Ishana

Ishana (Sanskrit: ईशान), Hinduizm'de Şiva'nın beş yönlü (Pañchamukha) formundaki yönlerinden biridir ve genellikle kuzeydoğunun koruyucusu olarak kabul edilir. Aynı zamanda bilgelik, bilgi ve ruhsal farkındalıkla ilişkilendirilen bir tanrıdır. Vedik ve Puranik metinlerde tanrı Şiva'nın yüce yönlerinden biri olarak anılır.^[1]

Etimoloji ve Anlam

Sanskritçe Ishana kelimesi "egemen olan", "hükmeden" veya "yüce yönetici" anlamına gelir. Bu isim, tanrı Şiva'nın tüm evrenin efendisi olduğu ve ruhsal bilgeliği temsil ettiği inancını yansıtır.^[2]

Hindu Mitolojisinde Ishana

Ishana, Şiva'nın beş yönlü tezahürlerinden biridir ve kuzeydoğuyu yönetir. Aynı zamanda ruhsal saflık ve aydınlanmanın tanrısı olarak kabul edilir. Vedik metinlerde rüzgâr ve gökyüzü ile ilişkilendirilirken, Puranik metinlerde Şiva'nın en yüce ve bilgelik taşıyan yönü olarak betimlenir.^[3]

Beş Başlı Şiva ve Ishana

Hindu geleneğinde Şiva'nın beş başlı bir formu olduğu kabul edilir. Bu beş yön şunlardır:

Ishana (कृपा): Bilgelik ve ruhsal farkındalık (kuzeydoğu yönü) Tatpuruṣa (तत्पुरुष): Meditasyon ve ibadet (doğu yönü) Aghora (अघोर): Dönüşüm ve yok edicilik (güney yönü) Vāmadeva (वामदेव): Koruma ve besleyicilik (kuzey yönü) Sadyojāta (सद्योजात): Yaratım ve doğum (batı yönü)

Tapınma ve İkonografi

Ishana, Hindu tapınaklarında genellikle Şiva Lingam’ın en yüksek noktasıyla ilişkilendirilir. O, saf bilgelik ve ruhsal farkındalığın simgesi olarak görülür. Görsel tasvirlerinde elinde üçlü mızrak (trishula) veya bir damaru (küçük davul) tutarken betimlenir.^[4]

Budist Mitolojisinde Ishana

Bazı Budist geleneklerinde Ishana, Vaiśravaṇa ve diğer yön koruyucuları ile birlikte kozmik düzeni sağlayan tanrılardan biri olarak anılır. Tibet Budizminde, meditasyon ve ruhsal farkındalıkla ilişkilendirilmiştir.^[5]

Popüler Kültürde Ishana

Hindistan’daki Shaiva geleneklerinde Şiva'nın en yüksek ve saf bilgelik yönü olarak görülür. Tantrik uygulamalarda, özellikle meditasyon ve aydınlanma pratiğinde çağrılan bir tanrıdır. Bazı Nepal ve Tibet Budist sanatlarında yön koruyucuları arasında betimlenir.

Kaynakça

^ Kinsley, David (1997). Tantric Visions of the Divine Feminine: The Ten Mahāvidyās. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0379-5.
^ Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341421-6.
^ Stutley, Margaret (2019). A Dictionary of Hinduism. Routledge. ISBN 978-1-138-36714-5.
^ Encyclopedia of Buddhism - Ishana
^ Kojien Dictionary (2008). Ishana. Shogakukan.

[kinsley-1] Kinsley, David (1997). Tantric Visions of the Divine Feminine: The Ten Mahāvidyās. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0379-5.

[dalal-2] Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341421-6.

[stutley-3] Stutley, Margaret (2019). A Dictionary of Hinduism. Routledge. ISBN 978-1-138-36714-5.

[encyclopedia-4] Encyclopedia of Buddhism - Ishana

[kojien-5] Kojien Dictionary (2008). Ishana. Shogakukan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]