Johannes Vermeer

Jan Vermeer van Delft
Genel bilgiler
Doğum adı	Jan Vermeer van Delft
Doğum	31 Ekim 1632(1632-10-31) Delft, Hollanda
Ölüm	15 Aralık 1675 (43 yaşında) Delft, Hollanda
Uyruk	Hollandalı
Alanı	Resim
Katıldığı akımlar	Barok
İmzası

Johannes ya da Jan Vermeer (d. 31 Ekim 1632, Delft - ö. 15 Aralık 1675, Delft). Evlerin içindeki gündelik hayatı betimlediği tablolarıyla tanınan Hollandalı Barok ressam.

Vermeer yaşamı boyunca başarılı, taşralı bir tür ressamı olarak tanındı. Ölümünün ardından eşi ve çocuklarına borç bırakmasından -muhtemelen nispeten az tablo ürettiği için- zengin olmadığı bellidir. Vermeer, parlak renkler, peygamberçiçeği mavisinden sarıya kadar pahalı boya maddeleri kullandığı resimleri üzerinde son derece dikkatli ve yavaş çalıştı. Tablolarındaki ışık kullanımı ve ustalıklı işleyiş ile ünlendi. Çalışmalarında çoğunlukla açık bir sevgi teması özellikle de aşk hastalığı dikkat çeker. Onun eserlerinde yarattığı dünya yaşadığına göre çok daha kusursuzdu.

Ölümünün ardında iki yüzyıl boyunca unutulan Vermeer, 1866 yılında sanat eleştirmeni Thoré Bürger tarafından tekrar keşfedildi. Bürger, Vermeer'in 66 eseri hakkında bir makale yayınladı (bugün bu eserlerden 35 tanesinin onun olduğu kabul edilmektedir) O günden itibaren Vermeer'in ünü büyüdü ve Hollanda Altın Çağı'nın en önemli ressamlarından biri kabul edilmeye başlandı.

Yaşamı

Vermeer'in yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Delft kentinde resim yaparak yaşamını kazandığı düşünülmektedir. Ressamla ilgili kaynaklar bazı devlet kayıtları ve diğer ressamların yorumları olduğu için Thoré Bürger onu "Delft'in Sfenksi" olarak andı. John Michael Montias, Vermeer hakkında Vermeer and his milieu: a web of social history isimli bir biyografi yazdı. Bu biyografide de ressamın yaşamından çok o dönemki sosyal hayat anlatıldı.

1652'de Delft

Gençliği

31 Ekim 1632'de Johannes Reform Kilisesi'nde vaftiz edildi. Babası Reijnier Janszoon orta sınıf bir ipek işçisiydi. Bir süre Amsterdam'da ressamların yaşadığı bir sokakta kaldıktan sonra 1615 yılında Digna Baltus ile evlendi ve çift Delft'e taşındı. 1620'de kızları Gertruy'u vaftiz ettirdiler. 1630'larda Reynier Janz resim ticaretine başladı. 1631'de ise Uçan Tilki isimli bir han aldı. On sene sonra pazar meydanında daha büyük bir han aldı. Vermeer'in babası 1652'de öldü.

Evliliği ve ailesi

Bir Protestan kilisesinde vaftiz edildiği bilgisine rağmen Johannes Reijniersz Vermeer, Katolik bir kız olan Catherina Bolenes ile evlendi.

Süt Boşaltan Kadın (1658-1660)

Evliliğin kutlaması küçük bir köy olan Schipluiden'de yapıldı. Damat için bu, kârlı bir evlilikti çünkü kayınvalidesi Maria Thins, Vermeer'e göre çok zengin bir kadındı. Büyük ihtimalle 5 Nisan 1653'teki nikâhtan önce ressamın Katolik olmasını da o istemişti.

