İçeriğe atla

Jacob Bronowski

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Jacob Bronowski
Doğum18 Ocak 1908(1908-01-18)
Łódź, Kongre Polonyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm22 Ağustos 1974 (66 yaşında)
East Hampton, New York, ABD
Defin yeriHighgate Mezarlığı, Londra
51°34′3.014″K 0°8′52.429″B / 51.56750389°K 0.14789694°B / 51.56750389; -0.14789694
Milliyetİngiliz
Eğitim
Mezun olduğu okul(lar)Jesus College, Cambridge
Tanınma nedeniThe Ascent of Man
Evlilik
Rita Coblentz (e. 1941–1974)
Çocuk(lar)Lisa Jardine de dahil 4 tane
ÖdüllerSenior wrangler (Cambridge)
Kariyeri
DalıMatematik, yöneylem araştırması, biyoloji, bilim tarihi, geometri
Çalıştığı kurum
TezThe cubic primals in five dimensions with isolated nodes (1935)
Doktora
danışmanı		H. F. Baker

Jacob Bronowski (18 Ocak 1908 - 22 Ağustos 1974) Polonyalı-İngiliz matematikçi ve filozoftu. Arkadaşları ve profesyonel meslektaşları tarafından Bruno takma adıyla tanınırdı.

En çok, bilime hümanist bir yaklaşım geliştirmesi ve 1973'te yayınlanan on üç bölümlük BBC televizyon belgesel dizisinin sunucusu ve yazarı ve ona eşlik eden The Ascent of Man adlı kitabıyla tanınır, bu onun "dünyanın en ünlü entelektüellerinden biri" olarak görülmesine yol açtı.[1]

Bronowski'nin ailesi, o çocukken Kongre Polonyası'ndan Almanya'ya ve ardından İngiltere'ye taşındı. Cambridge Üniversitesi'nde matematik okumak için burs kazandı. İlgi alanları "biyolojiden şiire ve satrançtan Hümanizme kadar geniş bir yelpazede" olarak tanımlanmıştır.[2] 1934 ve 1942 yılları arasında University College Hull'da matematik eğitimi verdi. Dünya Savaşı sırasında yöneylem araştırması alanına öncülük etti ve Müttefik bombalamanın etkinliğini artırmak için çalıştı. Savaştan sonra UNESCO'nun projeler bölümünün başına geçti. Bronowski şiir de yazıyordu ve William Blake ile derin bir yakınlığı vardı. 1950'den 1963'e kadar Birleşik Krallık'ta Ulusal Kömür Kurulu için çalıştı. 1963'ten Ascent of Man ("İnsanın Yükselişi")'nin yayınlanmasından sadece bir yıl sonra East Hampton, New York'ta 1974 yılında ölümüne kadar San Diego'daki Salk Biyolojik Araştırmalar Enstitüsü'nün yerleşik bir üyesiydi.

İlk yılları ve eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Jacob Bronowski, 1908'de Łódź, Kongre Polonyası'sında Polonyalı-Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi, Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya ve 1920'de İngiltere'ye taşındı, Bronowski'nin ailesi, 1907'de anne tarafından büyükbabasının Londra'daki evinde İngiltere'de evlendi. Bronowski'ye göre, Britanya'ya vardığında sadece iki İngilizce kelime bilmesine rağmen,[3] Londra'daki Central Foundation Boys' School'a kabul edildi ve University of Cambridge'de okumaya devam etti, buradan Senior Wrangler olarak mezun oldu.[4]

Jesus College, Cambridge'de matematik öğrencisi olan Bronowski, William Empson ile birlikte ilk kez 1928'de yayımlanan Experiment adlı edebi derginin eş-editörlüğünü yaptı. Bronowski, mesleki hayatı boyunca hem matematik hem de edebiyat dünyasında bu tür bir ikili faaliyeti beraber sürdürecektir. Aynı zamanda güçlü bir satranç oyuncusuydu, Cambridge'deyken half-blue kazandı ve 1926 ile 1970 arasında British Chess Magazine için sayısız satranç problemi yazdı.[5] 1935'te Cambridge'de cebirsel geometri alanında bir tez yazarak matematik alanında doktora derecesi aldı. 1930'larda bir süre Majorca'da Laura Riding ve Robert Graves yakınlarında yaşadı. 1934'ten 1942'ye kadar Hull Üniversitesi Koleji'nde matematik eğitimi verdi. Hayatının bu döneminden başlayarak, İngiliz gizli servisi MI5, bir güvenlik riski olduğuna inanarak onu gözetim altına aldı ve bu da Birleşik Krallık'taki üst düzey görevlere erişimini kısıtlamış olabilir.[6]

Askeri analizde savaş zamanı çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Dünya Savaşı sırasında Bronowski, Birleşik Krallık'taki İç Güvenlik Bakanlığı için yöneylem araştırması'nda çalıştı ve burada RAF Bombardıman Komutanlığı için bombalama stratejisine yönelik matematiksel yaklaşımlar geliştirdi.

