IX. Konstantinos
| IX. Konstantinos Monomakos Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Bizans İmparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 1042–1055 | ||||
| Önce gelen | V. Mihail | ||||
| Sonra gelen | Theodora | ||||
| Doğum | 1000 | ||||
| Ölüm | 11 Ocak 1055 | ||||
| |||||
| Hanedan | Makedon Hanedanı | ||||
IX. Konstantinos Monomakos (Yunanca: Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος 'Konstantinos Monomahos'; (d. 1000 - ö. 11 Ocak 1055), 1042-1055 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatoru.
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Konstantinos Monomakos, ünlü ve soylu Monomakos ailesinden II. Basileios ve VIII. Konstantinos döneminde önemli bir bürokrat olan Theodosios Monomachos'un oğluydu.[1] Annesi adı ve kim olduğu bilinmemektedir. Konstantin 980 ya da 1000 civarında Antakya'da doğmuştur.[2][3][4] Konstantin'in nüfuzu, Basileios Skleros'un kızı ve İmparator III. Romanos'un yeğeni olan, Helena ya da Pulcheria olarak da anılan ikinci eşiyle evlendikten sonra arttı. Konstantinos Monomakos, o dönem İmparatoriçe Zoë Porphyrogenita'nın dikkatini çekti. Bu sebeple İmparator IV. Mihail tarafından Midilli adasındaki Lesbos'a sürgün edildi.[5]
IV. Mihail'in ölümü ve 1042'de V. Mihail'in devrilmesi üzerine Konstantinos'un sürgün yerinden geri çağrıldı ve Yunanistan'a yargıç olarak atandı.[6] Ancak göreve başlamadan önce Konstantin, V. Mihail'in halefleri İmparatoriçe Zoi ve Theodora Porphyrogenita arasındaki kırılgan ilişkinin bozulmakta olduğu sebebiyle Konstantinopolis'e çağrıldı. İkili arasında iki ay boyunca artan çatışmadan sonra Zoi yeni bir koca aramaya karar verdi ve böylece kız kardeşinin popülaritesini ve otoritesini artırmasını engellemeyi umdu.[7] Zoi, daha önce dikkatini çekmiş olan Konstantinos Monomakos'u hatırladı ve Konstantinopolis Patriği Aleksios Studitos'un onayını almadan evlendi. Konstantinos Monomakos ertesi gün IX. Konstantinos adıyla taç giydi.[8]
Hükümdarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
IX. Konstantinos, Zoi ve Theodora tarafından başlatılan temizliği devam ettirerek V. Mihail'in akrabalarını saraydan uzaklaştırdı. Yeni imparator, zevk düşkünü ve komplo şüphesiyle şiddetli öfke patlamalarına eğilimliydi. İkinci karısının akrabası olan Maria Skleraina ve ailesi tarafından büyük ölçüde etkilenmişti. Ayrıca Gürcü kralı I. Giorgi'nin kızı olması muhtemel Alan prensesi Gurandukht adında bir metresi daha vardı.
1042'de Konstantinos, İtalya'daki komutanı Georgios Maniakes'i görevden aldı. Maniakes buna isyan etti, ancak 1043'te savaş alanında öldü ve isyan sona erdi.[9] 1043'te Konstantinos, Kiev Knezliği'nden gelen bir filo tarafından saldırıya uğradı; bu saldırı rum ateşi ile geri püskürtüldü.[10][11] Barış görüşmeleri kapsamında Konstantinos'un kızı Anastasia, Kiev prensi I. Vsevolod ile evlendirildi.[12][13]
1045'te Konstantinos, Ani Ermeni Krallığı'nı ilhak etti.[14] Bu durum yeni düşmanları ortaya çıkardı ve Bizans, Selçuklu Türkleri ile ilk kez karşı karşıya geldi.[15] 1047'de Konstantinos'un yeğeni Leon Tornikios isyan etti, ancak başarısız oldu ve yakalandı. Bu isyan, Balkanlar'daki savunmayı zayıflattı ve Peçenekler bölgeyi yağmalamaya başladı.[16][17] Konstantinos, Peçenek tehdidini diplomasi yoluyla kontrol altına almaya çalıştı, ancak bu durum daha fazla çatışmaya yol açtı.
