Ironic (Alanis Morissette şarkısı)
"Ironic" | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Jagged Little Pill albümünden Alanis Morissette single | ||||||||
Kaydedilme | 1994 – Nisan1995 | |||||||
Tarz | ||||||||
Süre | 3:48 | |||||||
Şirket | ||||||||
Yazar |
| |||||||
Yapımcı | Glen Ballard | |||||||
|
"Ironic" Kanadalı şarkıcı Alanis Morissette şarkısıdır. Şubat 1996'da üçüncü stüdyo albümü Jagged Little Pill'de (1995) üçüncü single'ı olarak yayınlandı. Morissette ve Glen Ballard tarafından yazılmış ve yapımcılığı üstlenmiştir. "Ironic", B majör anahtarıyla yazılmış bir şarkıdır ve dakikada seksen beş vuruşluk orta tempo içerir. Sözler, "ironik" olarak tanımlanan birkaç durumu sunuyor; bu, bunlardan herhangi birinin aslında ironinin kabul edilen anlamıyla eşleşip eşleşmediği konusunda tartışmalara yol açmıştır.[2]
Parça, altı hafta boyunca Kanada RPM'de En İyi Tekliler listesinde zirveye ulaştı. Ayrıca Avustralya, Yeni Zelanda ve Norveç'te ilk beşe ulaştı. Amerika Birleşik Devletleri'nde şarkı 13 Nisan 1996'da dört numaraya ulaştı ve o zamandan beri sanatçının Billboard Hot 100'de en yüksek listeye sahip single'ı(tekli) oldu. "Ironic", Amerika Kayıt Endüstrisi Birliği (RIAA) tarafından altın sertifika aldı. Şarkı, Yılın Teklisi dalında Juno Ödülü'nü kazandı ve 1997'de Yılın Kaydı ve En İyi Kısa Biçimli Müzik Videosu dallarında iki Grammy Ödülü adaylığı aldı. Müzik videosunu Fransız yönetmen Stéphane Sednaoui çekti. MTV, müzik videosunu 1996'da altı MTV Video Müzik Ödülü'ne aday gösterdi ve üçünü kazandı. Müzik videosu VH1'in "En İyi Müzik Videoları" listesinde yer aldı ve DBA Flip, Allison Rheaume, Rusty(grup) ve "Weird Al" Yankovic tarafından parodisi yapıldı.
Eylül 2001'de, 11 Eylül saldırılarının ardından "Ironic", Amerikan kitle iletişim şirketi Clear Channel Communications tarafından sözlerinden dolayı uygunsuz olarak etiketlendi.[3] Şarkı, Morissette'in Jagged Little Pill World Tour (1995) ve derleme albümleri MTV Unplugged (1999), The Collection (2005) set listesine dahil edildi. Şarkı, Meksikalı Jesse & Joy tarafından Esta Es Mi Vida Sesiones (2007) albümü ve Amerikalı grup Four Year Strong tarafından cover albüm Really All (2009) için yorumlandı.
Sözler ve kompozisyon
[değiştir | kaynağı değiştir]"Ironic", Alanis Morissette ve Glen Ballard tarafından yazılmış olup ve sanatçının üçüncü stüdyo albümü Jagged Little Pill (1995) için üretilmiştir. Billboard'dan Christopher Walsh ile yaptığı bir röportajda Ballard,Ironic'in nasıl yazıldığını şöyle yorumladı: "15 dakika içinde yazdık. 'Ironic' yazdığımız üçüncü şarkıydı. Sadece eğleniyorduk. 'Bunun ne olduğunu, hangi tür olduğunu bilmiyordum" [4]
Dilbilimsel tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Şarkının ironik kelimesini kullanması medyanın ilgisini çekti; The New York Times'tan Jon Pareles'e göre, şarkıda geçen imalarda belirgin bir "ironik olmayan" anlam var.[5][6] Oxford İngilizce Sözlüğü'ne göre ironi, "beklenene veya beklenebilecek olana kasıtlı olarak aykırı görünen bir durum veya olay; varsayımlar veya beklentilerle acımasız, esprili veya garip bir şekilde çelişen bir sonuç".[7] Bu nedenle şarkıda geçen "Ödediğinde bedava yolculuk" ve "Zaten geç kaldığında trafik sıkışıklığı" gibi sözler ironik değildir.[8]
Morissette şunları söyledi: "'Ironic'te söylediğim şeyin ironik olup olmadığı konusundaki büyük tartışma benim için travmatik bir tartışma değildi. Arada bir malapropizm kraliçesi olacağım gerçeğini her zaman benimsemiştim. Glen ve ben bunu yazarken, kesinlikle inatla her şeyin teknik olarak ironik olduğundan emin değildik." [8] 2014'te Michael Reid Roberts, Salon adlı sitede şarkının bir savunmasını yazdı ve şarkının durumsal ironilere atıfta bulunduğunu söyledi:[9] "beklenene kasıtlı olarak aykırı görünen ve sonuç olarak genellikle alaycı bir şekilde eğlenceli olan durum veya olaylar" [9] YouTube kanalı Vsauce'dan Michael Stevens, 2014'ün "Dord" bölümünde ironi tartışmasına zaman ayırdı. Bu videoda Stevens, tipik olarak alıntılanan "durumsal" ironi ile "dramatik" ironi arasındaki farkı ele alıyor. Ona göre, şarkının ironisi ille de durumların kendisinde olmayabilir, daha çok dramatik ironide olabilir. Durumların kendisi değil, hayatın kendisi ironiktir.
