İçeriğe atla

Haplogrup H (mtDNA)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Haplogrup Haplogrup H
Çıkış tarihi MÖ 18.000 - 23.000
Çıkış yeri Batı Asya, Küçük Kafkas Dağları
Köken HV
Mutasyonları G2706A, T7028C[1]
En yüksek frekansları H1, H2, H3, H4, H5'36, H6, H7, H8, H9, H10, H11, H12, H13, H14, H15, H16, H18, H19, H20, H22, H23, H24, H25, H26, H28, H29, H31, H32, H33, H34, H35, H37, H38, H39, 16129(H17+H27), 16129(H21+H30)

Haplogrup H, insanlarda görülen bir mitokondriyal DNA (mtDNA) haplogrubudur. Bu soyun Güneybatı Asya'da,[2] yaklaşık 20.000 ila 25.000 yıl önce ortaya çıktığına inanılmaktadır. Haplogrup H, günümüzde ağırlıklı olarak Avrupa ve Kafkasya'daki insanlarda görülmektedir. Haplogrubun Son Buzul Maksimumundan önce evrimleştiğine inanılmaktadır. İlk olarak Kuzey Yakın Doğu ve Güney Kafkasya'ya yayılan dal, sonrasında İberya'ya oradan da Avrupa'ya yayılmıştır. Haplogruba ayrıca Afrika, Sibirya ve İç Asya'nın bazı bölgelerinde de rastlanmaktadır. Günümzde Avrupa'daki tüm anne soylarının yaklaşık %40'ı haplogrup H'dir.

Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Haplogrup H, haplogrup HV'nin soyundan gelmektedir. Yakın zamana kadar tüm diğer haplogruplarla incelenirken referans olarak kullanılan Cambridge Referans Dizisi (CRS), H2a2a1 haplogrubuna aittir.[3] Birkaç bağımsız çalışma, haplogrup H'nin muhtemelen Batı Asya'da evrimleştiği sonucuna varmıştır.MtDNA H'nin sıklığı Neolitik Erken Avrupalı Çiftçiler arasında %19'du ve Mezolitik Avrupalı avcı toplayıcılar arasında neredeyse görülmemekteydi.[4]

MtDNA H ayrıca Cucuteni-Trypillia kültüründe de görülmekteydi.[5]

Bu altdal, Orta Mısır'daki Abusir el-Meleq arkeolojik sit alanında kazılan ve Ptolemaik öncesi/geç Yeni Krallık ve Ptolemaik dönemlerine tarihlenen eski Mısır mumyaları arasında gözlemlenmiştir.[6]

Ek olarak, Sudan'ın Kulubnarti kentindeki ana kara mezarlığında Erken Hristiyanlık dönemine (MS 550-800) tarihlenen örnekler arasında haplogrup H bulunmuştur.[7]

Dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

H*, H1, H2a, H3, H4, H5a, H6a, H7, H8 ve H11 haplogrupları için öngörülen frekans dağılımları

Haplogrup H, Avrupa'daki en yaygın mtDNA koludur.[8] Yerli Avrupalıların yaklaşık %41'inde bulunmaktadır.[9][10] Soy hattı aynı zamanda Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da da yaygındır.[11]

Avrupa popülasyonlarının çoğunda haplogrubun görülme sıklığı %40 ila 50 arasındadır. Avrupa'nın güneydoğusuna gittikçe haplogrubun görülme sıklığı azalmaktadır. Haplogrubun görülme sıklığı Yakın Doğu ve Kafkaslar'da %20, İran'da %17 ve Arap Yarımadası, Kuzey Hindistan ve Orta Asya'da %10'un altındadır.[2][12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ van Oven M, Kayser M (February 2009). "Updated comprehensive phylogenetic tree of global human mitochondrial DNA variation". Human Mutation. 30 (2). ss. E386-94. doi:10.1002/humu.20921 Özgürce erişilebilir. PMID 18853457. 
  2. ^ a b "The molecular dissection of mtDNA haplogroup H confirms that the Franco-Cantabrian glacial refuge was a major source for the European gene pool". American Journal of Human Genetics. 75 (5): 910-8. November 2004. doi:10.1086/425590. PMC 1182122 $2. PMID 15382008. 
  3. ^ "A "Copernican" reassessment of the human mitochondrial DNA tree from its root". American Journal of Human Genetics. 90 (4): 675-84. April 2012. doi:10.1016/j.ajhg.2012.03.002. PMC 3322232 $2. PMID 22482806. 
  4. ^ "Neolithic mitochondrial haplogroup H genomes and the genetic origins of Europeans". Nature Communications. 4: 1764. 2013. doi:10.1038/ncomms2656. PMC 3978205 $2. PMID 23612305. 
  5. ^ "Mitochondrial DNA analysis of eneolithic trypillians from Ukraine reveals neolithic farming genetic roots". PLOS ONE. 12 (2): e0172952. 2017. doi:10.1371/journal.pone.0172952. PMC 5325568 $2. PMID 28235025.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  6. ^ "Ancient Egyptian mummy genomes suggest an increase of Sub-Saharan African ancestry in post-Roman periods". Nature Communications. 8: 15694. May 2017. doi:10.1038/ncomms15694. PMC 5459999 $2. PMID 28556824. 
  7. ^ "Abstract Book of the IUAES Inter-Congress 2016 – A community divided? Revealing the community genome(s) of Medieval Kulubnarti using next- generation sequencing". Abstract Book of the Iuaes Inter-Congress 2016. IUAES: 115. 2016. 2 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024. 
  8. ^ "Mitochondrial DNA haplogroup K is associated with a lower risk of Parkinson's disease in Italians". European Journal of Human Genetics. 13 (6): 748-52. June 2005. doi:10.1038/sj.ejhg.5201425. PMID 15827561.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  9. ^ Sykes, Bryan (2001). The Seven Daughters of Eve. London; New York: Bantam Press. ISBN 978-0393020182. 
  10. ^ "Maternal Ancestry". Oxford Ancestors. 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2013. 
  11. ^ "Haplogroup H". Atlas of the Human Journey – The Genographic Project. National Geographic. 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Most of the extant mtDNA boundaries in south and southwest Asia were likely shaped during the initial settlement of Eurasia by anatomically modern humans". BMC Genetics. 5: 26. August 2004. doi:10.1186/1471-2156-5-26. PMC 516768 $2. PMID 15339343.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Haplogrup_H_(mtDNA)&oldid=32998967" sayfasından alınmıştır