Kahin Tepe
| Konum | Araç, Kastamonu, Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Koordinatlar | 41°13′48″N 33°23′31″E / 41.2301°K 33.3919°D |
| Tür | tapınak, atölye, yerleşim alanı |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | en geç M.Ö. 9 bin |
| Devir(ler) | Akeramik Neolitik |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | öğütme taşı, süs eşyası |
| Kazı tarihleri | 2018-2022 |
| Arkeologlar | Nurperi Ayengin |
Kahin Tepe, Türkiye'nin Kastamonu ilinin Araç ilçesi sınırları içindeki Başköy yakınlarında yer alan 1. derece arkeolojik sit alanıdır. Yapılan tespitler ve buluntulara göre Kahin Tepe, en erken MÖ. 12.000-7.000 arasına tarihlenen Akeramik Neolitik Çağ ve III. II. binyıl arası Orta-Erken Tunç Çağı'nda yerleşim gördüğü düşünülmektedir.[1]
Sit alanındaki kazılar Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nün destekleriyle Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı Kastamonu Müze Müdürlüğü başkanlığında Düzce Üniversitesi'nden Nurperi Ayengin danışmanlığında yürütülmüştür. 2022 itibari ile Filyos Barajı'nın inşasından ötürü kazı çalışmaları durdurulmuştur; Kahin Tepe'nin ise su altında kalacağı tespit edilmiştir.[1][2]
Araştırma ve kazılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kahin Tepe hakkında ilk araştırmalar ilk defa 1950'li yıllarda İsmail Kılıç Kökten tarafından yapılmış; ilk sistemli yüzey çalışmaları ise Aslı Erim Özdoğan ve ekibi tarafından 1995-98 yılları arasında yapılmıştır.[3] İlk kazılar ise Nurperi Ayengin ve ekibi tarafından 2018 yılında Filyos Barajı inşası sırasında kurtarma kazısı olarak başlatılmış olup 3 sezon devam etmiştir.[4][5] Daha sonrasında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Mayıs 2022'de aldığı karara göre, bölgedeki baraj inşası sebebiyle kazı çalışmaları durdurulmuş, bölgenin barajdan ötürü su altında kalacağı tespit edilmiştir.[1]
Tabakalanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazılar sonucunda Kahin Tepe'de iki tabakaya ulaşılmıştır:[6]
- I. tabaka: Akeramik Neolitik Çağ: Kazı alanında herhangi bir karbon izi bulunmadığından net tarihlendirme yapılamamıştır; alandaki sürtme ve yontma taş endüstrisi, ayrıca dini inanışıyla ilişkili olduğu tahmin edilen mimari ve objelerin değerlendirilmesiyle bu katmanın Akeramik Neolitik Çağ'a tarihlendiği düşünülmektedir. II. Tabakadaki adak çukurları bu tabakayı tahrip etmiştir.[7]
- II. tabaka: Erken Tunç Çağı'nın sonu-MÖ. 2.000 arası.
