Kıbrıs'taki duvar resimli kiliseler listesi

Kıbrıs'ta 60ın üzerinde bizans ve geç Bizans döneminde kalma kiliselerde duvar resimleri bulunmaktadır. Bu kiliselerden 10 adeti Trodos Dağları'nda bulunmakla birlikte Trodos Bölgesi'ndeki Boyalı Kiliseler başlığıyla UNESCO tarafından Dünya Mirası kabul edilmektedir.

Tarihsel arka plan

Kıbrıs adasında Hristiyanlık, MS 46 yılında Pavlus, Barnabas ve Markos'un adayı ziyaretleri ile ilişkilidir. Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünü takip eden dönemde Kıbrıs adası Bizans'ın kontrolü altına girse de, Kıbrıs Kilisesi bağımsız otosefal kalmayı başarmıştır. Haçlı döneminde adada kurulan Kıbrıs Krallığı İstanbul'un Fethi'ne değin varlığını sürdürmüş, bu dönemde adada bulunan kiliselerde Venedik usulü özellikler baş göstermeye başlamıştır. Nihayet 1571 yılında Kıbrıs adası Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir.

İkonografi

Kiliselerde resmedilen duvar resimleri, ikonografik olarak Bizans kiliselerinde bilinen şemayı takip etmektedir. Buna göre kubbe ya da apsis üzerindeki yarım kubbe Pantokrator İsa ve Meryem'e ayrılmışken, pandantifler ve yapıların üst kısımları İsa'nın hayatını anlatan tasvirlere ve dodekaorthon konularına, kilisenin en alçak kısımları ise belirli azizlere ayrılmıştır.

