Hispanyola Şeflikleri
Hispanyola Şeflikleri (İspanyolca: Cacicazgo), Taino insanları tarafından Hispanyola bölgesinde kurulmuş yönetim alanlarıdır. Şefliklerin başında bulunan kişiye Kasike adı verilir. Hispanyola'daki Tainolar, Büyük Antiller'deki diğer adaların sakinleriyle akraba olan bir Arawak halkıydı. Avrupalı insanlar ile ilk temasın olduğu zamanlarda, rakip bir yerli grup olan Caribler'in saldırılarına maruz kalıyorlardı. 1508'de Hispanyola adasında yaklaşık 60.000 Taino vardı; 1531 yılına gelindiğinde bulaşıcı hastalık salgınları ve sömürü, nüfusta dramatik bir düşüşe sebep oldu.
Topluluk
[değiştir | kaynağı değiştir]
Her bir şefliğin sınırları kesindi. Adanın ilk sakinleri, büyük nehirler, yüksek dağlar, önemli vadiler ve ovalar gibi coğrafi bölge ve unsurları sınırları için birer referans olarak kullandılar. Bu onların her bir bölgeyi tanımlamalarını sağladı.[1]
Tainolar, iç kesimlerdeki orman açıklıklarına yerleşmişlerdi. Buralarda iki tür yerleşim şekli vardı: dairesel olan kulübe ve şefin ailesiyle birlikte yaşadığı daha büyük ve dikdörtgen olan kaney. Bu evler hinea yaprakları ve koyu renkli ağaçlardan inşa edildi. Uyumak için, pamuk dokumalı hamak kullanıyorlardı.
Dört farklı sosyal sınıfa bulunmaktadır. Sosyal sınıfların en tepesinde kabilenin şefi olan Kasike bulunmaktadır.
Şefliklerin her biri birbirinden bağımsızdı. Yönetim monarşi ile sürdürülmekte ve tamamen mutlaktı. Kabile üyeleri şefe itaat etmek ile yükümlüydü.
Her bir şefliğin sınırları açık ve kesindi, çünkü adanın ilk yerleşimcileri basit bir gözlemle bir şefliğin etki alanının ve her birinin içerdiği bölgenin ne kadar uzakta olduğunu belirlemeye izin veren doğal unsurları kullandılar.
Marién Şefliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Marién şefliği, Hispanyola'nın kuzeybatı kısmının tamamını, Atlantik Okyanusu ile, güneyde Jaragua, doğuda Maguá ve batıda Windward Geçidi ile sınırlandırılmış olan tüm kuzeybatı kesimini içeriyordu.
Kasike Guacanagaríx tarafından yönetiliyordu ve başkenti El Guarico'da, bugünkü Cap-Haïtien şehri yakınında bulunuyordu. 14 alt bölgeye bölünmüştü. Kasike Guacanagaríx, Kristof Kolomb'u ilk karşılayan ve Hristiyanlığa geçen ilk yerliydi.
Marién'in kasikesi, efsanevi 'Ana' tanrıça Iermao'nun kontrolü için Maguana'nın kasikesinden Caonabo'nun yardım ettiği kasike Mairena'ya karşı savaştı.
"vücut taşı" anlamına gelen "Ana" Iermao, Marién şefliğinin ana tanrıçasıydı.
Maguá Şefliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Magua şefliği, Hispanyola'nın kuzeydoğu kesiminde, kuzeyde ve doğuda Atlantik Okyanusu, güneyde Maguana ve batıda Marién ve Maguana şeflikleri ile sınırlanmıştı. Şefliğin topraklarının tamamı günümüz Dominik Cumhuriyeti sınırları içerisindedir.
Kasike Guarionex tarafından yönetilmekteydi ve La Vega'daki Santo Cerro'nun şu anki konumuna yakın bir merkezde bulunuyordu. 21 alt bölgeye bölünmüştü. Bu şeflik adanın en zengin topluluklarından birisiydi.