Komedyen Ed Byrne, şarkıya ironi içermediği için şaka yollu eleştirdiği bir skeç yaptı: "Bu şarkının tek ironik yanı, adının 'Ironic' olması ve ironinin ne olduğunu bilmeyen bir kadın tarafından yazılmış olması. Bu oldukça ironik." [8] Aralık 2009'da, komedi sitesi CollegeHumor, aktris Sarah Natochenny'nin yer aldığı ve Patrick Cassels'in sözlerini uygun şekilde ironik olacak bir biçimde değiştirdiği "Actually Ironic" adlı şarkının başka bir videosunu yayınladı. Örneğin, "Mısır güneş tanrısı Ra'ya, düğün gününüzdeki yağmur gibi." [10][11] Morissette , Jimmy Kimmel Live'da The Lonely Island ile 2013'te "Noktalı virgül" performansı sırasında gramer hatalarıyla dalga geçti! . İçinde Morissette, noktalı virgülün işlevini göstermek için hashtag rap kullanmalarının yanlış olduğunu açıklamak için şarkılarını kesti ve buna, dilbilgisini eleştirmesinin "ironik" olduğunu söylediler.[12]
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Liste başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada'da "Ironic", RPM Singles Chart listesine 8 Ocak 1996 tarihli sayısında 95 numaradan giriş yaptı.[13] On iki hafta sonra parça, 1 Nisan 1996'da listenin zirvesine çıktı, altı hafta orada kaldı,[14] İlk 100 içinde yirmi dokuz hafta geçirerek en son 22 Temmuz 1996'da [15] İlk 10'da 14 hafta geçirdi ve Morissette'in kendi "You Learn" şarkısının ardından 1996'nın iki numaralı şarkısı oldu. Diğer RPM listelerinde single, Alternative Rock Listesinde tek bir hafta zirvede kaldı, 11 hafta İlk 10'da kaldı 1996'yı bu listede yılın beş numaralı şarkısı olarak bitirdi. Adult Contemporary Chart'ta altı numaraya ulaştı.