Bazı uzmanlar Vermeer'in Katolikliğine şüpheyle yaklaşmaktadır. Fakat ressam Katolik İnancının Alegorisi (1670-1672) isimli tablosunda komünyon inancını anlattı. Bu tablo, gizli bir kiliseye sahip bir Katolik için yapılmıştı. Vermeer, evlerinin ikinci katındaki odasında hayatının sonuna kadar resimler çizdi. Eşi ressama on dört çocuk doğurdu. Bu çocukların on tanesi yaşayabildi (üç erkek ve yedi kız).

Kariyeri

Vermeer'in bir ressamın yanında çırak olup olmadığı ve eğer olduysa o ressamın kim olduğu belirsizdir. Genellikle kendi kasabasında çalıştığına ve öğretmeninin ya Carel Fabritius ya da Leonaert Bramer olduğuna inanılır. Kendi kendine resim yapmayı öğrenmiş olabileceği gibi, babasının bağlantıları sayesinde bir eğitmen tarafından eğitilmiş de olabilir.

Şarap Bardaklı Kız, 1660

29 Aralık 1653'te, Vermeer ressamlar için ticari bir kuruma üye oldu. Kurumun kayıtlarına göre Vermeer üyelik için gerekli ücreti ödememişti. Bu da onun finansal durumunun kötülüğü hakkında bir ipucu olabilir. 1657'de yerel bir sanat koleksiyoncusu olan Pieter van Ruijven ile tanıştığı ve Ruijven'in Vermeer'e para verdiği düşünülmektedir. 1662'de ise Vermeer kurulun yöneticiliğine seçildi. 1663, 1670 ve 1671'de bu makama tekrar seçilmesi çevresi tarafından takdir edildiğinin bir kanıtı olabilir.

Vermeer her tablosu üzerinde teker teker çalışan ve senede en fazla üç eser üreten bir ressamdı. 1672 yılında XIV. Louis'nin komutasındaki Fransız ordusu güneyden saldırarak Hollanda Cumhuriyeti'ni işgal etti. Bu sırada İngilizler de ülkeye savaş açmıştı ve doğudan da iki Alman piskoposu Hollanda'ya zarar vermeye çalışıyordu. Bütün bu olaylar pek çok Hollandalının paniklemesine, dükkânların ve okulların kapanmasına sebep oldu. Bu şekilde geçen yıllar Vermeer'e hem bir ressam hem de bir sanat tüccarı olarak büyük zarar verdi. Geniş bir aileye bakmak zorunda olan ressam borçlanmaya başladı.

Sanatçı, Aralık 1675'te geçirdiği cinnet sonucu bir buçuk gün içerisinde 43 yaşında öldü. Eşi, yazılı bir dokümanda kocasının ölüm sebebinin finansal baskıların oluşturduğu stres olduğunu açıkladı. On bir çocuğu tek başına büyütmek zorunda kalan Bolnes yüksek mahkemeden borçların silinmesini istedi.

Delft'te saygı duyulan bir ressam olan Vermeer, yaşadığı dönemde kendi kasabası dışında tanınamadı.

Teknik

Memur ve Gülen Kız, 1657-59

Vermeer pointillé olarak adlandırılan tekniği kullanıyordu ve resimlerini boyayı tuval üzerine gevşek ve tanecikli katmanlar hâlinde yayarak çiziyordu. Resimlerinde kusursuz yerleşimi yakalayabilmiş olmasına rağmen, tablolarında ön çalışmalara ait izler bulunmaz. Ayrıca, tablolar haricinde hiçbir çizim, kesin olarak Vermeer'e mal edilmemiştir. David Hockney'nin yanı sıra, Hockney-Falco tezini savunan birçok sanat tarihçisine göre, ressam bu kesin yerleşimi elde edebilmek için camera obscura kullanıyordu. Çıplak göz yerine bu tür bir lensin kullanılmasıyla ortaya çıkacak ışık ve perspektif etkilerinin Vermeer'in tablolarında da görülmesi, bu görüşü desteklemektedir. Ancak ressamın camera obscura'yı ne ölçüde kullandığı konusu, tarihçiler arasında tartışmalıdır.

