüsefer) ve silah sistemlerinin tek mürettebat tarafından kontrol edilmesi Ka-50 pilotlarını germekte ve daha çok hata yapmalarına neden olmaktadır. Bu eksikliği fark eden üreticiler çift koltuklu Kamov Ka-52 Timsah (Alligator) versiyonunu üretmişlerdir. Ka-52'deki çift koltuklar diğer saldırı helikopterlerinden farklı olarak arka arkaya değil yan yana tasarlanmışlardır.
Gelişim
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamov Ka-50, V-80Sh-1 prototipinden geliştirilen tek kişilik bir Rus saldırı helikopteridir. Keşif, hava muharebesi ve kara saldırısı gibi çeşitli rolleri yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. Ka-50'nin en önemli özelliklerinden biri, döngüler, dönüşler ve "huni" (daire çizme) gibi gelişmiş akrobasi yeteneklerine ulaşmasını sağlayan eş eksenli kontra döner rotor sistemidir. Bu sistem aynı zamanda kuyruk rotoru ihtiyacını ortadan kaldırarak helikopterin çevikliğini artırır ve yerden ateşe karşı savunmasızlığını azaltır.[2]
Ka-50, füzeler, bombalar ve 30 mm top dahil olmak üzere bir dizi silahla donatılmıştır. Ayrıca bir helikopter için nadir bir özellik olan NPP Zvezda K-37-800 fırlatma koltuğu ile donatılmıştır. Bu koltuk bir kaza ya da acil durumda rotor kanatlarını patlatarak ve roket devreye girmeden önce kanopiyi fırlatarak pilotu korumak üzere tasarlanmıştır.[2]
Ka-50 ilk kez 1984 yılında Batı'da rapor edilmiş ve 1992 yılında Mosaeroshow'da tanıtılmıştır. Dümenindeki kurt adam resmi nedeniyle "Kurt Adam" lakabını almıştır. "Black Shark" filmindeki görüntüsü nedeniyle "Black Shark" olarak da bilinir. 1995'te Rus Ordusu'nda hizmete girdi, ancak Sovyetler Birliği'nin çöküşünü takiben savunma alımlarındaki azalma nedeniyle sadece bir düzine adet üretildi. Ka-50'nin üretimine 2006 yılında yeniden başlandı ve 2009 yılında Rus Hava Kuvvetleri 1990'ların ortalarından kalma tamamlanmamış uçak gövdelerinden inşa edilen üç adet teslim aldı.[3]
Ka-50'nin "Night Shark" ve "Ka-50Sh" de dahil olmak üzere çeşitli varyantları geliştirilmiştir. Bu varyantlar geliştirilmiş gece yetenekleri ve ilave silah sistemleri ile donatılmıştır. Ka-50 öncelikle özel kuvvetler destek helikopteri olarak kullanılırken, Mil Mi-28 ana ordunun savaş helikopteri olarak hizmet vermektedir. İkinci Çeçen Savaşı ve Suriye İç Savaşı da dahil olmak üzere çeşitli çatışmalarda görev almıştır.[4]
Ka-50-2 "Erdogan"
[değiştir | kaynağı değiştir]1997 yılında İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) ve Kamov Bürosu, Türkiye'ye 145 (daha sonra 50 olarak değiştirildi) savaş helikopteri sağlamak üzere 4 milyar dolarlık bir sözleşme için açılan tasarım yarışmasına Ka-50 helikopterinin tandem kokpitli bir varyantı olan Ka-50-2 Erdoğan ile katıldı. Ka-50-2, IAI tarafından üretilen modern bir "cam kokpit" aviyonik sistemine ve iniş izni için katlanabilen tarete monte 30 mm topa sahipti. Ayrıca gelişmiş tanksavar füzeleri ve IAI'nin Türkiye'nin operasyonel gereksinimlerini karşılamak ve gelecekteki büyümeye izin vermek için özelleştirilebilen esnek modüler aviyonik paketine sahipti.[5] IAI'nin Core Avionics ile yapılan test uçuşlarında Ka-50-2, "cam kokpit" ekranlarını, uçuş navigasyonunu ve gece görevleri için Gece Görüş Gözlüğü ve Helikopter Çok Görevli Optronik Stabilize Yük (HMOSP) hedefleme sistemini kullanma yeteneğini gösterdi. Ka-50, Bell AH-1 SuperCobra, Eurocopter Tiger, AH-64 Apache, Denel Rooivalk ve A129 Mangusta'ya karşı yarışsa da, sözleşme 2007 yılında A129'a verildi.[6]
.jpg)
Ka-52 "Alligator"
[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Kamov tasarım ekibi 1980'lerin başında savaş alanında keşif yapmaya, hedef belirlemeye ve Ka-60'a dayalı grup saldırı helikopteri operasyonlarını koordine etmeye adanmış bir helikopter için bir öneri geliştirdi. Ancak 1980'lerin sonunda yaşanan ekonomik zorluklar bu yeni geliştirme programını engellemiş ve keşif ve hedef belirleme sistemini kurmak için Ka-50'nin modifiye edilmiş bir versiyonunu seçmeye sevk etmiştir. "Kara Köpekbalığı" olarak bilinen bu modifiye versiyon, optronik/radar keşif paketini çalıştırmak için ikinci bir mürettebat gerektiriyordu ve Ka-52 olarak adlandırıldı. Ka-52, iki antenli bir radar sistemine ve iki dairesel tarette gündüz ve gece TV/termal görüş sistemine sahiptir. Ayrıca altı adet kanada monteli silah istasyonuna sahiptir ve çeşitli hava koşullarında kullanım için uygundur. İlk Ka-52'nin üretimine 1996 yılında başlanmış ve seri üretime 2008 yılında geçilmiştir. Rus Hava Kuvvetleri Ka-52'yi Mayıs 2011'de kullanmaya başladı ve 2011 yılında Hava Kuvvetleri'ne 2020 yılına kadar 146 adet Ka-52 sağlamak için uzun vadeli bir sözleşme imzalandı. Şubat 2018'de Rusya Savunma Bakanlığı, 2018-2027 Devlet Silahlanma Programı kapsamında Ka-52'nin 114 adet yeni versiyonunu satın almakla ilgilendiğini ifade etmiştir.[7][8][9]
