Jean-Jacques Dessalines
Jean-Jacques Dessalines (d. 20 Eylül 1758 - ö. 17 Ekim 1806), Haiti Devriminden sonra 1804'te ülkesinin bağımsızlığını ilan eden Haiti imparatoru.[1][2][3][4]
Köle ayaklanmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Hint Adaları'ndaki Fransız sömürgesi olan Saint-Domingue'ye (Hispanyola adası) köle olarak getirildi. Siyah olan efendisinin yanında tarım işçisi olarak 1791'e değin çalıştıktan sonra, Fransız Devrimi'nin doğurduğu kargaşadan yararlanarak başlatılan köle ayaklanmasına katıldı. Sonraki 10 yıl içinde, Fransa'daki Devrimci Hükûmet'e bağlılığını bildirerek kendini Saint-Domingue Genel Valisi ilan eden siyah önder Toussaint L'Ouverture'ün yardımcılığına getirildi. Sömürgeyi yeniden ele geçirmek amacıyla Napolyon Bonapart'ın gönderdiği Fransız birlikleri 1802'de Toussaint'i devirince Dessalines, yeni yönetime boyun eğdi. Ama 1803'te Napolyon'un, 1794'te Konvansiyon'da alınan bir kararla kaldırılan köleliği yeniden kurmak istediğini ilan etmesi üzerine, öteki siyah ve mulatto (Avrupalı-Afrikalı karışımı) önderlerle birlikte Fransız yönetimine karşı mücadeleye girişti. İngilizlerin de yardımıyla, 4 Aralık 1803'te Fransız sömürge ordusu, kalan son topraklarını da Dessalines'in güçlerine teslim etti. Bu, dünya tarihinde bağımsız bir ulusun kurulmasıyla sonuçlanan tek köle isyanını resmen sona erdirdi.
Fransızların Saint-Domingue'dan atılmasından sonra, Dessalines Genel Vali oldu ve 1 Ocak 1804'te Saint-Domingue'nin bağımsızlığını ilan ederek, ülkenin Aravak dilindeki adı olan Haiti'yi benimsedi.
Dessalines, Haiti Devrim Ordusu Generalleri tarafından 8 Ekim 1804'te Cap-Haïtien şehrinde düzenlenen taç giyme töreninde "İmparator I. Jacques" olarak taç giydi. 20 Mayıs 1805'te Jean-Jacques Dessalines, ömür boyu İmparator ilan edildi ve halefini seçme hakkıyla birlikte İmparatorluk Anayasası yayınladı.
İmparator
[değiştir | kaynağı değiştir]Dessalines, Toussaint'in izlediği politikaların çoğunu olduğu gibi sürdürdü. Bu arada, ülkenin yeniden geçimlik ekonomiye dönmemesi için plantasyonlarda uygulanan angarya sistemini de korudu. Beyazlara karşı, Toussaint'den çok daha acımasız davrandı; beyazların topraklarına el koyarak mülk sahibi olmalarını yasakladı. Belki de olası bir Fransız istilasında beyazların beşinci kol işlevi göreceğinden korktuğu için, binlerce kişinin yok edildiği operasyonlar düzenledi. Bu kırımlar, beyazların mülk sahibi olmasını yasaklayan ve yüzyılı aşkın süre yürürlükte kalan yasalarla birlikte, nüfusun yüzde 80'ninden çoğunu oluşturan beyazların, siyahlar üzerinde egemenlik kurmasını engelledi. Melez önderlere karşı da ayrımcı bir tutum sergileyen Dessalines, bunlardan Alexandre Pétion'un başını çektiği bir ayaklanmayı bastırma girişimi sırasında öldürüldü. Ölümünden sonra Haiti, Alexandre Pétion ile siyah önder Henri Christophe arasında paylaşıldı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Jean-Jacques Dessalines, 1758-1806 | Royal Museums Greenwich". www.rmg.co.uk. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.
- ^ "Haiti : Jean-Jacques Dessalines, leader of the Haitian Revolution". Haiti. 15 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.
- ^ "Bust of Jean-Jaques Dessalines (1758 – 1806)". Age of Revolution. 15 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.
- ^ "Founders Online: To Thomas Jefferson from Jean Jacques Dessalines, 23 June 1803". founders.archives.gov. 25 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.