Konstantinos, pronoia sistemini kullanarak askeri güçleri desteklemek için toprak veya vergi gelirleri tahsis etti. 1054'te Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki uzun süredir devam eden farklılıklar nihai ayrılığa yol açtı. Papa IX. Leo'nun temsilcileri, Konstantinopolis Patriği Mihail Keroularios'u aforoz etti.[18] IX. Konstantinos, hükümdarlığı boyunca birçok isyan ve dış tehdit ile karşı karşıya kaldı. Askeri ve diplomatik hamleler yaptı, ancak yönetimi sırasında çeşitli zorluklarla başa çıkmak zorunda kaldı. Ayrıca, Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki ayrılığa tanık oldu. Konstantinos'un hükümdarlığı, iç karışıklıklar, dış tehditler ve dini ayrılıklar ile şekillendi.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
IX. Konstantinos, 11 Ocak 1055'te hastalanarak öldü. Danışmanlarının önerisi üzerine, tahta VIII. Konstantin'in kızı yaşlı Theodora yerine Bulgaristan doux'u Nikephoros Proteuon'un[19][20] geçmesi planlandı, ancak Theodora imparatoriçe olarak yeniden taç giydi.[21]
Mimari ve sanat[değiştir | kaynağı değiştir]
IX. Konstantinos, 1042'de imparator olduktan sonra kendisi için bir kraliyet tacı yaptırdı. Ayrıca yine aynı yıl, 1009'da Halife el-Hakim bi-Amr tarafından büyük ölçüde yıkılan Kudüs'teki Kutsal Kabir Kilisesi'ni restore etmeye başladı.[22] Bizans İmparatoru III. Romanos, el-Hakim'in oğlu el-Zahir ile yaptığı bir antlaşma ile böyle bir restorasyon yapma hakkını güvence altına almıştı, ancak projeyi nihayet hayata geçiren, Kilise'nin ve Kutsal Topraklar'daki diğer Hristiyan kuruluşlarının yeniden inşasını finanse eden Konstantinos oldu.[23]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Kazhdan, s. 1398
- ^ "Constantine IX Monomachus". Encyclopedia Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- ^ Head, Constance (1982). Imperial Byzantine Portraits: A Verbal and Graphic Gallery (İngilizce). Caratzas Brothers Publishing. s. 101. ISBN 978-0-89241-084-2.
- ^ Norwich, pg. 307
- ^ Kazhdan, s. 504
- ^ Finlay, s. 500
- ^ Finlay, s. 499
- ^ Georgius Cedrenus − CSHB 9: 540-2: "Michaelus in monasterium Elegmorum, 21 die Aprilis... Augusta Zoe nupsit... die Iunii undecima anni eius quem supra indicavimus. postridie coronatus est a patriarcha."
- ^ Norwich, s. 310
- ^ Quoted from: Litavrin, Grigory. Rus'-Byzantine Relations in the 11th and 12th Centuries. // History of Byzantium, vol. 2, chapter 15, p. 347-352. Moscow: Nauka, 1967 (online)
- ^ Finlay, pg. 514
- ^ Christian Settipani, Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs. Les princes caucasiens et l'Empire du vie au ixe siècle, Paris, de Boccard, 2006, p. 245. (ISBN 978-2-7018-0226-8)
- ^ A.V. Soloviev, 'Marie, fille de Constantin IX Monomaque', Byzantion, vol. 33, 1963, p. 241-248.
- ^ Norwich, s. 340
- ^ Norwich, s. 341
- ^ Bréhier, s. 325
- ^ Norwich, s. 312
- ^ Norwich, s. 321
- ^ Skylitzes, John (1973) [1057] Synopsis of Histories, 478, n.92 (Bekker 610, s.18). "ιαʹ του Ιανουαρίου."
- ^ For the date 7 / 8 January, see: Peter Schreiner (1977). Kleinchroniken 2., 148 (cf. Kleinchroniken 1)
- ^ Treadgold, s. 596
- ^ Finlay, s. 468
- ^ Ousterhout, Robert (1989). "Rebuilding the Temple: Constantine Monomachus and the Holy Sepulchre". Journal of the Society of Architectural Historians. 48 (1): 66-78. doi:10.2307/990407. JSTOR 990407.
Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Psellos, Mihail (çev. Işın Demirkent) (1992) Mikhail Psellos'un Khronographiası, Birinci Kitap, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları XIX.Dizi - Sa.12 . ISBN 975-16-0485-0
- Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2
- Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin ISBN 0-14-011448-3, say.304-324 (İngilizce)
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). "The Oxford Dictionary of Byzantium". The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Hussey, Joan M., (1950) The Byzantine Empire in the Eleventh Century: Some Different Interpretations, Londra, say.71 (İngilizce)
- Grierson, P. (1954) "The Debasement of the Besant in the Eleventh Century", Byzantinische Zeitschrift, S. 47. say. 379 (İngilizce)
- Vasiliev, A.A. (1937), "The Opening Stages of the Anglo-Saxon Immigration to Byzantium in the Eleventh Century", Annales de l'Institute Kondakov s. 39 (İngilizce)
- Bury, J.B. (1989), "The Roman Emperors from Basil II to Isaac Komnenos", English Historical Review, S.4, say. 41-65, 251-285 (İngilizce)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: V. Mihail |
 Bizans İmparatoru 1042–1055 |
Sonra gelen: Theodora |