Kiliseler

Kilise	Bölge	Dış Görünüş	Yorumlar	İçten Fotoğraflar	Koordinatlar	Kaynak
Panayia Kanakarya Παναγία Κανακαριά Our Lady Kanakaria	Boltaşlı		MS 6. yüzyıl mozaikleri 1970'lerde kaçırılmış ve sonraları sanat simsarlarından geri alınmıştır.		35.47846°K 34.166021°D / 35.47846; 34.166021
Panagia Aggeloktisti Παναγία η Αγγελόκτιστη Virgin Mary Built by the Angels	Kiti				34.847630°K 33.570517°D / 34.847630; 33.570517	[1]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Kyra Παναγιά Κυρά Most Holy Lady	Livadia				35.398°K 34.025°D / 35.398; 34.025
Agios Nikolaos tis Stegis Άγιος Νικόλαος της Στέγης St. Nicholas of the Roof	Kakopetria		UNESCO'ya dahil		34.977289°K 32.889537°D / 34.977289; 32.889537	[2]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος Most Holy Mother of God	Kakopetria				34.987°K 32.901°D / 34.987; 32.901
Agios Georgios Perachoritis Άγιος Γεώργιος ο Περαχωρίτης St. George Perachoritis	Kakopetria				34.987°K 32.901°D / 34.987; 32.901
Agios Sozomenos Άγιος Σωζόμενος St. Sozomenos	Galata				34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[3]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος / Αρχάγγελος Μιχαήλ Most Holy Mother of God or Archangel Michael	Galata				34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[4]13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Podithou Παναγία Ποδίθου Our Lady of Podithou	Galata		UNESCO'ya dahil		34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[5]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Paraskevi Αγία Παρασκευή St. Paraskevi	Galata				34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[6]5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agioi Ioachim kai Anna Αγίοι Ιωακείμ και Άννα Saints Joachim and Anna	Kaliana				35.012520°K 32.884086°D / 35.012520; 32.884086	[7]
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Vyzakia				35.077°K 33.014°D / 35.077; 33.014	[8]
Panagia Phorbiotissa Παναγία Φορβιώτισσα / Παναγία της Ασίνου Virgin Mary Phorbiotissa or Our Lady of Asinou	Nikitari		UNESCO'ya dahil		35.046270°K 32.973254°D / 35.046270; 32.973254	[9]4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Chrysokourdaliotissa Παναγία Χρυσοκουρδαλιωτισσα Virgin Mary Chrysokourdaliotissa	Spilia		also known as the Church of the Dormition, Kourdali; submitted in 2002 as an extension to the UNESCO inscription and currently on the Tentative List; the timber roof is a reconstruction of the 1960s		34.974243°K 32.950530°D / 34.974243; 32.950530	[10]13 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Agia Eirini				34.981°K 32.969°D / 34.981; 32.969
Panayia tou Arakos Παναγία του Άρακος Our Lady of Arakos	Lagoudera		UNESCO'ya dahil, restorasyon ve konservasyon çalışmaları sırasında 1192 tarihli freskler analiz edildi.		34.965416°K 33.007023°D / 34.965416; 33.007023	[11]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Stavros tou Agiasmati Σταυρός του Αγιασμάτι Holy Cross of Agiasmati	Platanistasa		UNESCO'ya dahil		34.946°K 33.044°D / 34.946; 33.044	[12]
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Kyperounta				34.939238°K 32.976124°D / 34.939238; 32.976124
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Pelendri		UNESCO'ya dahil		34.896°K 32.967°D / 34.896; 32.967	[13]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Katholiki Παναγία Καθολική Virgin Mary the Catholic	Pelendri				34.896°K 32.967°D / 34.896; 32.967	[14]15 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Kouka				34.850°K 32.886°D / 34.850; 32.886	[15]13 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Mavra Αγία Μαύρα St. Mavra	Koilani				34.844°K 32.860°D / 34.844; 32.860	[16]
Agios Georgios Άγιος Γεώργιος St. George	Monagri				34.808571°K 32.909734°D / 34.808571; 32.909734
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangelos Michael	Monagri				34.844°K 32.860°D / 34.844; 32.860	[17]
Panagia Amasgou Παναγία της Αμασγούς Our Lady Amasgou	Monagri				34.809575°K 32.910082°D / 34.809575; 32.910082	[18]
Agios Mamas Άγιος Μάμας St. Mamas	Louvaras				34.836°K 33.038°D / 34.836; 33.038	[19]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Tou Soteros Μεταμόρφωση του Σωτήρος Transfiguration of the Saviour	Palaichori Oreinis		UNESCO'ya dahil		34.923°K 33.094°D / 34.923; 33.094	[20]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Chrysopantanassa Παναγία η Χρυσοπαντάνασσα Virgin Mary Chrysopantanassa	Palaichori Oreinis				34.922094°K 33.092794°D / 34.922094; 33.092794	[21]
Timios Prodomos Τιμιος Προδρομος St. John the Precursor	Askas				34.929°K 33.078°D / 34.929; 33.078	[22]
Agia Christina Αγία Χριστίνα St. Christina	Askas				34.941058°K 33.074598°D / 34.941058; 33.074598	[23]
Agios Ioannis Lampadistis Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής St. John Lampadistis	Kalopanagiotis		UNESCO'ya dahil		34.992237°K 32.830195°D / 34.992237; 32.830195	[24]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agioi Andronikos kai Athanasia Αγίoi Ανδρόνικοs και Αθανασία Saints Andronicus and Athanasia	Kalopanagiotis				34.992°K 32.828°D / 34.992; 32.828	[25]
Panagia tou Moutoulla Παναγία του Μουτουλά Our Lady of Moutoullas	Moutoullas		UNESCO'ya dahil		34.984°K 32.825°D / 34.984; 32.825	[26]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Pedoulas		UNESCO'ya dahil		34.967°K 32.829°D / 34.967; 32.829	[27]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Timios Stavros Τιμιος Σταυρος Holy Cross	Palaiomylos				34.935°K 32.823°D / 34.935; 32.823
Panagia Kardiovastouza Παναγία η Kαρδιοβαστάζουσα Virgin Mary who Holds the Heart	Kaminaria				34.928°K 32.784°D / 34.928; 32.784	[28]
Agios Vasilios Άγιος Βασίλειος St. Basil	Kaminaria				34.928°K 32.784°D / 34.928; 32.784	[29]
Katakomba Agia Solomoni Κατακόμβη Αγίας Σολομωνής Catacomb of St. Solomoni	Paphos				34.761623°K 32.412500°D / 34.761623; 32.412500
