İçeriğe atla

Haplogrup L-M20 (Y-DNA)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Haplogrup L-M20
Çıkış tarihi MÖ 20.600
Çıkış yeri Batı Asya
Köken LT
Mutasyonları M11, M20, M61, M185, L656, L863, L878, L879
En yüksek frekansları Belucistan halkı, Kuzey Afganistan halkı, Güney Hindistan halkları, Kallar, Catlar, Kalaşlar, Nuristaniler, Hunzalar, Peştunlar, Lazlar, Afşar boyu, Rakka, Fassa Vadisi, Veneto, Güney Tirol

Haplogrup L-M20 insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Tek nükleotid polimorfizminde M11, M20, M61 ve M185 farklılıkları bulunmaktadır. K Haplogrubunun ikincil soyundan gelen L-M20, LT Haplogrubunun ana koludur. L haplogrubunun alternatif filogenetik adı K1a'dır. Belucistan (28%), Kuzey Afganistan (25%) ve Güney Hindistan (19%) başta olmak üzere Güney Asya'da, Tacikistan'da ve Anadolu'da da görülen bu haplogruba, İran'da da düşük yoğunlukta rastlanmaktadır. Ayrıca, binlerce yıldır Kafkasya, Avrupa ve Orta Asya'da da bu haplogrup çok düşük yoğunlukta görülmektedir.

Kökenleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

L-M20, K-M9 Haplogrubundan türeyen LT Haplogrubundan türemiştir.[1][2][2][3] Doktor Spencer Wells'e göre, L-M20 Tacikistan'daki Pamir Dağları bölgesinde ortaya çıkmış ve MÖ 30.000 yılında Pakistan ve Hindistan bölgesine gelmiştir.[4][5][6] Bununla beraber, diğer çalışmalarında çoğu, L-M20'nin Batı Asya kökenli olduğunu ve neolitik çiftçilerin yararlandığı İndus Nehri aracılığıyla diğer bölgelere yayıldığını göstermektedir.[7][8][9][10][11][12] 2024 yılında yayımlanan çalışmada, bilinen aksine haplogrubun 20.600 yıl önce Batı Asya'da ortaya çıktığı, MÖ 4. binyılda Güney Asya'ya yayıldığı tespit edildi.[13]

Yayılımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Doğu ve Anadolu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
Türkiye Afşarlarda %57, Karadeniz Bölgesi'ndeki Türklerde %12 (10/83), Türkiye Türklerinde %6.6 (7/106) oranında bulunmuştur. Cinnioğlu 2004, Gokcumen 2008 ve Karafet 2016
İran *Parsi Zerdüştlerde %54.9 (42/71) oranında bulunmuştur.
  • L1b ve L1c, Güney İran'da %22.2 (2/9) oranında bulunmuştur.
  • L2-L595, L1a, L1b ve L1c, Kürdistan bölgesindeki Kürtlerde %8 ila %16 (2-4/25) oranında bulunmuştur.
  • L-M20, Doğu İran'daki Perslerde %9.1 (7/77) oranında bulunmuştur.
  • L-M357, Kuzey İran'da %3.0 (1/33) oranında bulunmuştur.
  • L1c-M357, Doğu Azerbaycan'daki Azerilerde %4.2 (1/21) oranında bulunmuştur.
  • L1a ve L1b, İsfahan'daki Perslerde %4.8 (2/42) oranında bulunmuştur.
 Regueiro 2006, Cristofaro 2013, Malyarchuk 2013 ve Lopez 2017
Suriye Rakka'daki Suriyelilerde %51.0 oranında (33/65), Doğu Suriyelilerde %31.0 oranında bulunmuştur. El-Sibai 2009
Lazlar L1b-M317, Lazlarda %41.7 (15/36) oranında bulunmuştur. O. Balanovsky 2017
Suudilar L-M76 ve L-317 toplamda %15.6 oranında bulunmuştur. L-M76 ve L-M357 toplamda %1.91 oranında bulunmuştur. Karafet 2016 ve AbuAmero 2009
Kürtler Güneydoğu Türkiye'de yaşayan Kürtlerde %3.2 oranında bulunmuştur. Flores 2005
Irak L-M22, Iraklılarda %3.1 oranında (2/64) bulunmuştur. Sanchez 2005
Ermeniler Ermenilerde %1.63 (12/734) ila %4.3 (2/47) arasında bulunmuştur. Weale 2001 ve Wells 2001
Ummanlılar L-M11, %1 oranında bulunmuştur. Luis 2004
Katarlılar L-M76, %2.8 oranında (2/72) bulunmuştur. Cadenas 2008
BAE Arapları L-M76 ve L-M357, toplamda %3.0 (5/164) oranında bulunmuştur Cadenas 2008

