Kürecik Radar Üssü
| Kürecik Radar Üssü | |
|---|---|
| Kürecik, Akçadağ, Malatya | |
| Koordinatlar | 38°20′58″K 37°47′37″D / 38.34944°K 37.79361°D |
| Tip | Radar istasyonu / üssü |
| Yapı bilgisi | |
| İdare | NATO füze savunma sistemi (European Phased Adaptive Approach, EPAA) |
| Yapı tarihçesi | |
| İnşa | Şubat 2012) |
| İnşa ettiren | ABD Ordusu (USARMY) ABD Avrupa Ordusu (USAREUR) |
Kürecik Radar Üssü (İngilizce: Kürecik Radar Station), Malatya'nın Akçadağ ilçesine bağlı Kürecik nahiyesinde bulunan askerî tesistir. Amerikan askerlerinin kurmuş olduğu ve bulunduğu üs, terk edilerek Türk askerinin kontrolüne bırakılmıştır. Malatya yönüne giderken, Karahan gediğinin bulunduğu tepenin sol üst tarafındadır. Rakımı 1800 metredir. 2012 yılında NATO tarafından balistik füze saldırılarına karşı erken uyarı radarı olarak kullanılmak üzere kurulmuştur.[1] Millî Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Kasım 2010'da düzenlenen NATO Lizbon Zirvesi'nde geliştirilmesi kararlaştırılan füze savunma sisteminin bir unsurunu oluşturan erken uyarı radarı Kürecik Radar Üssü'nde konuşlandırılacaktı.[2]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasım 2010'daki NATO Lizbon zirvesinde, tüm ittifak üyelerini kapsayan bir balistik füze savunma sistemi kurmak için stratejik bir plan yapılmıştı.[3] NATO üyesi bir devlet olarak, Türk hükûmeti kendi topraklarında erken uyarı radar sisteminin kurulmasını onaylamış,[4] ancak radar istasyonunda toplanan tüm bilgilerin NATO üyesi ülkeler tarafından kesinlikle kullanılması konusunda ısrar etmişti.[5] Eylül 2011'de kesin şartlar konusunda bir anlaşma imzaladıktan sonra, Türkiye ve ABD yetkilileri, Malatya ilinin Akçadağ ilçesine bağlı Kürecik bucağı yakınlarında uygun bir yer belirledi.[5] 1960'larda, alan, Sovyetler Birliği hava sahasının gözetimi için bir radar üssüne ev sahipliği yapmıştı.[6] Kürecik, Malatya'nın 59 km (37 mi) batısında yer almakta;[7] radar istasyonu da 2,085 m (6,841 ft) yükseklikte Çat Tepe üzerinde bulunmaktadır.[8]
Tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kürecik sakinleri ve bölgedeki diğer pek çok kişi, radar alanının duyurulmasının hemen ardından muhalefetlerini ve protestolarını dile getirdi.[5] Eylül 2011'de İran, Türkiye'nin güneydoğusundaki erken uyarı radarının kurulması konusunda Türkiye'yi eleştirmiş ve olası bir savaş durumunda İsrail'i İran füze saldırılarından korumaya hizmet edeceği endişesini dile getirmişti.[9]
Kurulum ve çalıştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Radar sisteminin kurulumu ABD askerî personeli tarafından gerçekleştirildi. Radar üssünün kurulması Şubat 2012'de tamamlandı.[4] Radar istasyonunun kontrolü, Avrupa Aşamalı Adaptif Yaklaşımı (EPAA, European Phased Adaptive Approach) çerçevesinde NATO Komutanlığına devredildi.[1][10]
Kurulu radar, Raytheon Integrated Defence Systems tarafından geliştirilen, uzun menzilli, çok yüksek irtifa Aktif Faz Dizinli Radar içeren, İleri Tabanlı X-Bandı Taşınabilir (FBX-T, Forward-Based X-Band Transportable) bir gözetleme radarı olan bir Ordu Donanma / Taşınabilir Radar Gözetim (AN/TPY-2),[1] sistemidir.[11] Radarın komuta merkezi Kürecik'in doğusunda Diyarbakır Hava Üssü'nde konuşludur.[3]
Kürecik radar istasyonunun görevi, tespit ve takip verilerini, Romanya ve Polonya'da bulunan bir Terminal Yüksek İrtifa Alan Savunması (THAAD)[12] sistemi olan uzak füze savunma sistemine iletmektedir.[3][5] Radar menzil verileri, AN/TPY-2'nin hem ileri tabanlı hem de terminal aşama tabanlı kiplerde kullanılması nedeniyle geniş bir yelpazede değişim gösterir. İleri tabanlı (forward-based) bir radar olarak Kürecik radarı, varsayılan füze fırlatma alanına makul bir mesafede konuşlandırılmıştır.[12] Kürecik'in İran-Türkiye sınırına olan uzaklığı yaklaşık 700 km'dir (430 mil).[4] Koruma ve iç güvenlik için radar istasyonuna yaklaşık 50 ABD askeri görevlendirilmiştir.[5][13] Türkiye hükûmeti, yabancı sivil teknisyenlere istihbarat konularındaki endişeler dolayısıyla izin vermemiştir. Türkiye, izole bir bölgede bulunan radar sahasının, sabotaj saldırılarına karşı koruma sorumluluğunu üstlenmiştir. Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Merkezi'nin (ERDC) Soğuk Bölgeler Araştırma ve Mühendislik Laboratuvarı'ndan (CRREL) bir ekip, kış mevsiminde sert hava koşullarının oluşabildiği yüksek irtifada bulunan Kürecik radar sahasında görevli askerî personele teknik çözümler sağlamıştır. Erken uyarı radarı ABD Ordusu'na aittir ve ABD Avrupa Ordusu tarafından işletilmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pirinçlik Hava Üssü, Türkiye'nin güneydoğusundaki eski bir radar üssü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Kurecik (Melatya), Turkey". Global Security. 19 Ekim 2013. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ "T.C. Millî Savunma Bakanlığı açıklaması" (PDF). TBMM. 6 Aralık 2011. 30 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2012.
- ^ a b c Manske, Chad (16 Mayıs 2012). "NATO's Failure to Launch". The National Interest. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ a b c Ulgen, Sinan (27 Şubat 2013). "NATO missile defense and Ankara's diplomatic balancing act". European Leadership Network. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e "Kürecik to protest NATO radar in Turkey". World Bulletin. 19 Eylül 2011. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ "Kürecik'te 40 yıl önce ne oldu?". Vatan. 7 Mart 2012. 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.
- ^ "Kürecik, Akçadağ, Kepez ile Malatya arası mesafe". İller arası meesafe. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
- ^ "Çat Tepe". MapCarta. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
- ^ "Iran: NATO radar in Turkey serves to protect Israel". Y Net News. 5 Ekim 2011. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
- ^ "U.S. Confirms Radar Site in Turkey is Operational". NTI. 27 Şubat 2012. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
- ^ "AN/TPY-2 Transportable Radar Surveillance Forward Based X-Band Transportable [FBX-T]". Global Security. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ a b Lyon, Rod (6 Nisan 2017). "The AN/TPY-2 Radar and Second-Strike Guarantees". Real Clear Defense. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2019.
- ^ "US soldiers arrive at radar site in Kürecik". Hürriyet Daily News. 1 Mart 2012. 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.