Huriye Öniz Baha
Huriye Baha Hafiz Öniz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1887 İstanbul |
| Ölüm | 2 Kasım 1950 (62-63 yaşlarında) İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Eğitimci, siyasetçi, yazar |
| Tanınma nedeni | Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasıyla TBMM V. dönemde (1935) TBMM’ye giren 18 kadın milletvekilinden biri |
Huriye Baha Hafiz Öniz (1887, İstanbul – 2 Kasım 1950, İstanbul), Türk eğitimci, siyasetçi ve yazardır.
Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasıyla TBMM V. dönemde (1935) TBMM’ye giren 18 kadın milletvekilinden biridir. V. dönem Diyarbakır milletvekili olarak görev yapmıştır.
Cumhuriyet dönemi çocuk edebiyatının ilk özgün örneklerinden olan Köprüaltı Çocukları adlı çocuk romanını yazarıdır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1887’de İstanbul’da doğdu. Babası Bahaddin Bey, annesi Ayşe Hanım’dır. İlk ve ortaöğrenimini Leylî Sanayi Mektebi’nde yaptıktan sonra özel öğrenim gördü.[1][2]
Bir süre Bursa Amerikan Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yaptıktan sonra Londra Üniversitesi kadınlar bölümü olan Bedford Koleji’nde pedagoji eğitimi gördü.
İstanbul Kız Muallim Mektebi ile İstanbul İnas İdadisi'nde pedagoji ve uygulama dersi ile ev idaresi derslerini okuttu. Balkan Savaşı'ndan sonra muhacirlere açılan kurslarda ders verdi ve türlü hayır işlerinde çalıştı, Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin açtığı kursa giderek gönüllü hastabakıcı oldu. 14 Eylül 1914’te açığa alınan Huriye Hanım, 16 Kasım 1926’da Beyoğlu 3. Rum Okulu öğretmenliğine atandı. Ardından Haydarpaşa Musevi Okulu, Galata Musevi Erkek Okulu, Hasköy Ermeni (Kalfayan) Okulu’nda, Feriköy Merametayan (Merametciyan) Okulu’nda, Yeniköy Rum Okulu’nda öğretmenlik yaptı.[1] Milletvekili seçilmeden önce Yeniköy Rum Okulu'nda Türkçe öğretmenliğine devam etmekteydi.
1935 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi tarafından milletvekili adayı olarak gösterildi ve 629 oy alarak V. dönem Diyarbakır milletvekilliğine seçildi. V. dönem boyunca Maliye Encümeni’nde görev yapan Huriye Hanım İş Kanunu Lâyîhası, Orman Kanunu, İzmir Vilayeti Turistik Yolların İnşası Hakkındaki Kanun, Kayseri-Eskişehir Tayyare Fabrikası Mütedavil Sermaye verilmesi için kurulan geçici encümenlerde de görev yaptı.[1]
Soyadı Kanunu ile Baha soyadını aldı. Siyasi hayatı V. dönemle sınırlı kalan Huriye Öniz, öğretmenlik mesleğine dönerek İtalyan Lisesi ve Ticaret Lisesi, Erenköy Kız Lisesi, Beyoğlu Kız Lisesi’nde Türkçe öğretmenliği yaptı.
Milletvekilliği sırasında “Köprüaltı Çocukları” (1936) adlı bir çocuk romanı yazdı. Kimsesiz çocukları konu alan eser, o dönemde çocuklar için yazılan hikâye ve romanlar arasında tek örnek olarak değerlendirilmiştir[3] ve cumhuriyet dönemi çocuk edebiyatının kurucularından kabul edilmiştir.[4] Eser, 1923-1950 dönemi çocuk romanlarının birçoğu gibi, çocukların okunması için yazılmış bir roman değil de onların yaşadıklarını konu edinen ve karşılaştıkları olumsuzlukları dile getiren romanlardandır.[5]
1939 yılında Bir Öğretmenin Romanı adlı kitabını yayımladı. Orta Anadolu'da bir köyde öğretmenlik yapan idealist bir öğretmen olan kahramanın hikâyesini anlattı.
2 Kasım 1950'de İstanbul'da öldü.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Köprüaltı Çocukları (1936)
- Bir Öğretmenin Romanı (1939)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Duroğlu, Sibel (2007). "Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri" (PDF). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). ss. 80-82. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ Karagülle, Fırat (2012). "Cumhuriyet Dönemi Türk romanında Anadolu'nun sosyal ve siyasi hayatı: 1923-1940" (PDF). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Nurten Eker, Doğan Kardeş Dergisinde yer alan metinlerin tür, içerik ve anlatım özelliklerinin çocuk eğitimine katkısı açısından incelenmesi (1-75. Sayılar), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilmiler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin 2006". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2015.
- ^ "Köprüaltı Çocukları, Sanat Kitabevi web sitesi, Erişim tarihi 07.02.2015'2". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2015.
- ^ Uludağ, Mehmet Emin (2008). "1923-1950 dönemi çocuk romanlarında sevgi ve korku motiflerinin çocuk eğitimine etkisi". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.