Orta Asya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
Tacikler Belh Eyaleti'nde %22,5 (9/40) oranında bulunmuştur. (L1a %11.1 oranında (6/54), L1c, %9.0 oranında (7/78)) Malyarchuk 2013 Wells 2001
Özbekler L1C, Balh Eyaletinde %20 (1/5) oranında bulunmuştur. Wells 2001, Karafet 2001 ve Cristofaro 2013
Uygurlar L1c-M357, Kırgızistan'da %16.7 oranında (1/6) bulunmuştur. Cristofaro 2013
Pamirler de Shugnanis'te %16 oranında (7/44), Ishkashimilerde %12 (3/25) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Hazaralar L1a, Belh ilinde %12.5 (1/8) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
Yagnobiler %9.7 (3/31) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Buhara Arapları %9.5 (4/42) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Peştunlar %9.4 (5/53) 'de L1a ve L1b Kunduz içinde,% 2.9 (1/34) L1C Beğlan Cristofaro 2013
Dunganlar L1c Kırgızistan'da % 8,3 (1/12) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
Uygurlar L-M357, Sincan, Lopnur İlçesi, Qarchugha köyünde % 7.8 (5/64) oranında bulunmuştur.[14] Liu 2018
Karakalpaklar Karakalpaklarda %4.5 (2/44) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Uygurlar Uyrgurlarda %4.4 (3/68) oranında bulunmuştur. Karafet 2001 ve Hammer 2005
Türkmenler L1a, Cüzcan ilinde %4.1 (3/74) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
Çalkandular %4,0 (1/25) oranında bulunmuştur. Dulik 2012 ve Dulik 2012
Kırgızlar L1c, Kuzeybatı Kırgızistan'da %2,7 (1/37) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
İdil Tatarları İdil Tatarlarında %2.6 (1/38) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Huiler Huilerde %1.9 (1/54) oranında bulunmuştur. Karafet 2001
Başkurtlar Başkurtlarda %0.64 (3/471) oranında bulunmuştur. Lobov 2009