Savaşın sonunda Bronowski, Hiroşima ve Nagasaki'ye atom bombası saldırısının etkilerini belgelemek ve gelecekteki Birleşik Krallık sivil savunma üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla Japonya'yı ziyaret eden İngiliz bilim insanları ve inşaat mühendisleri ekibinin bir parçasıydı. Bronowski, Cardiff Üniversitesi'nden Profesör W. N. Thomas ile birlikte, daha sonra çeşitli devlet dairelerine dağıtılan ve gelecekteki İngiltere kamu binalarının tasarımında danışılan gizli "İngiliz Misyonu'nun Japonya'da Hiroşima ve Nagazaki'ye Atılan Atom Bombalarının Etkilerinin İncelenmesine İlişkin Raporu"nu (Report of the British Mission to Japan on an Investigation of the Effects of the Atomic Bombs Dropped at Hiroshima and Nagasaki) hazırladı.

Savaş sonrası biyolojik analiz çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nagazaki ve Hiroşima bombalamalarının yan etkileriyle ilgili deneyimlerini takiben, İngiliz askeri araştırmalarına ara verdi ve arkadaşı Leo Szilard ve o zamanın diğer birçok fizikçisi gibi, şiddetin doğasını daha iyi anlamak için biyolojiye döndü. Daha sonra Bronowski, Birleşik Krallık'ta Ulusal Kömür Kurulu için Araştırma Direktörü ve 1964'ten itibaren Salk Enstitüsü'nün müdür yardımcısı oldu.

1950'de Bronowski'ye Taung Child'ın fosilleşmiş kafatası verildi ve istatistiksel becerilerini kullanarak, kafatasının dişlerinin boyutunun bir ölçüsünü maymunların dişlerinin şekilleri ile birleştirmeyi denemesi istendi.[7] Bunun üzerine çalışmak, ilgisini insanlığın entelektüel ürünlerinin biyolojisine yöneltti.

Kamu bilim eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1967'de Bronowski Yale Üniversitesi'nde altı Silliman Anma Konferansı verdi ve bilimsel bilginin ilerlemesinde hayal gücü ve sembolik dilin rolünü konu olarak seçti. Derslerin nishaları ölümünden sonra 1978'de Bilgi ve Hayal Gücünün Kökenleri (The Origins of Knowledge and Imagination) adı ile yayımlandı ve halen basılı durumdadır. İngiliz kamuoyu ona ilk kez 1950'lerin sonlarında The Brains Trust’ın BBC televizyon versiyonunda yer aldığında aşina oldu. Çok çeşitli konulardaki soruları yanıtlayabilme yeteneği, Monty Python's Flying Circus ("Penguin on the Television Set") adlı programın 22. bölümünde bir karakterin "O'nun her şeyi bildiğini" söylediği, düşüncesizce yapılmış bir referansa yol açtı.

Bronowski en çok, insan yaşamının tarihi ve bilimsel çaba hakkındaki 13 bölümlük The Ascent of Man (1973) adlı bir BBC televizyon belgeseli ile hatırlanır. Bu proje BBC2'nin o zamanki Başkanı David Attenborough tarafından, sanat tarihçisi Kenneth Clark'ın kültürel tarihi hedefleyen "kişisel bakış" dizisi Civilization (1969) ve Alistair Cooke'un Amerika dizisini kapsayan önceki iki diziyi tamamlaması amacıyla görev olarak atanmıştı.

The Ascent of Man’in çekimlerinin ardından Bronowski ile Parkinson adlı sohbet programında röportaj yapıldı. Ev sahibi Michael Parkinson daha sonra Bronowski'nin, ailesinin Polonyalı üyelerinin çoğunun Holokost sırasında öldüğü Auschwitz'e yaptığı ziyaretle ilgili açıklamasının yaptığı herhangi bir röportajın en unutulmaz kısımlarından biri olduğunu anlattı.[8] Şovunun son bölümünü tamamladıktan sonra Parkinson, "Yaptığım binlerce röportajdan bir tanesini kurtarabilseydim, bu Profesör Jacob Bronowski ile tek kişilik şov olurdu" dedi.[9]

Kişisel yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bronowski, 1941'de Rita Coblentz ile evlendi.[10] Çiftin dört çocuğu vardı, hepsi kızdı, en büyüğü akademisyen Lisa Jardine ve bir diğeri ise film yapımcısı Judith Bronowskiydi.