Buluntular
[değiştir | kaynağı değiştir]Kahin Tepe, Karadeniz'deki en eski yerleşim yeridir.[4][5][8][9] Bölgede yapılan kazılar sonucu bulunan buluntular bölgede Erken Tunç Çağı ve Akeramik Neolitik Çağ'a tarihlendirilen yerleşim yerleri olduğunu ortaya koymaktadır.[5] Kahin Tepe'nin, bölge yakınlarında kalan diğer çağdaşları arasında bir ara istasyon görevi gördüğü düşünülmektedir.[1]
Bölgenin doğusunda kalan Erken Tunç Çağı yerleşimi, bir tür sur sistemiyle çevrildiği tahmin edilse de bakanlık açıklamasına göre bu surlara dair bir buluntu yoktur.[1] Bölgede ayrıca adak çukurları bulunmaktadır; ayrıca tarım arazisi olarak kullanılmasından ötürü tahribe uğramıştır.[3] Bölgenin yanındaki akarsu, hendek görevi görmektedir.[3]
Alanın kazıları sırasında ayrıca Akeramik Neolitik Çağ'a tarihlenen adak çukurları ve yuvarlak planlı yapılar ortaya çıkarıldı.[9] Bunun yanında yine Akeramik Neolitik'e tarihlenen öğütme taşı, süs eşyası gibi eserler de ortaya çıkarılmıştır.[8] Elde edilen buluntulara göre buradaki yuvarlak planlı yapılar bir tür atölye olmalıdır.[10] Araştırma ekibi başkanı Ayengin'in açıklamalarına göre, bölgede ortaya çıkarılan hayvan figürleri ve dikili taşlar üzerindeki figürlerin bir tür dini inanış ile ilişkili olduğu tahmin edilmektedir.[9][11][12] Kahin Tepe, bu özelliği ile, çağdaşı olduğu Göbeklitepe ile benzerlik göstermektedir. Ayengin, gelecek kazı dönemlerinde tapınak alanlarının da bulunabileceğini ifade etmiştir.[13]
Değerlendirme ve yorumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgede gerçekleştirilen kazıları yürüten Ayengin, "M.Ö.12 bin ile 7 bine kadar süren Akeramik Neolitik Dönem'e tarihlenen yerleşim yeri keşfettik. Bu dönemin en meşhurlarından biri Güneydoğu'daki Göbeklitepe. Dönemin toplumsal yapısına baktığımızda, ana unsurun katı ve karmaşık bir dini inancın olduğunu biliyoruz. Bunu Göbeklitepe'den gözlemliyorduk ama Akeramik Neolitik Dönem Karadeniz'de hiç bilinmiyordu." diyerek keşfin önemini ifade etmiştir.[14]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Kahintepe: Karadeniz'de İlk Akeremik Neolitik Dönem Tapınım Alanı Sunumu". Düzce Üniversitesi. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "Kahintepe sorularına Bakanlık'tan cevap". Kastamonu Gazetesi - Kastamonu ve Bölge Haberleri, Kastamonuspor, Şehir Gündemi ve Son Dakika Haberleri. 4 Kasım 2022. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023.
- ^ "T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI ANKARA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR" (PDF). Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2022. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c Karasalihoğlu, Murat (2019). "Araç-Kahintepe". Kastamonu Gazetesi. 16 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ a b Alantor, Özgür (2017). "Kahin Tepe'de Karadeniz'in ilk taş atölyesine rastlandı". Anadolu Ajansı. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ a b c Alantor, Özgür (2019). "Kahin Tepe'de heyecanlandıran buluntular". Anadolu Ajansı. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2020.
- ^ "Kahintepe Sadece Türkiye İçin Değil Dünya Tarihi İçin de Çok Önemli". duzce.edu.tr. 2020. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
- ^ Ayengin 2020, s. 16.
- ^ a b "Ezber bozan 12 bin yıllık Kahin Tepe'de kazı çalışmaları". NTV. 2020. Erişim tarihi: 4 Kasım 2020.
- ^ a b c "Kahin Tepe'de Göbeklitepe ile Çağdaş Tapınım Alanı Bulundu". Arkeofili. 1 Ekim 2020. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2020.
- ^ Ayengin, Nurperi (2020). "Kahin Tepe". Aktüel Arkeoloji. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ Alantor, Özgür (2020). "Kastamonu'da Kahin Tepe kazısında eski döneme ait tapınak bulundu". Anadolu Ajansı. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ Ayengin 2020, s. 17.
- ^ Alantor, Özgür (2020). "Kahin Tepe ikinci Göbeklitepe olma yolunda". Anadolu Ajansı. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ "Kahin Tepe kazısında tapınak bulundu". Habertürk. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ayengin, Nurperi (2020). "Karadeniz'de Büyük Keşif: Kahintepe", 331. Atlas Tarih Dergisi. ss. 15-18. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.