ABD'de parça, ticari olarak piyasaya sürülmesinin ardından Billboard Hot 100 listesine 11 numaradan giriş yaptı.[16] Şarkı 13 Nisan 1996'da dört numarada en yüksek başarısına ulaştı [17] "Ironic" şu anda Morissette'in Hot 100 listesindeki en yüksek hit parçasıdır.[18] Diğer ABD listelerinde şarkı, üç hafta kaldığı Billboard Modern Rock Tracks'te [19] bir numaralı hit oldu.[16][20][21] Şarkı, Mainstream Top 40 (Pop Şarkılar) listesinde zirveye ulaştı, Hot 100 Airplay listesinde (hem pop hem de ritmik/çapraz radyo istasyonlarını içeren) iki numaraya ulaştı, Adult Top 40 listesinde beş numaraya ulaştı.[22]
Avustralya'da şarkı ARIA Singles Chart listesine 40 numaradan giriş yaptı.[23] Sekizinci haftasında, iki hafta kaldığı 12 Mayıs 1996'da üç numaraya kadar yükseldi. Listede en son 21 Temmuz 1996'da 37 numarada yer aldı. Bugüne kadar "Ironic", şarkıcının Avustralya'daki en iyi liste başarısı yakalayan şarkısı oldu.[23] Şarkı Yeni Zelanda'da 21 Nisan 1996'da 13 numaradan giriş yaptı, 19 Mayıs'ta üç numaraya kadar yükseldi ve son çıkışını 1996'da yaptı. 30 Haziran'da liste 36. sırada yer aldı ve toplam 11 hafta ilk 50'de kaldı.[24]
Şarkı genel olarak Avrupa'da iyi karşılandı. Birleşik Krallık'ta "Ironic" 20 Nisan 1996'da giriş yaptı ve 11 numaraya kadar yükseldi. Listeden sekiz hafta sonra 67 numaradan ayrıldı [25] Norveç Tekli Listelerinde 18 numaradan giriş yaptı ve sonraki hafta 17 numaraya yükseldi. Üçüncü haftasında beş numaraya yükseldi ve daha sonra dört numaraya kadar yükseldi ve orada beş hafta kaldı [26]
Tanıtım
[değiştir | kaynağı değiştir]Müzik videosu
[değiştir | kaynağı değiştir]"Ironic" müzik videosu Stéphane Sednaoui [27][28] tarafından yönetildi ve 23 Ocak 1996'da yayınlandı [29] Videonun başında Morissette bir benzin istasyonunda, elinde bir fincan kahve ile otomobiline (1978 Lincoln Continental Mark V) doğru yürüyor. Ardından arabasıyla bir kış manzarasının içinden geçer ve şarkının ilk mısrasını söylemeye başlar. Nakarata gelince, ikinci bir Morissette gelir. Yeşil bir süveter giymiş ve yolcu tarafındaki arka koltukta oturur. Birinci nakarat bittiğinde, üçüncü bir Morissette gelir ve yine arka koltukta ama sürücü tarafında sarı bir süveter giymiştir. Yol boyunca sarı Morissette aynı anda şarkı söyleyip yemek yiyor ve ikinci mısraya gelindiğinde dördüncü ve son Morissette geliyor, kırmızı kazaklı ön yolcu koltuğunda oturuyor. İkinci nakarat sırasında, onlar hala araba sürerken pencereden dışarı tırmanıyor ve neredeyse bir köprüye çarpacaktı. Ancak bunu yaptıktan sonra yine de gülümsemeyi başarıyor. Olaydan sonra kamera araba kullanan Morissette'e geri döner ve şapkasını çıkarır, arka koltuğa fırlatır ve şarkıyı söylerken diğer üçü kadar gürültülü olur. Morissette outroyu söylediğinde, hala kış manzarasında araba kullanıyor ve aniden araba bozuluyor (muhtemelen benzini bitmiş, bu video onunla bir benzin istasyonunda başladığından beri kendi içinde "ironik" olabilir). Morissette (sürücü olarak) arabadan iner ve tüm "yolcuları" ortadan kaybolur.
2015 yılında Vogue için verdiği bir röportajda Morissette, videodaki kıyafetlerinin her karakterin kişiliğini yansıttığını söyledi. Kırmızı örgü bereli sürücü, kontrolü elinde tutan kişiydi, "sorumlu olan". Morissette'in "tuhaf" olarak bahsettiği cesur karakter, uzun sallanan örgülerden oluşan bir tacı olan sarı bir süveter giyiyor. Morissette örgüleri o kadar çok severdi ki sık sık sahnede giyerdi. Koyu kırmızı bir süveter ve pijama tipi pantolon giyen yolcu koltuğundaki kız, "romantik - hüzünlü ve düşünceli ve aynı zamanda risk alan" idi. Morissette, arka koltukta yeşil kazaklı kafa sallayan kıza gelince; "Yeşil kız en çok 'bütün ben' gibi hissediyor. Yeşil süveterli kız - eğlenceli olandı. Başını belaya sokar - su parkına giderken yanında olmasını istediğin kız odur." [30]
Spin'den Charles Aaron, "Ironic" müzik videosunu "zarif" olarak adlandırdı.[31] Video, 1996'da altı MTV Video Müzik Ödülü'ne aday gösterildi: "Yılın Videosu", "Bir Videoda En İyi Yönetmen", "İzleyicinin Seçimi", "En İyi Kadın Videosu", "Bir Videoda En İyi Yeni Sanatçı" ve "En İyi Düzenleme", son üçünü kazanıyor.[32] 1997'de En İyi Kısa Biçimli Müzik Videosu dalında Grammy Ödülü'ne aday gösterildi. Ayrıca VH1'in En İyi 100 Videosu listesinde on sekiz numarada yer aldı.