Bronowski, bilim adamının yaşamının son bir yılı için fizikçi Leo Szilard ile röportaj yapmak amacıyla zaman harcadı. 1964 yılının ortalarında ölen Szilard, Nazilere karşı zaferi garantilemek için nükleer silahların peşinden gitmeyi savunan Franklin D. Roosevelt'e 1939 mektubunu yazmıştı.[11]

Bronowski, 1974'te East Hampton, New York'ta,[12] The Ascent of Man tamamlandıktan bir yıl sonra kalp krizinden öldü ve külleri Londra Highgate Mezarlığı'nın batı tarafında girişe yakın bir yere gömüldü. Rita Bronowski, Eylül 2010'da 92 yaşında Kaliforniya'da öldü.[10] Lisa Jardine'nin külleri 25 Ekim 2016'da Highgate Mezarlığı'nda babasının yanına defnedildi.

Kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Jacob Bronowski'nin Londra Highgate Mezarlığı'ndaki mezarı
  • 1939: The Poet's Defence
  • 1943: William Blake: A Man Without a Mask
  • 1951: The Common Sense of Science
  • 1954: The Face of Violence
  • 1956: Science and Human Values. New York: Julian Messner, Inc. 1965. 
  • 1958: William Blake: The Penguin Poets Series
  • 1960: The Western Intellectual Tradition, From Leonardo to Hegel – Bruce Mazlish ile birlikte
  • 1963: Biography of an Atom – Millicent Selsam ile birlikte
  • 1964: Insight
  • 1965: The Identity of Man. Garden City: The Natural History Press. 
  • 1969: Nature and Knowledge: The Philosophy of Contemporary Science
  • Atomic Fusion, Bartley Powell tarafından resimlendi, Newman Neame Take Home Books Ltd. tarafından basıldı.
  • 1972: William Blake and the Age of Revolution
  • 1974: The Ascent of Man [a]
  • 1977: A Sense of the Future
  • 1978: Magic, Science & Civilisation
  • 1978: The Origins of Knowledge and Imagination
  • 1979: The Visionary Eye: Essays in the Arts, Literature and Science – Piero Ariotti & Rita Bronowski tarafından düzenlendi.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bu eser 2009 yılında Türkçeye Aykut Göker tarafından İnsanlığın Yükselişi adıyla çevrilmiştir

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Tim Radford (15 Nisan 2011), The Ascent of Man by Jacob Bronowski, The Guardian, 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Eylül 2018 
  2. ^ "Jacob Bronowski (obituary)", humanistheritage.org.uk, 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Eylül 2018 
  3. ^ Bronowski, Jacob (1967). The Common Sense of Science. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 8. ISBN 978-0-674-14651-8. 
  4. ^ Google Kitaplar'da New Scientist profile, s. PA483,
  5. ^ Winter, Edward. "Chess Notes". 23 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2008. 
  6. ^ Berg, Sanchia (4 Nisan 2011). "MI5 'said Bronowski was a risk'". BBC News. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 
  7. ^ Swetz, Frank J. (March 1985). "Mathematics: A Vehicle for Better Global Understanding". The Mathematics Teacher. 78 (3): 207-215. doi:10.5951/MT.78.3.0207. JSTOR 27964452. 
  8. ^ Bronowski, Jacob (8 Şubat 1974). "Dr. Jacob Bronowski". Parkinson. Michael Parkinson tarafından görüşme yapıldı. Michael Parkinson. BBC Television. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
  9. ^ Parkinson, Michael (2010) Parky's People. Hodder & Stoughton
  10. ^ a b Lisa Jardine Obituary: Rita Bronowski (Coblentz) 30 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Guardian, 22 Eylül 2010
  11. ^ Bronowski, J. (1988). "Knowledge or Certainty". ETC: A Review of General Semantics. 45 (1): 43-51. ISSN 0014-164X. JSTOR 42579414. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 
  12. ^ "Milestones, Sep. 2, 1974", Time website (n.d., reprint of contemporary item)

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Jacob Bronowski ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jacob_Bronowski&oldid=33719855" sayfasından alınmıştır