On yedinci yüzyıl ressamları arasında Vermeer kadar müsrif bir şekilde lacivert taşı ya da doğal lacivert gibi pahalı boya maddeleri kullanan yoktur. Vermeer, sadece bu maddeleri kullanarak doğallığı yakalamamış ayrıca amber ve toprak gibi maddelerle iç mekandaki ışıklandırma ve duvara birden çok renk yansıtma konusunda başarılı olmuştur. Vermeer'in bu çalışma metodunda Leonardo’dan esinlendiği düşünülmektedir.

Ressamın, doğal laciverti en etkili kullandığı eserlerinden biri Şarap Bardaklı Kız'dır. Kırmızı saten elbisenin gölgelerinde doğal lacivert görülebilir. Kırmızı ve lacivertin birleşmesi ile yer yer oluşan morlarla eserdeki renk kullanımı çok güçlüdür.

Vermeer finansal olarak zora düştüğü 1672 senesinde bile pahalı boya maddeleri kullanmaya devam etti. Bu sebeple Vermeer'in bu maddeleri bir koleksiyoncudan büyük ihtimalle de patronu Pieter Claesz van Ruijven'den tedarik edildiğine inanılmaktadır.

İşlediği konular

Vermeer çoğunlukla ev yaşamını konu alan iç mekanlar çizdi. İki şehir manzarası dışında çalışmaları tür resimleri ve portrelerin başarılı örnekleridir.

Eserleri ile on yedinci yüzyıl Hollanda sosyal hayatına dair fikirler de verdi. Basit bir kadının süt dökmesinden zenginlerin lüks odalarındaki portrelerine kadar her seviyeden insanı çizdi. Çalışmalarından dini ve bilimsel yan anlamlar da çıkartılabilir.

Çalışmaları

Küçük Sokak, 1657/58

Kuzeyin Mona Lisa'sı olarak bilinen İnci Küpeli Kız tablosu

Vermeer tablolarından sadece üç tanesine tarih attı. Bunlar: 1656 yılında yaptığı Muhabbet Tellalı, şu anda Louvre'da sergilenen 1668 tarihli Astronom ve Coğrafyacı (1669).

Muhabbet Tellalı'ndan sonra Vermeer'in tüm tabloları çağdaş konuları ele alan daha küçük boyutlu ve mavi, sarı, gri renklerin ağırlıkta olduğu eserler oldu. Genellikle iç mekanlarda bulunan bir ya da iki kişiyi sol tarafta yer alan bir pencereyle betimledi. Düzenlemelerindeki denge ve uzamsal sıra ressamın karakteristiği kabul edilir. Çoğunlukla ev içi aktiviteleri konu ettiği için tablolarında şiirsel bir zamansızlık vardır. Örneğin Açık Pencere Önünde Mektup Okuyan Kız isimli tablosunda bu özellik fark edilebilir. Vermeer bu dönemde sadece iki tane manzara resmi yaptı: Delft Manzarası ve Delft'te bir Sokak.

Onun tavrını yansıtmayan bazı eserlerinin geç dönem tabloları olduğu kabul edilir. İnancın Alegorisi (yaklaşık 1670) ve Mektup (yaklaşık 1670) bunlara örnektir.

Çok tartışılan, Vermeer'in tablolarında rastlanan duru aydınlatmaları, ressamın camera obscura kullanarak elde ettiğine inanılır. Bu etkiye örnek olarak Londra'daki Kraliyet Koleksiyonu'nda yer alan Beyefendiyle Birlikte Klavsenin Yanında Duran Hanımefendi verilebilir. Aynı çalışmasında kadının üzerinde duran aynanın yarattığı yansımalar ressamın optiğe olan merakının bir kanıtı gibidir.

Diğer çalışmalarda Vermeer

Klavsenin Yanında Oturan Kadın (1670).