1996'nın sonlarında, orijinal şarkıyla dudak senkronizasyonu yaparken Morissette'in eylemlerini ve gardırobunu taklit eden Allison Rheaume adlı 6 yaşındaki Kanadalı bir kızın yer aldığı videonun parodi versiyonu yayınlandı.[33] Sonunda babası onu arabada garaj yolunda otururken fark eder ve dalga geçmeyi bırakmasını söyler. Videonun David Rheaume [34] tarafından yönetilen bu versiyonu MTV'de oynatıldı ve Morissette'in CD/DVD'si The Collection'da (2005) yer aldı.
Kanadalı grup Rusty, 1997 single'ları "Empty Cell" için müzik videosunun 2. versiyonunda "Ironic" in parodisini yaptı.[35]
"Weird Al" Yankoviç, 2003 yılında ön yolcu koltuğunda Morissette'in dördüncü versiyonunun yerini aldığı televizyon komedi dizisi Al TV için videonun parodi versiyonunu yaptı.
2018'de Toronto R&B şarkıcısı Ramriddlz, "Worst Love" adlı single'ının müzik videosunda "Ironic" e saygılarını sundu.[36]
Canlı performanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Şarkı, Morissette'in konser turu Jagged Little Pill World Tour (1995) için set listesine eklendi.[37] Şarkı, turun video albümü Jagged Little Pill Live'a (1997) eklendi.[37] O zamandan beri "Ironic", MTV Unplugged (1999),[38] Feast on Scraps (2002),[39] Live in the Navajo Nation (2002),[40] ve The Collection albümlerinin [41] yanı sıra 1997 Grammy Ödülleri ve MTV Unplugged derleme albümlerinde yer aldı.[42][43]
Morissette, "İronik" ile eşcinsel evliliğe verdiği desteği ifade etti. Mart 2004'te Morissette, GLAAD Medya Ödüllerinde şarkının bir sözünü: "Hayallerimin erkeğiyle tanışmak / Ve sonra güzel kocasıyla tanışmak" olarak değiştirdi.[44][45] USA Today'e eşcinsel sendikalara verdiği desteğin "akıllı sözlerden bir adım öteye gittiğini" söyledi.[46] "[Onun] fantezisinin artık eşcinsel çift arkadaşlarından bazılarıyla evlenmek olacağını" belirtti.[46] Daha sonra Haziran 2004'te VH1'e şunları söyledi: "Resmi olarak nişanlı olan eşcinsel çift arkadaşlarım yok, ancak eşcinsel topluluğunu bu şekilde desteklemekten onur duyarım. Morissette iTunes Originals sürümü için şarkının değiştirilmiş sözleriyle akustik bir versiyonunu kaydetti.Morissette, şarkıyı 2005 yılında House of Blues'da Avril Lavigne ile birlikte seslendirdi.
Yorumlamalar (cover)
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında Ji-In Cho, Alman listelerinde başarılı olan Fame Academy yetenek yarışmasının Almanca versiyonu için şarkıyı yorumladı.[47] "Ironic", 2007'de Meksikalı Jesse & Joy tarafından Esta Es Mi Vida Sesiones [48] albümleri için ve pop punk grubu Four Year Strong tarafından 90'ların hit parçalarını içeren Couldn's It All (2009) için seslendirildi.[49]
2015 yılında Morissette, James Corden ile The Late Late Show'da şarkının teknoloji çağı için "güncellenmiş" yeni sözlerle ve orijinalin dilbilimine bir saygı duruşuyla bir versiyonunu söyledi.