Avrupa

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
Fascia, İtalya L- M20 Fascia'da %19.2 oranında bulunmuştur. Valentina Coia 2013
Nonstal, İtalya L-M20, Nonesililerde %10 oranında bulunmuştur. F. di Giacomo 2003
Samnium, İtalya L-M20, L'Aquila'da %10 oranında bulunmuştur. Alessio Boattini 2013
Vicenza, İtalya L-M20, Venediklilerde %10 oranında bulunmuştur. Alessio Boattini 2013
Güney Tirol, İtalya Van Baldia'da yaşayan ve Ladin dilinin konuşanlarda %8.9'unda oranında bulunmuştur.
  • Val Badia'da yaşayanlarda %8.3 oranında bulunmuştur.
  • Puster Vadisi'nde yaşayanlarda %2.9 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Val Badia'da yaşayanlarda %2.2 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Üst Vinschgau'da yaşayanlarda %2 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Üst Vinschgau'da yaşayanlarda %1.9 oranında bulunmuştur.
  • İtalyanca konuşan Bolzanoların %1.3'ünde bulunmuştur.
 Pichler 2006 ve Thomas 2007 .
Gürcüler Gali'deki Gürcülerde %20 (2/10)
  • Chokhatauri'deki Gürcülerde %14.3 (2/14) oranında bulunmuştur.
  • Martvili'deki Gürcülerde %12.5 (2/16) oranında bulunmuştur.
  • Abaşa'daki Gürcülerde %11.8 (2/17) oranında bulunmuştur.
  • Baghdati'deki Gürcülerde %11.1 (2/18) oranında bulunmuştur.
  • Gardabani'deki Gürcülerde %10 (1/10) oranında bulunmuştur.
  • Adigeni'deki Gürcülerde %9.1 (1/11) oranında bulunmuştur.
  • Omalo'daki Gürcülerde %6.9 (2/29) oranında bulunmuştur.
  • Gurcaani'deki Gürcülerde % 5.9 (1/17) oranında bulunmuştur.
  • Lentekhi Gürcülerde %5.9 (1/17) oranında bulunmuştur.
 Battaglia 2008, Semino 2000 ve Tarkhnishvili 2014
Dağıstan, Rusya Dağıstan'daki Çeçenlerde %10 oranında bulunmuştur.
  • Avarlarda %9.5 (4/42) oranında bulunmuştur.
  • Tatlarda %8.3 (2/24) oranında bulunmuştur.
  • Chamalinlerde %3.7 (1/27) oranında bulunmuştur.
 Yunusbaev 2006, Caciagli 2009 ve Karafet 2016
Arkhangelsk Oblastı, Rusya L1c-M357, Rusların % 5.9'unda bulunmuştur. Hongyang Xu 2014
Estonya Estonlarda L2-L595 ve L1-M22% %5.3, %3.5, %1.4 ve %0.8 olarak bulunmuştur. Scozzari 2001 ve Lappalainen 2007
Balkarlılar, Rusya L-M317, %5.3 (2/38) oranında bulunmuştur. Battaglia 2008
Portekiz Coimbralılarda %5.0 oranında bulunmuştur. Beleza 2006
Bulgaristan Bulgarlarda %3.9 oranında bulunmuştur. Karafet 2016
Flandreliler L1a, Mechelen'de %3.17 Turnhout'ta %2.4 ve Kempen'de %1.3 bulunur. L1b *: Batı ve Doğu Flandrelilerin %0.74'ünde bulunur. Larmuseau 2010 ve Larmuseau 2011
Antsiferovo, Novgorod Rusların %2.3'ünde bulunmuştur. Balanovska 2017
Doğu Tirol, Avusturya L-M20, Tyroleans bölgesinde (de Isel, alt Drau, Defereggen, Virgental ve Kals vadi) %1.9 oranında bulunmuştur. H.Niederstätter 2012
Gipuzkoa, Bask Bölgesi L1b, Basklarda %1.7 oranında bulunmuştur. Young 2011
Kuzey Tirol, Avusturya L-M20 Reutte'de %0.8 oranında bulunmuştur. D.Erhart 2012