Enkleistra kai Monasteri tou Agiou Neophytou Εγκλείστρα και Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου Enkleistra and Monastery of Agios Neophytos	Tala		Kurucusu Kıbrıslı Neophytos		34.846424°K 32.446404°D / 34.846424; 32.446404	[30]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Paraskevi Αγία Παρασκευή St. Paraskevi	Yeroşibu				34.759516°K 32.452980°D / 34.759516; 32.452980	[31]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Katholiki Παναγία Καθολική Virgin Mary the Catholic	Kouklia				34.707204°K 32.575096°D / 34.707204; 32.575096	[32]1 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Palaia Enkleistra Παλαιά Εγκλείστρα Palaea Enkleistra	Kouklia				34.698°K 32.593°D / 34.698; 32.593
Agios Nikolaos Άγιος Νικόλαος St. Nicholas	Galataria				34.877°K 32.632°D / 34.877; 32.632
Agios Theodosios Άγιος Θεοδόσιος St. Theodosius	Akhelia				34.738°K 32.486°D / 34.738; 32.486
Panagia Chryseleousa Παναγία Χρυσελεούσα Virgin Mary Chryseleousa	Emba				34.800°K 32.417°D / 34.800; 32.417
Agios Kirykos Άγιος Κήρυκος St. Kirykos	Letymvou				34.855°K 32.513°D / 34.855; 32.513
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Kholi				34.979°K 32.445°D / 34.979; 32.445
Agioi Apostoloi Άγιοι Απόστολοι Holy Apostles	Pera Chorio				35.013°K 33.393°D / 35.013; 33.393
Agios Demetrianos Άγιος Δημητριανός St. Demetrianus	Dali				35.013°K 33.393°D / 35.013; 33.393	[33]
Agia Aikaterini Αγία Αικατερίνη St. Catherine	Pyrga				34.926405°K 33.430152°D / 34.926405; 33.430152	[34]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Marina Αγία Μαρίνα St. Marina	Pyrga				34.924821°K 33.431826°D / 34.924821; 33.431826	[35]
Agios Antonios Άγιος Αντώνιος St. Anthony	Kellia				34.975°K 33.622°D / 34.975; 33.622	[36]8 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Georgios Άγιος Γεώργιος St. George	Xylofagou				34.977°K 33.850°D / 34.977; 33.850
Agios Georgios tis Arperas Άγιος Γεώργιος της Άρπερας St. George of Arpera	Tersefanou				34.854°K 33.546°D / 34.854; 33.546
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Kato Lefkara				34.862°K 33.315°D / 34.862; 33.315	[37]7 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Mavra Αγία Μαύρα St. Mavra	Girne				35.339°K 33.321°D / 35.339; 33.321
Khrysokava Χρυσοκάβα Khrysokava	Girne				35.339°K 33.321°D / 35.339; 33.321	[38]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Ioannis Chrysostomos Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος St. John Chrysostom	Koutsovendis		the wall paintings in the chapel of the Holy Trinity, dating to c. 1100, were documented and conserved by a team from Dumbarton Oaks under Cyril Mango in the 1960s; they have been whitewashed and covered in large sheets of paper since 1974		35.274108°K 33.418436°D / 35.274108; 33.418436	[39]13 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Aphendrika Παναγία Αφέντρικα Our Lady of Aphendrika	Rizokarpason				35.274°K 33.418°D / 35.274; 33.418
Antiphonitis Χριστός Αντιφωνητής Christ Antiphonitis	Kalograia		some of the paintings, including most of the Tree of Jesse, were detached in the 1970s and have been found in the hands of private collectors		35.327101°K 33.618851°D / 35.327101; 33.618851
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος Most Holy Mother of God	İskele				35.284°K 33.890°D / 35.284; 33.890
Agios Evphemianos Άγιος Ευφημιανός St. Euphemianos	Akdoğan		Kilisenin freskleri Menil Collection tarafından satın alınmış ve 2012 yılına değin Houston'da Bizans Fresk Şapeli'nde sergilenmiştir.		35.08575°K 33.664722°D / 35.08575; 33.664722
Agios Ioannis Evangelistis Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής Cathedral of St. John the Evangelist	Lefkoşa				35.173243°K 33.367833°D / 35.173243; 33.367833
Agios Sozomenos Άγιος Σωζόμενος St. Sozomenos	Potamia				35.042°K 33.445°D / 35.042; 33.445
Agios Andronikos Αγίos Ανδρόνικοs St. Andronicus	Poli				35.039°K 32.424°D / 35.039; 32.424	[40]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agioi Barnabas kai Ilarion Αγίοι Βαρνάβας και Ιλαρίων Saints Barnabas and Hilarion	Peristerona				35.130°K 33.082°D / 35.130; 33.082	[41]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Pergaminiotissa Παναγία Περγαμηνιώτισσα Our Lady Pergaminiotissa	Akanthou				35.384°K 33.764°D / 35.384; 33.764	[42]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Photios Άγιος Φώτιος St. Photius	Yeni Erenköy				35.535°K 34.188°D / 35.535; 34.188	[43]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Solomoni Αγία Σολομωνή St. Solomoni	Koma tou Yialou				35.423°K 34.125°D / 35.423; 34.125	[44]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Nikolaos Άγιος Νικόλαος St. Nicholas	Koma tou Yialou				35.423°K 34.125°D / 35.423; 34.125	[45]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agia Mavri Αγία Μαύρή St. Mavra	Dipkarpaz				35.618°K 34.408°D / 35.618; 34.408	[46]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Philon Άγιος Φίλων St. Philon	Dipkarpaz				35.629°K 34.441°D / 35.629; 34.441	[47]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Prokopios Άγιος Προκόπιος St. Procopius	Sygkrasi				35.285°K 33.857°D / 35.285; 33.857	[48]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Avgasida Παναγία Αυγασίδα St. Augasida	Aloa				35.212°K 33.829°D / 35.212; 33.829	[49]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Panagia Apsinthiotissa Παναγία Αψινθιώτισσα Our Lady Apsinthiotissa	Sichari		some of the Byzantine wall paintings have been detached since 1974 and have since appeared on the antiquities market		35.283392°K 33.389425°D / 35.283392; 33.389425	[50]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Agios Georgios ton Hellenon Άγιος Γεώργιος των Ελλήνων St. George of the Greeks	Gazimağusa				35.123932°K 33.943575°D / 35.123932; 33.943575

Ayrıca bakınız

• Bizans sanatı
• Trodos Bölgesi'ndeki Boyalı Kiliseler