IDD Yatay Hattı
Irak Devlet Demiryolları (IDD) Yatay Hattı veya Hadise – Beyci – Kerkük demiryolu (Güzergâh 4), Hadise'yi Beyci üzerinden Kerkük'e bağlayan Irak Devlet Demiryolları'na ait ana demiryolu hattıdır.
Hattın üzerindeki Hadise'de IDD Batı Hattı olarak adlandırılan Bağdat – Hadise – Ka'im – Huseybe demiryolu'na, Beyci'de ise Bağdat Demiryolu'nun ardılı olan ve IDD Kuzey Hattı olarak adlandırılan Bağdat – Beyci – Musul – Rabia demiryolu'na bağlantı sağlanmaktadır.
IDD'nin diğer hatlarından farklı olarak Bağdat başlangıç/bitişli olmayan güzergâh tek hatlı ve elektriksizdir. Yaklaşık 252 kilometre (157 mi) uzunluğunda olan hat üzerinde azami 100 kilometre/saat (62 mph) hızla işletmecilik yapılabilmektedir. Dicle Nehri üzerindeki makaslı köprünün hasar görmesi sebebiyle demiryolu hattında sadece Hadise – Beyci kısmında yük taşımacılığı yapılabilmektedir. Güzergâhın durumu, Irak'ın demiryolu altyapısının yaygın olarak bakımsızlığını yansıtacak şekilde kötüdür.[1]
Coğrafi konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Güzergâh, ülkenin doğu-batı aksında geniş uzanımına sahip olduğu için Irak'ın kuzeyini güneybatıdan kuzeydoğuya doğru kesmekte ve IDD Batı Hattı ile IDD Kuzey Hattı'nı Hadise ve Beyci üzerinden hem birbine hem de doğuda Kerkük'e bağlamaktadır.
Teknik özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Demiryolu hattı, 1987'de tam otomatik elektrikli merkezi trafik kontrolü sistemi ile donatıldı. Bu sistem istasyonlarla lokomotifler veya diğer istasyonlar arasındaki iletişimi sağlayan bir ses kabloları ağı içeriyordu. Ekim 2018 itibarıyla sinyalizasyon ve iletişim sistemleri hizmet dışıdır.[1]
IDD Batı Hattı ve IDD Kuzey Hattı ile bağlantılı olması sebebiyle hattın bu hatlarda yer alan Bağdat, Felluce, Ramadi, Haklaniye ve Akaşat'taki hafif bakım atölyeleri ile Ka'im ve Bağdat'taki ağır bakım atölyelerine erişimi bulunmaktadır.[1]
Hat standart hat açıklığında olup raylar, yüksek hızlı ve ağır yük taşımacılığına uygun olarak tasarlanmış kaynaklı birleşimli UIC 60 profiline sahiptir. Azami dingil yükü 25 tondur. Traversler, yaklaşık 4.000 yapıştırılmış yalıtımlı bağlantıya sahip, önceden dökülmüş betondan yapılmıştır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Öncül demiryolu
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kerkük'e demiryolu inşa edilmesi gündeme gelmiş ancak I. Dünya Savaşı nedeniyle inşaat ertelenmiştir. Nihayetinde Ağustos 1925'te Kerkük'e seferler başlamış ve Kerkük – Bağdat – Hayfa demiryolu'nun temelleri de 1930'da atılmıştır. 1949'da Erbil'e yaklaşık 105 kilometre (65 mi) uzunluğundaki bir uzantının inşasına başlanmış ve ilk tren 1950'de Erbil'e ulaşmıştır. Söz konusu bu hat ile mevcut Yatay Hat asgari düzeyde benzer bir güzergâhı paylaşmaktadır.[2][3]
Mevcut demiryolu
[değiştir | kaynağı değiştir]Baas Rejimi, Salih Zeki Tevfik'in 1968 Darbesi'den önce uygulanana benzer bir demiryolu altyapısını geliştirme stratejisini benimsedi. IDD Kuzey Hattı ve -yakın zamanda yenilenen- IDD Güney Hattı ile birlikte işletilebilirliğin sağlanması amacıyla IDD Doğu Hattı'nın standart hat açıklığı ile yeniden inşa edilmesinin faydalı olacağı düşünülüyordu. Hattın Süleymaniye'ye kadar uzatılması fikri de gündeme geldi. Ancak Irak-Kürt çatışmaları gibi daha ileri ekonomik ve politik değerlendirmeler sonucunda, Beyci'de Bağdat Demiryolu'nun ardılı olan IDD Kuzey Hattı'na bağlantı sağlayacak şekilde Hadise'den Kerkük'e yeni bir standart hat açıklıklı demiryolu inşa edilmesine karar verildi. Yeni demiryolu eski demiryolu bağlantısını ekonomik olarak işe yaramaz hale getirdi ve böylece kapanmasını zorunlu hâle getirdi. Öte yandan yeni demiryolunun inşa edilmesinin politik nedeni Kerkük'ü Irak'ın batısındaki diğer Sünni Arap bölgelerine daha iyi bağlayarak Araplaştırmayı kolaylaştırmak ve ayrıca 1970'te Irak Kürdistanı'nın özerkliğini kazanmasının ardından Kürt bölgelerine demiryolu erişimini kesmekti. Güzergâhın değiştirilmesinin bir diğer nedeni de Irak'ın batısındaki Hadise Petrol Rafinerisi'ne ikinci bir bağlantı sağlamaktı. Bu bağlantı ayrıca Suriye Çölü'ndeki madencilik faaliyetlerinden Irak'ın kuzeyindeki nüfus merkezlerine daha hızlı bağlantı da sağladı.[4]
