Hipomani

Sınıflandırma	D ICD-10: F[1]; ICD-9-CM: 296.80; OMIM: 125480;
Dış kaynaklar	MedlinePlus: 001528; eMedicine: med/229; Patient UK: Hipomani;

Hipomani, duygudurum bozuklukları arasında yer alan ve maninin daha hafif bir formu olarak tanımlanan bir psikiyatrik durumdur. Kişi, enerjide, özgüvende ve aktivitede artış yaşar ancak bu belirtiler tam bir mani epizodu kadar şiddetli değildir ve genellikle kişinin günlük işlevselliğini ciddi şekilde bozmaz. Bipolar II bozuklukta sık görülen bir epizottur ve bazı hipomanik dönemler yaratıcı veya üretken olarak algılanabilir.^[1]

Tanım ve Belirtiler

Hipomani, DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, 5. Baskı) ve ICD-10 (Uluslararası Hastalık Sınıflandırması, 10. Revizyon) gibi psikiyatrik sınıflandırma sistemlerinde yer alan bir tanıdır. Hipomanik bir epizod genellikle en az 4 gün boyunca sürer ve aşağıdaki belirtilerden en az üç veya dört tanesinin (eğer kişi irritabl ise dört belirti gereklidir) görülmesiyle tanımlanır:

Enerji ve Aktivitede Artış: Kişi daha az uyku ihtiyacı hisseder ve sürekli meşgul olmak ister.
Özgüvenin Aşırı Artması: Kişi kendisini aşırı güçlü, başarılı veya özel hissedebilir.
Konuşkanlık: Kişi normalden daha hızlı ve fazla konuşur, bazen başkalarının sözünü keser.
Düşünce Akışında Hızlanma: Kişi düşüncelerinin hızlandığını hisseder, bir konudan diğerine hızla geçebilir.
Dikkatin Kolayca Dağılması: Kişi odaklanmakta zorlanır, çevresindeki uyaranlara aşırı duyarlıdır.
Hedefe Yönelik Aktivitede Artış: Kişi aşırı çalışma, sosyal etkinliklere katılma veya yeni projeler başlatma gibi davranışlar sergileyebilir.
Riskli Davranışlar: Aşırı para harcama, dikkatsiz araba kullanma veya tehlikeli sosyal etkileşimlerde bulunma eğilimi görülebilir.

Hipomani epizodu, mani kadar şiddetli değildir ve genellikle hastaneye yatış gerektirmez. Ancak kontrolsüz hipomani, maniye dönüşebilir veya depresif dönemlerle değişerek bipolar bozukluğun bir parçası olabilir.^[2]

Hipomani ile Mani Arasındaki Farklar

Hipomani ve mani benzer belirtiler içerse de, bazı temel farklılıklar vardır:

Özellik	Hipomani	Mani
Süre	En az 4 gün	En az 1 hafta veya hastane yatışı gerektiren süre
İşlevsellik	Kişinin işlevselliğini genellikle çok bozmaz	İşlevsellik ciddi şekilde bozulur
Psikotik Belirtiler	Yoktur	Halüsinasyon veya sanrılar görülebilir
Hastane Yatışı	Genellikle gerekmez	Genellikle gereklidir

Hipomani, kişiye kendini iyi hissettirebilir ve bazen üretkenlik sağlayabilir. Ancak uzun vadede kontrol edilmezse, ağır depresif epizodlarla dönüşümlü olarak görülebilir.^[3]

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Hipomani, genellikle bipolar II bozukluk ile ilişkilidir ancak tek başına da ortaya çıkabilir. Ana nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:

1. Genetik Faktörler

Bipolar bozukluk veya depresyon öyküsü olan ailelerde hipomani riski daha yüksektir.
İkiz ve aile çalışmaları, genetik yatkınlığın önemli olduğunu göstermektedir.

2. Beyin Kimyası ve Nörotransmitterler

Dopamin, serotonin ve norepinefrin dengesizlikleri hipomani ile ilişkilidir.
Aşırı dopamin aktivitesi, enerjide ve hareketlilikte artışa neden olabilir.

3. Çevresel ve Psikososyal Faktörler

Stresli yaşam olayları, travmalar veya büyük değişimler hipomanik epizodları tetikleyebilir.
Uyku düzeninin bozulması, hipomani riskini artırabilir.

4. İlaçlar ve Maddeler

Antidepresanlar, özellikle bipolar eğilimi olan bireylerde hipomanik epizodları tetikleyebilir.
Uyarıcılar (kafein, amfetaminler, kokain vb.) ve bazı psikiyatrik ilaçlar hipomanik belirtilere yol açabilir.^[4]

Hipomani Tanısı

1. Klinik Değerlendirme

Psikiyatristler, DSM-5 kriterlerine göre kişinin belirtilerini değerlendirir. Hipomani tanısı için belirtilerin:

En az 4 gün sürmesi,
Kişinin normal ruh halinden belirgin şekilde farklı olması,
Başka bir tıbbi duruma veya madde kullanımına bağlı olmaması gerekir.