Ekip
[değiştir | kaynağı değiştir]Parçanın üretiminde katkısı bulunanlar;
- Alanis Morissette – vokal, yapımcı, yazar
- Glen Ballard – yapımcı, gitar, yazar
- Lance Morrison – bas gitar
- Rob Ladd – davul ve perküsyon
- Michael Thompson – organ(müzik aleti)
- Basl Fung – gitar
- Chris Fogel – mixing
Liste başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Haftalık liste[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Yıl sonu başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Tüm listeler[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Satışlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ülke | Sertifika | Satış |
---|---|---|
Avustralya | Gold | 35.000 |
Danimarka | Gold | 45.000 |
Fransa | Gold | 250.000 |
İtalya | Gold | 35.000 |
Yeni Zelanda | Gold | 5.000 |
Norveç | Gold | |
İngiltere | Platinum | 664.000 |
ABD | Gold | 600.000 |
Sürüm geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölge | Tarih | Biçim(ler) | Firma | Ref(s). |
---|---|---|---|---|
Kanada | 27 Şubat 1996 | Warner Bros. | [92][93] | |
Fransa | [94] | |||
ABD | [95][96] | |||
Birleşik Krallık | 8 Nisan 1996 | Maverick | [97] | |
Almanya | 19 Nisan 1996 | Warner Bros. | [98] | |
Japonya | 5 Mayıs 1996 | Maverick | [99] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Myers, Owen (22 Ocak 2023). "Kylie Minouge - Impossible Princess". Pitchfork. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ "What everybody gets wrong about Alanis Morissette's "Ironic"". Salon. 8 Mayıs 2014. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2017. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "It's the End of the World as Clear Channel Knows It". Slate. The Washington Post Company. 17 Eylül 2001. 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013.
- ^ "Boutique Distributors Make Noise Under The Radar". Billboard. 113 (26). Nielsen Business Media. 30 Haziran 2001. s. 38. ISSN 0006-2510. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ The Simpsons in the classroom: embiggening the learning experience with the wisdom of Springfield. XVIII. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company Inc. Publishers. 2010. s. 277. ISBN 978-0-7864-4490-8. OCLC 492091426.
- ^ "MUSIC; The Solipsisters Sing Out Once Again". The New York Times Company. 16 Mayıs 2004. 23 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "irony". Oxford English Dictionary (Çevrimiçi bas.). Oxford University Press. (Abonelik veya katılımcı kurum üyeliği gerekli.)
- ^ a b c Sounds Good on Paper: How to Bring Business Language to Life. XVII. London, England: A & C Black Publishers Ldt. 2010. s. 136. ISBN 978-1-4081-2231-0. OCLC 659730168.
A common misconception is that 'ironic' is a direct synonym for coincidental. The lyrics of Alanis Morissette's UK top 11 (and US top five) hit Ironic describe a number of apparently ironic situations, each verse ending with the refrain 'Isn't it ironic?' To which the answer must be a polite but firm 'no', as the lyrics are in fact a succinct explanation of what irony isn't. How ironic.
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ a b "What everybody gets wrong about Alanis Morissette's "Ironic"". Salon. Salon Media Group. 8 Mayıs 2014. 19 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2014. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ Carl Sondrol (December 2009). "Actually Ironic". CollegeHumor. 2 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım); Yazar eksik|soyadı2=
(yardım) - ^ "Lines From Alanis Morissette's 'Ironic,' Modified to Actually Make them Ironic". CollegeHumor. 26 Aralık 2006. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Lonely Island, Alanis Morissette Team Up on 'Kimmel'". Rolling Stone. 7 Haziran 2013. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Top Singles – Volume 62, No. 21, January 08 1996". RPM. RPM Music Publications Ltd. 8 Ocak 1996. 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2010.
- ^ Peak chart positions for "Ironic" on the Canadian RPM Singles Chart:
- ^ "Top Singles – Volume 63, No. 23, July 22, 1996". RPM. RPM Music Publications Ltd. 22 Temmuz 1996. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2010.
- ^ a b "Billboard: The International, Newsweekly of Music, Video and Home Entertainment". Billboard. 108 (11). Nielsen Company. 16 Mart 1996. s. 110. ISSN 0006-2510.
- ^ "Billboard: The International, Newsweekly of Music, Video and Home Entertainment". Billboard. 108 (15). Nielsen Company. 13 Nisan 1996. s. 100. ISSN 0006-2510.
- ^ "Alanis Morissette Album & Song Chart History". Billboard. Nielsen Company. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2010.