• Ressamın Delft Manzarası isimli tablosu Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde isimli romanında önemli bir rol alır.
• İnci Küpeli Kız romanı ve bu romandan uyarlanan aynı isimli film Vermeer'in İnci Küpeli Kız tablosundaki modeliyle olan ilişkisini anlatır.
• Girl in Hyacinth Blue isimli roman Vermeer'in aynı isimli tablosundan esinlenerek yazıldı. Bu roman 2003 yılında televizyon filmi olarak çekildi.
• Jon Jost, All the Vermeers in New York isimli bir film çekti.
• Jonathan Richman'ın 2008 yılında çıkardığı albümü Because Her Beauty Is Raw And Wild'da No One Was Like Vermeer isimli bir şarkı vardı.
• Bob Walkenhorst, solo albümü The Beginner'da ise Jan Vermeer isimli bir şarkıya yer verdi.
• Vermeer isimli bir likör markası bulunmaktadır. Likörün şişesinde ise İnci Küpeli Kız logosu vardır.
• Salvador Dalí, Vermeer'e büyük saygı duyuyordu. Ressamın De kantwerkster isimli eserinden esinlenerek bir tablo yapan Dalí ayrıca 1934 yılında Masa olarak kullanılabilen Delft'li Vermeer Hayaleti isimli bir çalışma da yaptı.
• Alman besteci Louis Andriessen, Writing to Vermeer isimli bir opera yazdı.
• Girl, Interrupted filmi ve romanı ismini Vermeer'in İngilizcesi Girl Interrupted at her Music olan tablosundan aldı.
• Peter Greenaway'in 1985 yapımı filmi A Zed & Two Noughts'ta Van Meegeren isimli bir karakter vardı. Bu karakter Vermeer'in resimlerinin kopyalarını yapabilmek için resimlerle tamamen aynı sahneleri oluşturuyordu.

Eserleri

• 
  Christ in the House of Martha and Mary (1654-1655)
• 
  Portrait of a Woman (1655-1660)
• 
  The Procuress (1656)
• 
  Young women sleeping, 1656-1657, 86,5 × 76 cm, Metropolitan Museum of Art, New York
• 
  Açık Pencere Önünde Mektup Okuyan Kız (1657-1659)
• 
  Şarap Bardaklı Kız (1658-1661)
• 
  Delft Manzarası (1660-1661)
• 
  Müzik Dersi (1662)
• 
  Young Woman with a Water Pitcher (1662-1663)
• 
  Dantel Ören Kız (1664)
• 
  Woman with a Pearl Necklace (1664)
• 
  Mektup Okuyan Mavili Kadın (after 1664)
• 
  Woman Holding a Balance (1665)
• 
  Konser (1665-1666)
• 
  Girl with a Flute (1665-1670)
• 
  Resim Sanatı (1666-1667)
• 
  Muse Clio in detail from The Allegory of Painting
• 
  Portrait of a Young Woman (1667-1668)
• 
  Astronom (1668)
• 
  Coğrafyacı (1669)
• 
  The Guitar Player (1669-1672)
• 
  Aşk Mektubu (1670)
• 
  Lady writing a Letter with her Maid (1670)
• 
  A Lady Standing at a Virginal (1670-1673)

Kaynakça

Genel

• Kreuger, Frederik H. New Vermeer, Life and Work of Han van Meegeren. 2007. ISBN 90-5959-047-2
• Schneider, Nobert. Vermeer. Benedikt Taschen Verlag. Köln, 1993.
• Sheldon, Libby ve Costaros Nicola. Johannes Vermeer’s ‘Young woman seated at a virginal. The Burlington Magazine. Şubat 2006.
• Wadum, J. Vermeer Studies. Studies in the History of Art. Center for Advanced Study in the Visual Arts. 1998.
• K. Arthur Jr. Jan Vermeer. 1981. ISBN 0-8109-1737-8

Özel

Dış bağlantılar

• Essential Vermeer 16 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Vermeer'in hayatı ve çalışmaları hakkında bilgi)
• Profili21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vermeer Vakfı 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.