İçeriğe atla

Köy tuvaleti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bir yer taşı ve kulübeden oluşan basit köy tuvaleti çizimi.[1]
Koku önleyen, su akıtmalı tasarım.

Köy tuvaleti, insan dışkısını toprakta kazılan bir çukur içine toplayan bir yer tuvaleti türüdür. Bu tür tuvalette su bulunmaz ya da her kullanıldığında bir ila üç litre su boşaltan ilkel bir sifon sistemi bulunur.[2] Düzgün şekilde inşa edilip bakımı yapıldığında, çevreye atılan insan dışkısı miktarını azaltarak, açık alanda dışkılamaya göre daha az hastalık yayma özelliğine sahiptir.[3][4] Bu tuvalet türünde dışkı ile gıda arasında sinekler aracılığıyla patojenlerin (mikropların) taşınması azalır.[3] Bu patojenler enfeksiyöz ishalin ve bağırsak kurdu enfeksiyonlarının en büyük sebepleridir.[4] Enfeksiyöz ishal 2011 yılında beş yaşın altındaki çocuklarda yaklaşık 0,7 milyon ölüme ve 250 milyon okul gününün kaybına yol açmıştır.[4][5] Köy tuvaletleri dışkıyı insanlardan uzaklaştırmanın en düşük maliyetli yöntemidir.[3]

Yapımı ve boşaltılması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir köy tuvaleti genellikle üç ana öğeden oluşur: toprağa kazılmış bir çukur, uygun yerinde delik bulunduran bir yer taşı/zemin ve çevreleyen kulübe.[2] Çukur tipik olarak en az 3 metre derinlikte ve 1 m çapındadır.[2] Dünya Sağlık Örgütü bu tuvaletlerin evden kolay erişim ile eve kokunun gelmemesi dengesi gözetilerek uygun mesafede yapılmasını önerir.[3] Kirlilik riskini azaltmak için yeraltı suyundan ve yüzey sularından mümkün olduğunca uzak olmalıdır. Çocukların içine düşmesini önlemek için, delik 25 santimetreden büyük olmamalıdır. Sinekleri çekmemek için çukura ışık girmesi önlenmelidir. Bu amaçla tuvalet kullanılmadığından deliği kapatacak bir düzeneğin kullanılması gerekebilir.[3] Çukur zemine 0,5 metre yaklaşacak kadar dolduğunda ya boşaltılmalı ya da başka bir yere yeni bir çukur kazılıp kulübe taşınmalı veya yenisi inşa edilmelidir.[6] Çukurda toplanan atığın uzaklaştırılması karmaşık bir işlemdir. Düzgün yapılmadığı takdirde hem çevresel hem de sıhhi riskler içerir.

İyileştirmeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Basit bir köy tuvaleti çeşitli yollarla iyileştirilebilir. Örneğin çukurdan yapının üzerine uzanan bir havalandırma borusu eklenebilir. Bu sayede daha iyi bir hava akımı sağlanır ve tuvalet kokusu azalır. Borunun üst kısmı telle (genellikle cam elyafından yapılır) örtülerek sinekler azaltılabilir. Bu tür tuvaletlerde deliğin üzerini kapatacak bir kapağın kullanılması gerekmez.[6] Yapılabilecek diğer iyileştirmelere örnek olarak tuvalet zemininin, sıvılar çukura akacak şekilde yapılması ve sağlamlığı artırmak için çukurun üst kısmının tuğla ya da beton halkalar ile takviye edilmesi verilebilir.[2][6]

Kullanım, toplum ve kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ambira Erkek Lisesi, Nyanza Eyaleti, Kenya'da bulunan köy tuvaleti

2013 yılı itibarıyla köy tuvaletleri tahminen 1,77 milyar insan tarafından kullanılmaktadır.[7] Çoğunlukla gelişmekte olan ülkeler ile kırsal ve yaban alanlarda kullanılır. 2011 yılında yaklaşık 2,5 milyar insanın düzgün bir tuvalete erişimi yoktur ve bir milyar insan etraflarındaki açık alana dışkılamaktadır.[8] Güney Asya ile Sahra Altı Afrika tuvalet erişiminin en zayıf olduğu bölgelerdir.[8] Gelişmekte olan ülkelerde basit bir köy tuvaletinin maliyeti tipik olarak 25 ila 60 Amerikan Dolarıdır.[9] Bakım maliyeti ise yıllık olarak kişi başına 1,5 ila 4 Amerikan Dolarıdır ve çoğunlukla dikkate alınmaz.[10] Hindistan’ın bazı kırsal alanlarında "No Toilet, No Bride (Tuvalet Yoksa Gelin de Yok)" kampanyası ile kadınların tuvaleti olmayan evde yaşayan erkeklerle evlenmeyi reddetmesi teşvik edilmektedir.[11][12]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dıș bağlantı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ WEDC. Latrine slabs: an engineer’s guide, WEDC Guide 005 (PDF). Water, Engineering and Development Centre The John Pickford Building School of Civil and Building Engineering Loughborough University. s. 22. ISBN 978 1 84380 143 6. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  2. ^ a b c d Tilley, E., Ulrich, L., Lüthi, C., Reymond, Ph. and Zurbrügg, C. (2014). Compendium of Sanitation Systems and Technologies (2 bas.). Dübendorf, Switzerland: Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology (Eawag). ISBN 9783906484570. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  3. ^ a b c d e "Simple pit latrine (fact sheet 3.4)". who.int. 1996. 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014. 
  4. ^ a b c "Call to action on sanitation" (PDF). United Nations. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014. 
  5. ^ Walker, CL; Rudan, I; Liu, L; Nair, H; Theodoratou, E; Bhutta, ZA; O'Brien, KL; Campbell, H; Black, RE (20 Nisan 2013). "Global burden of childhood pneumonia and diarrhoea". Lancet. 381 (9875). ss. 1405-16. doi:10.1016/s0140-6736(13)60222-6. PMID 23582727. 
  6. ^ a b c François Brikké (2003). Linking technology choice with operation and maintenance in the context of community water supply and sanitation (PDF). World Health Organization. s. 108. ISBN 9241562153. 5 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  7. ^ Graham, JP; Polizzotto, ML (Mayıs 2013). "Pit latrines and their impacts on groundwater quality: a systematic review". Environmental health perspectives. 121 (5). ss. 521-30. doi:10.1289/ehp.1206028. PMID 23518813. 
  8. ^ a b Progress on sanitation and drinking-water - 2014 update (pdf). WHO. 2014. ss. 16-20. ISBN 9789241507240. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  9. ^ Selendy, Janine M. H. (2011). Water and sanitation-related diseases and the environment challenges, interventions, and preventive measures. Hoboken, N.J.: Wiley-Blackwell. s. 25. ISBN 9781118148600. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  10. ^ Sanitation and Hygiene in Africa Where Do We Stand?. Intl Water Assn. 2013. s. 161. ISBN 9781780405414. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  11. ^ Global Problems, Smart Solutions: Costs and Benefits. Cambridge University Press. 2013. s. 623. ISBN 9781107435247. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. 
  12. ^ Stopnitzky, Yaniv (12 Aralık 2011). "Haryana's scarce women tell potential suitors: "No loo, no I do"". Development Impact. Blog of World Bank. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2014. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Köy_tuvaleti&oldid=33011625" sayfasından alınmıştır