2. Ayırıcı Tanı

Hipomani şu hastalıklarla karışabilir:

Bipolar I Bozukluk (mani ile ayrışır)
Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEHB)
Anksiyete Bozuklukları
Şizofreni veya Şizoaffektif Bozukluk (psikotik belirtiler olmaması hipomaninin farkıdır)^[5]

Tedavi Yöntemleri

Hipomani tek başına genellikle tedavi gerektirmez, ancak bipolar bozukluk gibi bir hastalığın parçasıysa tedavi şarttır. Tedavi genellikle ilaç ve psikoterapiden oluşur.

1. Farmakolojik Tedavi (İlaçlar)

Duygudurum Düzenleyiciler: Lityum, valproat, lamotrijin gibi ilaçlar.
Antipsikotikler: Ketiapin, olanzapin gibi atipik antipsikotikler.
Benzodiazepinler: Uyku ve anksiyeteyi düzenlemek için kısa süreli kullanılır.
Antidepresanlar: Tek başına kullanılmaz, çünkü hipomanik epizodları tetikleyebilir.

2. Psikoterapi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin düşünce kalıplarını düzenlemeye yardımcı olur.
Duygudurum İzleme: Kişi ruh halindeki değişimleri takip ederek erken müdahale edebilir.
Düzenli Uyku ve Beslenme: Uyku düzeninin bozulması hipomaniyi tetikleyebilir.^[6]

Hipomani ile Yaşamak

Hipomani bazı insanlar için üretkenlik ve yaratıcılığı artırabilir. Ancak kontrol edilmezse, ani kararlar, maddi zararlar ve depresif dönemlere yol açabilir. Düzenli takip, sağlıklı alışkanlıklar ve gerektiğinde tedavi almak, hipomanik epizodların yönetilmesine yardımcı olur.

Ayıca Bakınız

Kaynakça

^ American Psychiatric Association Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV), Springer-Verlag, erişim tarihi: 15 Şubat 2025
^ "World Health Organization (WHO) ICD-10 Revision". PsycEXTRA Dataset. 2014. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2025.
^ GRUENBERG, ALAN M. (8 Kasım 2007). "Manic-Depressive Illness: Bipolar Disorders and Recurrent Depression, Second Edition. By F. K. Goodwin and K. R. Jamison. (Pp. 1288; $99.00; ISBN 0195135794.) Oxford University Press: New York. 2007." Psychological Medicine. 38 (1): 147-148. doi:10.1017/s0033291707001936. ISSN 0033-2917.
^ Geddes, John R; Miklowitz, David J (2013). "Treatment of bipolar disorder". The Lancet. 381 (9878): 1672-1682. doi:10.1016/s0140-6736(13)60857-0. ISSN 0140-6736.
^ Coombes, Brandon J.; Markota, Matej; Mann, J. John; Colby, Colin; Stahl, Eli; Talati, Ardesheer; Pathak, Jyotishman; Weissman, Myrna M.; McElroy, Susan L.; Frye, Mark A.; Biernacka, Joanna M. (18 Eylül 2020). "Dissecting clinical heterogeneity of bipolar disorder using multiple polygenic risk scores". Translational Psychiatry. 10 (1). doi:10.1038/s41398-020-00996-y. ISSN 2158-3188.
^ Akkuş, Mustafa (16 Ocak 2025), Treatment of Hypomania, IntechOpen, erişim tarihi: 15 Şubat 2025

[1] American Psychiatric Association Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV), Springer-Verlag, erişim tarihi: 15 Şubat 2025

[2] "World Health Organization (WHO) ICD-10 Revision". PsycEXTRA Dataset. 2014. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2025.

[3] GRUENBERG, ALAN M. (8 Kasım 2007). "Manic-Depressive Illness: Bipolar Disorders and Recurrent Depression, Second Edition. By F. K. Goodwin and K. R. Jamison. (Pp. 1288; $99.00; ISBN 0195135794.) Oxford University Press: New York. 2007." Psychological Medicine. 38 (1): 147-148. doi:10.1017/s0033291707001936. ISSN 0033-2917.

[4] Geddes, John R; Miklowitz, David J (2013). "Treatment of bipolar disorder". The Lancet. 381 (9878): 1672-1682. doi:10.1016/s0140-6736(13)60857-0. ISSN 0140-6736.

[5] Coombes, Brandon J.; Markota, Matej; Mann, J. John; Colby, Colin; Stahl, Eli; Talati, Ardesheer; Pathak, Jyotishman; Weissman, Myrna M.; McElroy, Susan L.; Frye, Mark A.; Biernacka, Joanna M. (18 Eylül 2020). "Dissecting clinical heterogeneity of bipolar disorder using multiple polygenic risk scores". Translational Psychiatry. 10 (1). doi:10.1038/s41398-020-00996-y. ISSN 2158-3188.

[6] Akkuş, Mustafa (16 Ocak 2025), Treatment of Hypomania, IntechOpen, erişim tarihi: 15 Şubat 2025

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Sınıflandırma	D ICD-10: F [1] ICD-9-CM: 296.80 OMIM: 125480
Dış kaynaklar	MedlinePlus: 001528 eMedicine: med/229 Patient UK: Hipomani