- ^ "Alanis Morissette Album & Song Chart History". Billboard. Nielsen Company. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010.
- ^ "Alternative Songs". Billboard. Nielsen Company. 23 Mart 1996. 30 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010.
- ^ "Alternative Songs". Billboard. Nielsen Company. 30 Mart 1996. 30 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010.
- ^ "Ironic – Alanis Morissette". Billboard. Nielsen Company. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010.
- ^ a b "Alanis Morissette – Ironic (Song)". Hung Medien. 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010.
- ^ "Search for: Alanis Morissette". 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ "Archive Chart – 20th April 1996". Official Charts Company. 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic (Song)". Hung Medien. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010.
- ^ "The Work of Director Stéphane Sednaoui (2005)". Rotten Tomatoes. Flixster, Inc. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2011.
- ^ "The Work of Director Stéphane Sednaoui [DVD]". Allmusic. Rovi Corporation. 11 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2011.
- ^ "Alanis Morissette - Ironic". mvdbase.com. 8 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2019.
- ^ "Isn't It Ironic? Alanis Morissette Weighs In on Her 4 Iconic Fashion Choices for "Ironic"". Vogue. 27 Şubat 2015. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Smashing Pumpkins: Welcome to Their Jungle". Spin. New York City, New York: Camouflage Associates. 12 (3). June 1996. ISSN 0886-3032.
- ^ "MTV Video Music Awards | 1996 = MTV Video Music Awards | erişimtarihi = 23 Mart 2011 | yayıncı = MTV Networks. MTV | yıl = 1996 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080829224311/http://www.mtv.com/ontv/vma/1996/ | arşivtarihi = 29 Ağustos 2008}}</span> </li> <li id="cite_note-CT-33"><strong>[[#cite_ref-CT_33-0|^]]</strong> <span class="reference-text">{{Web kaynağı | url = https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1996-10-15-9610150033-story.html | başlık = Cindy Gets Tea-d Off | tarih = 15 Ekim 1996 | çalışma = Chicago Tribune | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190130162246/https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1996-10-15-9610150033-story.html | arşivtarihi = 30 Ocak 2019}}</span> </li> <li id="cite_note-34"><strong>[[#cite_ref-34|^]]</strong> <span class="reference-text">{{Web kaynağı|url=http://watch.muchmusic.com/artists-a-z/a/alanis-morissette--imitator/clip82798|başlık=Alanis Morissette <nowiki>[Imitator] – Ironic". MuchMusic. CTVglobemedia Inc. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.
- ^ "Rusty - Empty Cell - Version 2 [Official Video]". YouTube. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ "Ramriddlz's new video is a faithful Alanis Morissette tribute". The Fader. 14 Şubat 2018. 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ a b "Jagged Little Pill Live". Allmusic. Rovi Corporation. 11 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Alanis Unplugged". Allmusic. Rovi Corporation. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Feast on Scraps [DVD]". Allmusic. Rovi Corporation. 11 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Live in the Navajo Nation". Allmusic. Rovi Corporation. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "The Collection". Allmusic. Rovi Corporation. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "1997 Grammy Nominees". Allmusic. Rovi Corporation. 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Very Best of MTV Unplugged". Allmusic. Rovi Corporation. 11 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Alanis Isn't Angry Anymore — She's In Love". VH1. MTV Networks. 4 Haziran 2004. 29 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2006. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Swimsuit Special: 18 Pages of Guy Candy". Out. Here Media. 14 (8): 41. February 2006. ISSN 1062-7928.
- ^ a b "Politics in play at gay awards". USA Today. Gannett Company, Inc. 28 Mart 2004. 14 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2006. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Fame Academy featuring Ji-in Cho: Ironic". Musicline.de (Almanca). Phononet GmbH. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
- ^ "Comparten Jesse y Joy sus 'sesiones'". Reforma (İspanyolca). Grupo Reforma. 1 Ekim 2008. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2013.
[P]laticó Jesse, acerca de Esta es mi Vida Sesiones, su nuevo disco ... También contiene el cover de Alanis Morissette, "Ironic"...
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Explains It All – Four Year Strong". Allmusic. Rovi Corporation. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2011. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(yardım) - ^ "Alanis Morissette – Ironic". ARIA Top 50 Singles.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic" (Hollandaca). Ultratop 50.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic" (Fransızca). Ultratop 50.