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ International Society of Genetic Genealogy, 2015, Y-DNA Haplogroup Tree 2015 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (30 May 2015).
  2. ^ a b Chiaroni, J.; Underhill, P. A.; Cavalli-Sforza, L. L. (Aralık 2009). "Y chromosome diversity, human expansion, drift, and cultural evolution". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (48). ss. 20174-49. Bibcode:2009PNAS..10620174C. doi:10.1073/pnas.0910803106. JSTOR 25593348. PMC 2787129 $2. PMID 19920170. 
  3. ^ "International Society of Genetic Genealogy, 2015 Y-DNA Haplogroup K and its Subclades - 2015 (5 April 2015)". 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  4. ^ Wells, Spencer (2007). Deep ancestry : inside the Genographic project. Washington, D.C.: National Geographic. ISBN 978-1426201189. 
  5. ^ Mahal, David G.; Matsoukas, Ianis G. (20 Eylül 2017). "Y-STR Haplogroup Diversity in the Jat Population Reveals Several Different Ancient Origins". Frontiers in Genetics. Cilt 8. s. 121. doi:10.3389/fgene.2017.00121. ISSN 1664-8021. PMC 5611447 $2. PMID 28979290. 
  6. ^ Spencer Wells (2003), The Journey of Man. A Genetic Odyssey. New Delhi: Penguin Books India, p. 167
  7. ^ Qamar, Raheel; Ayub, Qasim; Mohyuddin, Aisha; Helgason, Agnar; Mazhar, Kehkashan; Mansoor, Atika; Zerjal, Tatiana; Tyler-Smith, Chris; Mehdi, S. Qasim (2002). "Y-Chromosomal DNA Variation in Pakistan". American Journal of Human Genetics. 70 (5). ss. 1107-1124. doi:10.1086/339929. ISSN 0002-9297. PMC 447589 $2. PMID 11898125. 
  8. ^ Zhao, Zhongming; Khan, Faisal; Borkar, Minal; Herrera, Rene; Agrawal, Suraksha (2009). "Presence of three different paternal lineages among North Indians: A study of 560 Y chromosomes". Annals of Human Biology. 36 (1). ss. 46-59. doi:10.1080/03014460802558522. ISSN 0301-4460. PMC 2755252 $2. PMID 19058044. 
  9. ^ Thanseem, Ismail; Thangaraj, Kumarasamy; Chaubey, Gyaneshwer; Singh, Vijay Kumar; Bhaskar, Lakkakula VKS; Reddy, B Mohan; Reddy, Alla G; Singh, Lalji (7 Ağustos 2006). "Genetic affinities among the lower castes and tribal groups of India: inference from Y chromosome and mitochondrial DNA". BMC Genetics. Cilt 7. s. 42. doi:10.1186/1471-2156-7-42. ISSN 1471-2156. PMC 1569435 $2. PMID 16893451. 
  10. ^ Cordaux, Richard; Aunger, Robert; Bentley, Gillian; Nasidze, Ivane; Sirajuddin, S. M.; Stoneking, Mark (3 Şubat 2004). "Independent origins of Indian caste and tribal paternal lineages". Current Biology. 14 (3). ss. 231-235. doi:10.1016/j.cub.2004.01.024. ISSN 0960-9822. PMID 14761656. 
  11. ^ McElreavey, K.; Quintana-Murci, L. (2005). "A population genetics perspective of the Indus Valley through uniparentally-inherited markers". Annals of Human Biology. 32 (2). ss. 154-162. doi:10.1080/03014460500076223. ISSN 0301-4460. PMID 16096211. 
  12. ^ Thangaraj, Kumarasamy; Naidu, B. Prathap; Crivellaro, Federica; Tamang, Rakesh; Upadhyay, Shashank; Sharma, Varun Kumar; Reddy, Alla G.; Walimbe, S. R.; Chaubey, Gyaneshwer; Kivisild, Toomas; Singh, Lalji (20 Aralık 2010). "The Influence of Natural Barriers in Shaping the Genetic Structure of Maharashtra Populations". PLoS ONE. 5 (12). ss. e15283. Bibcode:2010PLoSO...515283T. doi:10.1371/journal.pone.0015283. ISSN 1932-6203. PMC 3004917 $2. PMID 21187967. 
  13. ^ "Human Y chromosome haplogroup L1-M22 traces Neolithic expansion in West Asia and supports the Elamite and Dravidian connection". cell.com. 16 Mayıs 2024. 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024. 
  14. ^ Liu SH, N, Yilihamu, R Bake, et al. (2018), "A study of genetic diversity of three isolated populations in Xinjiang using Y-SNP." Acta Anthropologica Sinica, 2018, 37(1): 146-156.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Haplogrup_L-M20_(Y-DNA)&oldid=32998968" sayfasından alınmıştır