Operasyonel Geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Ka-50 ve Ka-52 helikopterleri İkinci Çeçen Savaşı, Suriye İç Savaşı ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali de dahil olmak üzere çeşitli askeri operasyonlarda kullanılmıştır. İkinci Çeçen Savaşı'nda Ka-50 ilk kez gerçek düşmanlara karşı canlı silahlarla kullanıldı ve zorlu, dağlık arazide iyi bir performans gösterdi.[10] Suriye İç Savaşı'nda Ka-52 Rus askeri müdahalesini desteklemek üzere konuşlandırıldı ve Lazkiye'deki Rus üssünün savunmasında, arama kurtarma helikopterlerine eşlik etmede ve Rus özel kuvvetlerini desteklemede görev aldı.[11] Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Ka-52 yoğun olarak kullanılmış ve bazı kaynaklara göre savaşın ilk 11 ayında yaklaşık 30 Ka-52 kaybedilmiştir. Ka-52 Ukrayna güçleri tarafından karadan havaya füzeler, tanksavar güdümlü füzeler ve MANPADS gibi çeşitli silahlar kullanılarak düşürülmüştür.[12][13]
Varyantlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kamov V-80
- Ka-50 için prototip versiyonu.[14]
- Kamov Ka-50
- Tek koltuklu versiyon.[14]
- Kamov Ka-50Sh
- Geliştirilmiş gece saldırısı kabiliyetine sahip Ka-50.[15]
- Kamov Ka-50-2 "Erdogan"
- İki koltuklu tandem kokpitli versiyonu Türkiye'ye pazarlandı.[16]
- Kamov Ka-52 "Alligator"
- Rus Hava Kuvvetleri için iki koltuklu yan yana kokpitli son derece geliştirilmiş versiyon.[17]
- Kamov Ka-52E
- Mısır'a satılan ihraç versiyonu.[18]
- Kamov Ka-52K "Katran"
- Katlanır kanatlara ve güçlendirilmiş iniş takımlarına sahip, gemilere yerleştirilmek üzere kanatları kısaltılmış ve Kh-35 ve Kh-38 füzelerini kullanması planlanan deniz versiyonu.
Operatörler
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mısır Hava Kuvvetleri[19] – 2022 itibarıyla 46 adet Ka-52.[20]
- Rus Hava Kuvvetleri[19] – 2022 itibarıyla 133 Ka-52 helikopteri.
- Rus Deniz Havacılığı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]İlgili geliştirmeler
Benzer helikopterler
- Agusta A129 Mangusta
- AgustaWestland Apache
- Bell AH-1 SuperCobra
- Bell AH-1Z Viper
- Boeing AH-64 Apache
- CAIC Z-10
- Denel Rooivalk
- Eurocopter Tiger
- HAL Hafif Savaş Helikopteri
- Harbin WZ-19
- IAIO Toufan
- Mil Mi-28
- Panha 2091
- TAI/AgustaWestland T129 ATAK
Video
[değiştir | kaynağı değiştir]- http://www.youtube.com/watch?v=aJegnG515iM&search=tiger%20helicopter 10 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Warplanes: Russian Scout Helicopters Get Stronger". web.archive.org. 16 Aralık 2012. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ a b "Ka-50 Black Shark (Hokum) Attack Helicopter - Airforce Technology". web.archive.org. 8 Aralık 2013. 8 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "Ka-50N | KAMOV HELICOPTERS". web.archive.org. 8 Aralık 2011. 8 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ The Editors (MR), - (31 Ağustos 2010). "Notes from the Editors, September 2010". Monthly Review. 62 (4): 2. doi:10.14452/mr-062-04-2010-08_0. ISSN 0027-0520.
- ^ "Ka-50-2 Erdogan". web.archive.org. 19 Şubat 2010. 19 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "Turkey picks A129 in delayed attack helicopter competition -10/04/2007-Istanbul-Flight International". web.archive.org. 22 Ağustos 2010. 22 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Andrey_Fominisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Ka-52". 20 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kamov.net.
- ^ "More Ka-52s for Russian AF". Combat Aircraft. Vol. 12, No. 4, p. 16.
- ^ Andrey Fomin. "Kamov Warriors". Combat Aircraft, July 2005. Vol. 7, No. 1, pp. 64-73.
- ^ "Russia's advanced attack helicopters prove high efficiency in Palmyra fighting – general". 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2017.
- ^ "На Київщині знайшли збитий бойовий вертоліт Ка-52". Мілітарний (Ukraynaca). 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "На Херсонщині знищено черговий найновіший ударний вертоліт РФ Ка-52". Defense Express. 12 Mart 2022. 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ a b Butowski 2022, s. 9
- ^ Butowski 2022, s. 28
- ^ Butowski 2022, s. 35
- ^ Butowski 2022, s. 45
- ^ Butowski 2022, ss. 74-75
- ^ a b "World Air Forces 2018". Flightglobal Insight. 2018. 6 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2018.
- ^ "Moscow struggles to sell fighter jets in the Mideast". Al-Monitor (İngilizce). 13 Ocak 2022. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022.