- ^ "Top RPM Singles: Issue 2933." RPM. Library and Archives Canada.
- ^ "Eurochart Hot 100 Singles" (PDF). Music & Media. 13 (32). 10 Ağustos 1996. s. 11. 23 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
- ^ "Lescharts.com - Alanis Morissette - Ironic" (Fransızca). Les classement single.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic" (Almanca). GfK Entertainment charts.
- ^ "The Irish Charts – Search Results – Ironic". Irish Singles Chart.
- ^ "Nederlandse Top 40 – Alanis Morissette" (Hollandaca). Dutch Top 40.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic" (Hollandaca). Single Top 100.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic". Top 40 Singles.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic". VG-lista.
- ^ "Official Scottish Singles Sales Chart Top 100". Official Charts Company.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic". Singles Top 100.
- ^ "Alanis Morissette – Ironic". Swiss Singles Chart.
- ^ "Official Singles Chart Top 100". Official Charts Company.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Hot 100)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Adult Alternative Songs)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Adult Contemporary)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Adult Pop Songs)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Alternative Airplay)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Mainstream Rock)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Pop Songs)". Billboard.
- ^ "Alanis Morissette Chart History (Canadian Digital Song Sales)". Billboard. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "ARIA Top 50 Singles for 1996". Australian Recording Industry Association. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2010.
- ^ "Ultratop Belgian Charts" (Felemenkçe). Ultratop. 10 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2010.
- ^ "Ultratop Belgian Charts" (Fransızca). Ultratop. 17 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2010.
- ^ "RPM Year End Top 100 Hit Tracks". RPM. Library and Archives Canada. 15 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ "RPM Year End Top 100 Adult Contemporary Tracks". RPM. Library and Archives Canada. 27 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ "RPM Year End Alternative Top 50". RPM. Library and Archives Canada. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ "Music & Media 1996 in Review – Year End Sales Charts" (PDF). Music & Media. 13 (51/52). 21 Aralık 1996. s. 12. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
- ^ "Classement Singles – année 1996" (Fransızca). SNEP. 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- ^ "Top 100 Single–Jahrescharts 1996" (Almanca). GfK Entertainment. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
- ^ "Árslistinn 1996". Dagblaðið Vísir (İzlandaca). 2 Ocak 1997. s. 25. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Dutch Top Year End". MegaCharts. 1 Ocak 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2010.
- ^ "Jaaroverzichten – Single 1996" (Felemenkçe). 19 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ "Swiss Year-End Charts 1996" (Almanca). 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020.
- ^ "1996: The Year In Music". Billboard. 108 (52). Nielsen Company. 28 Aralık 1996. s. 76. ISSN 0006-2510.
- ^ "Most Played Adult Top 40 Songs of 1996" (PDF). Billboard. 4 (53). 27 Aralık 1996. s. 33. 14 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.
- ^ "Most Played Mainstream Top 40 Songs Of 1996" (PDF). Billboard. 4 (53). 27 Aralık 1996. s. 30. 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.
- ^ "Most Played Rhythmic Top 40 Songs Of 1996" (PDF). Billboard. 4 (53). 27 Aralık 1996. s. 32. 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.
- ^ "Greatest of All Time Pop Songs: Page 1". Billboard. 1 Ağustos 2018. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2020.
- ^ "Ironic / Forgiven / Not the Doctor / Wake Up [Maxi, Import] ". Amazon Canada. Amazon Inc. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Ironic/Forgiven/Not the Doctor (Audio Cassette)". Amazon Canada. Amazon Inc. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Ironic / Forgiven / Not the Doctor / Wake Up [CD single, Single Maxi, Import] " (Fransızca). Amazon France. Amazon Inc. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Ironic / Forgiven / Not the Doctor / Wake Up [Single]". Amazon United States. Amazon Inc. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Ironic/Forgiven/Not the Doctor". Amazon United States. Amazon Inc. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "New Releases: Singles". Music Week. 6 Nisan 1996. s. 47.
- ^ "Ironic/You Oughta Know/Mary Ja [Single, Maxi]" (Almanca). Amazon Germany. Amazon Inc. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2011.
- ^ "Ironic [Single, Import, from UK]" (Japonca). Amazon Japan. Amazon Inc. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.