Kırgızistan coğrafyası
| Kırgızistan coğrafyası | |
|---|---|
| |
| Kıta | Asya |
| Bölge | Orta Asya |
| Koordinatlar | 41° K, 75° D |
| Yüzölçüm | dünyada 86. sırada 198.500 km² Kara : 96,4 % Su : 3,6 % |
| Kıyılar | 0 km |
| Sınırlar | 3.878 km |
| En yüksek nokta | Cenğiş Çokusu, 7.439 m |
| En alçak nokta | Kara Derya, 132 m |
| En uzun nehir | Çu Nehri, 1.300 km |
| En büyük göl | Issık Göl, 6.236 km² |
Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.
Kırgızistan, güneydoğuda Çin, kuzeyde ve batıda Kazakistan, güneyde ve batıda da Özbekistan ve Tacikistan ile sınırlıdır. Orta Asya'nın Stanilist bölümünün beş cumhuriyete ayrılmasının bir sonucu olarak çok sayıda etnik Kırgız, Kırgızistan'da yaşamamaktadır. Hukuken Kırgızistan topraklarının bir parçası ancak coğrafi olarak buradan birkaç kilometre uzakta ikisi Özbekistan'da biri Tacikistan'da bulunan üç kuşatılmış bölge tanınmaktadır.
Kırgızistan arazisinde bir arada millî toprakların %65'ini işgal etmekte olan Tanrı ve Pamir Dağları sistemleri hüküm sürmektedir. Tanrı Dağları sisteminin Alay sahası bölümü, ülkenin güneybatısından doğusuna doğru hilal şeklinde hüküm sürmektedir ve ana Tian Shan sahası doğuda Çin içine girerek Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne erişmeden önce, güney Kırgızistan ve Çin arasındaki sınır boyunca ilerler. Kırgızistan'ın ortalama rakımı 7.439 metrelik Cenğiş Çokusu tepesi ile Oş yakınındaki 394 metrelik Fergana Vadisi arasında 2.750 metredir. Ülkenin hemen hemen %90'ı deniz seviyesine göre 1500 metreden daha yüksektedir.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırgızistan, yüksek Tanrı Dağlarında kuru kıtasal (karasal) kutupsal; güneybatı (Fergana Vadisi)'nda subtropikal; kuzey dağ eteklerinde ılıman bir iklime sahiptir.
Kaynakları ve arazi kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğal kaynakları
[değiştir | kaynağı değiştir]verimli hidroelektrik, önemli altın yatakları ve ender toprak metallerinden; yerel işletilen kömür, petrol ve doğalgaz; nefelin, cıva, bizmut, kurşun ve çinko gibi diğer yatakları bulunur.
Arazi kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]tarıma uygun topraklar:% 7, daimi ekilebilen:% 0, otlaklar:% 44, ormanlık arazi:% 4, diğer:% 45 (1993 verilerine göre). Ayrıca Kırgızistan'da dünyanın en büyük doğal büyüyen ceviz ormanı, Celal-Abad ilinde, Arslanbob'da yer alır.
Alan ve Sınırlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüzölçümü
[değiştir | kaynağı değiştir]toplam: 198,500 km²
kara: 191,300 km²
su: 7,200 km²
Yüzölçümü karşılaştırması:
Doğu Anadolu Bölgesi'nden biraz büyük
Dünya ülkeleri ile karşılaştırması:
Dünya'da 86'cı sıradadır.
Kara sınırları
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplam kara sınırları 3.051 km, komşu ülkeleri Çin ile 858 km, Kazakistan ile 1,224 km, Tacikistan ile 870 km ve Özbekistan ile 1,099 km sınırdır.[1]
Kıyılar: 0 km (denize kıyısı yok)
Rakım:
en düşük: Kara Derya 132 m
en yüksek: Cenğiş Çokusu (Zafer Doruğu) 7,439 m
Akarsu ve Göller
[değiştir | kaynağı değiştir]Nehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Göl ve göletler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırgızistan'da toplam yüzölçümü 7000 km³ bulan irili ufaklı ikibine yakın göl ve göletler bulunur. Bunların çoğunluğu deniz seviyesinden 2500 ila 4000 metre yükseklikte buzulların erimesiden oluşan küçük dağ gölleridir. Issık Gölü, Son Gölü ve Çatır Gölü ülkenin en büyük üç göllerindendir. Diğer tanınmış Sarı-Çelek, Kal Suu, Kara Suu, Merzbaher, Kulun, Ai, Kara Toko, Saltı (Myortvoye) ve Ala Göl gibi göller vardır.
Tanrı Dağları'nın bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tanrı Dağları'nın Kırgızistan sınırları içindeki Ala[2] adı verilen bölümleri;
Ala dağları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kırgız Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da)
- Küngöy (Kengey) Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da)
- Teskey Ala dağları (Kırgızistan'da)
- Talas Ala dağları (Kırgızistan, Kazakistan ve Özbekistan'da)
Dağ Geçitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Vadiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ CIA - The World Factbook Kyrgyzstan 27 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ Karışık renkli, çok renkli, alaca. TDK Güncel Türkçe Sözlük 3 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