Demiryolu hattının inşasına 26 Ağustos 1982'de başlandı. Projeye DE-Consult gibi yabancı şirketler de dahil oldu.[5] Ancak Irak-İran Savaşı nedeniyle açılış ertelendi.[3] Yeni hat 1988'de hizmete girdi. Temel atma töreni 7 Kasım 1987'de Ulaştırma Bakanı Muhammed Hamza El Zübeydi tarafından gerçekleştirildi. Yeni hattın inşa maliyeti 960 milyon ABD dolarıydı.[6] ABD Hava Kuvvetleri'nin düzenlediği bombalama saldırısında, hattın Beyci ile Kerkük arasındaki doğu kısmı imha edildi.[5] Daha sonra IŞİD'nin yaygın vandallığı Hadise ile Beyci arasındaki batı kısmının da hizmet dışı kalmasına neden oldu.[5]
Yeniden inşa ve işletme
[değiştir | kaynağı değiştir]8 Kasım 2022'de hattın Hadise ile Beyci arasındaki batı kısmı Irak Merkezî Hükûmeti tarafından rehabilite edildi.[7] Bu çalışma sayesinde yük trenleri Bağdat – Ka'im arasında yeniden sefer yapabilmektedir.[4][8] Şu anda, Kerkük'ün de parçası olduğu Kuzey Irak'ın tartışmalı bölgeleri konusunda Bağdat ile Erbil arasında devam eden çatışma nedeniyle Beyci – Kerkük kısmının rehabilite edilmesi konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamadı.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Alwan, SR ENGR Safa; Hanoon, SR ENGR Isra (Ekim 2018). "Irak". İSEDAK Ulaştırma ve İletişim Çalışma Grubu 12. Toplantısının Tutanakları. İSEDAK: 34. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
- ^ Robinson, Neil. World Rail Atlas [Dünya Demiryolu Atlası] (İngilizce). s. 26.
- ^ a b Abdul Aziz, M. D. Dilshad Omar (Temmuz 2017). "تاريخ السكك الحديد في كركوك وأثره االقتصادي واالجتماعي" [Kerkük'teki Demiryollarının Tarihi ve Ekonomik ve Sosyal Etkileri]. Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Dergisi (Hakemli Bilimsel Dergi) (Arapça). 9 (30): 38. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
- ^ a b Salem, Amr (2 Ağustos 2023). "Iraq plans to operate high-speed trains" [Irak yüksek hızlı tren işletmeyi planlıyor]. iraqinews.com. 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
Iraklı yetkili, Beyci ile Ka'im arasındaki demiryolunun yakında yeniden açılacağını ve bu demiryolundan Beyci ile Hadise rafinerileri arasında petrol türevlerinin taşınacağını belirterek, Kalkınma Yolu projesinin bu trenler için gerekli altyapıyı sağlayacağını kaydetti.
- ^ a b c Glöckner, Johannes (Temmuz 2024). Unterwegs im Zweistromland [Mezopotamya'da yolda]. Lok-Magazin (Almanca). s. 104.
- ^ 2024 yılı itibariyle yaklaşık 2,5 milyar ABD Doları, 2,3 milyar Euro, 3,2 trilyon IQD. ↑
- ^ Lee, John (19 Kasım 2023). "8 Iraqi Rail Lines Re-Opened in Past Year" [Geçtiğimiz Yılda 8 Irak Demiryolu Hattı Yeniden Açıldı]. iraq-businessnews.com. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
5 Kasım 2022'de açılan rehabilite edilen Beyci hattı
- ^ Muhsen, Majda (11 Şubat 2024). "Iraq rehabilitates war-damaged railway line" [Irak savaşta hasar gören demiryolu hattını onarıyor]. zawya.com. 11 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
Bakanlıktan yapılan basın açıklamasında, söz konusu hattın, batı bölgesindeki Ka'im ilçesinden Hadise ilçesine, oradan da doğu bölgesindeki Beyci'ye ve oradan da Bağdat'a yük ve agrega taşımacılığında kullanıldığı belirtildi.
- ^ Husamedin, Hiwa (5 Mart 2016). "Baghdad deliberately suspends Kirkuk railway projects, lawmakers say" [Kanun koyucular diyor ki Bağdat, Kerkük demiryolu projelerini kasıtlı olarak askıya aldı.]. Rûdaw. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
Demiryolu, şehri Irak'ın geri kalanıyla ve Kürdistan bölgesiyle bağlamak için çok ihtiyaç duyulan uzun vadeli bir plan ancak görünüşe göre Bağdat, Kerkük'ün Kürdistan bölgesinde kalmayı seçmesi durumunda bunun para israfı olduğuna inanıyor.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]