Başlangıçta bölge, Samaná Yarımadası'nda yoğunlaşan Ciguayo adlı etnik olarak farklı bir Taíno grubu tarafından iskan edildi. Ciguayo dilini konuşan bu grup, Maguá şefliği tarafından ele geçirildi. Bu durum, 1502'de Ciguayo dilin düşüşte olduğunu ve 1527'de yok olduğunu yazan Bartolomé de las Casas tarafından not edilmiştir.
Maguá, "Taş" anlamına gelir. Şefliğin ana tanrıçası Guacara ise "Taş Anne" anlamına gelmektedir.
Maguana Şefliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Maguana şefliği, adanın merkezinde, kuzeyde Marién şefliği, güneyde Karayipler, doğuda Maguá şefliği ve batıda Marién şefliği ile Jaragua şefliği ile sınırlanmıştı. Şefliğin topraklarının tamamı günümüz Dominik Cumhuriyeti sınırları içerisindedir.
Şeflik, Anacaona'nın kocası Kasike Caonabo tarafından yönetiliyordu. Merkezi, San Juan eyaletindeki günümüz Juan de Herrera kasabasında bulunan Corral de los Indios'ta kurulmuştur. 21 alt bölgeye bölünmüştü.
Kasike Caonabo, İspanyol işgaline direnen ilk kişi oldu. Kristof Kolomb'un adanın kuzey kıyısında kurduğu kale, La Navidad, Caonabo tarafından tahrip edildi. Caonabo ayrıca Fortaleza de Santo Tomás'ı yağmalamaya çalıştı, ancak komutan Alonso de Ojeda liderliğindeki İspanyol kuvvetleri tarafından yakalandı. Cacique, ölüme mahkûm edilmek yerine Kraliyet Mahkemesi önünde gösterilmek üzere İspanya'ya gönderildi, ancak yolculuğunda öldü.
Maguana terimi "ilk taş" veya "tek taş" anlamına gelir. Şefliğin başlıca ana tanrıçası, "Taş Annesi" anlamına gelen Apito'dur.
Jaragua Şefliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Jaragua şefliği, Hispanyola adasının güney-batısı boyunca uzanmaktadır. Kuzeyde Marién şefliği, güneyde Karayip Denizi, doğuda Maguana şefliği ve batı Jamaika Boğazı ile sınırlanmıştır. Cacique Bohechio (Beehechio) tarafından yönetiliyordu ve şefliklerin en büyüğüydü. Merkezi, Haiti'de bugünkü Léogâne olan Guava adlı bir yerde bulunuyordu. 26 nitainoya bölündü.
Bohechío, Maguana'nın kasikesi olan Caonabo ile evli olan Anacaona'nın kardeşiydi. Bu nedenle, Jaragua ve Maguana'nın güçlü bir ittifakı vardı ve rakip şeflikleri savuşturmak ve onlara saldırmak için ortak hareket etmekteydiler.
Jaragua şefliği'nin ana tanrıçasına Zuimaco adı verilmekteydi.
Higüey Şefliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Higüey şefliği, Hispanyola'nın güneydoğusu boyunca uzanmaktadır. Kuzeydee Maguá şefliği ve Samana Körfezi, güneyde Karayipler, doğuda Canal de la Mona ve batıda Maguana şefliği ile sınırlanmıştı. Cacique Cayacoa tarafından yönetilmekteydi ve 21 alt bölgeye ayrılmıştı. Higüey şefliği'nin başkenti bugünkü Higüey şehri'nde bulunuyordu.
Higüey şefliği'nin ana tanrıçası "Gerçek taşın anası" anlamına gelen Atabeira'dır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ (İspanyolca) Las Casas, Bartolomé de (1552),Brevísima relación de la destrucción de las Indias (Türkçe: Kızılderililerin yok edilmesinin kısa bir değerlendirmesi) "Los reinos que había en la isla Española" 29 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.