Hani
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Şubat 2010) |
| Hani | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Diyarbakır |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mevlana Kürkçü[1] |
| • Belediye başkanı | Besile Narin (DEM Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 450 km² |
| Rakım | 756 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 33.100 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 651 |
| İl alan kodu | 0412 |
| İl plaka kodu | 21 |
Hani, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. İlçenin eski ismi Henı'dır. Henı Zazacada Çeşme demektir. Hani Zazaların eski yerleşim yerlerindendir. İnanç bakımından İslamiyetin izleri belirgin bir şekilde görülür. Hani'nin en büyük ziyaretleri olan, Salıkaf, Cafer-i Tayyar Yatırı ve Seyyid Bedrettin ve Dımıştad yatırı'nın Sünni İslam'ın bölgeye gelmeden öncesi olduğu bilinmektedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluş tarihi çok eski olan Hani ilçesi ile ilgili ilk bilgiler MÖ 8. yüzyılda başlar. Urartu devleti ve Asurlular arasında önemli çatışmalara sahne olduğu bilinmektedir. Daha sonra Nirbi'lerin yerleşim merkezi olan Hani'nin tarihçesi Diyarbakır merkezinin tarihçesiyle paraleldir. 1875'te Palu'ya bağlı bir bucak olan Hani, daha sonra Lice'ye bağlanmıştır. Hani'de belediye 1878'de kurulmuştur.
Genel durum
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 1280 yılında Asur Hükümdarı I. Salmanassar ile yaptıkları savaşta yenilerek dağılan Nirbi'lerin yerleşim merkezi olan Hani, Cumhuriyet döneminde Lice'ye bağlı bir belde idi. Daha sonra gelişerek ilçe oldu.
Denizden 1200 metre yüksekte, dağlık bir bölge olan Hani, Artuklulardan kalma Hatuniye Medresesi, Ayn-Kebir Su Kaynağı, Yasin Minaresi ve Cafer-i Tayyar Yatırı ile tarihi bir zenginliğe sahiptir.
Silvan'dan sonra nüfus yoğunluğu en çok olan ilçedir. Kilometrekareye 63 kişi düşer. Ayrıca 100 km'ye ortalama 4 köy düşer. Köyler ilçenin kuzeyindeki küçük ova çevresinde toplanmıştır.
Dışarıya sattığı en önemli ürünler tahıl, pamuk, yaş ve kuru meyveler ile birlikte ayrıca ilçeden her yıl kereste satışı yapılmaktadır. Ayrıca ilçede çökelek ve tereyağı satılmaktadır.
Dicle Nehri Hani'ye 18 km uzaklıktadır. Ayrıca nehirde bolca alabalık yetiştirilmektedir.
Turistik yerleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hatuniye Medresesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sancar Şahin Validesi Zeynep Hanım tarafından 13. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.
Kesin olarak tarihi bilinmemekle beraber bir Selçuklu eseri olup, 15. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Kızıl kilise olarak da bilinir. Ulu Camii 1684, 1779, 1780 ve 1870 tarihlerinde tamir görmüştür. Yakın zamanda, camii avlusuna ŞURKAV tarafından kesme taşlardan yapılmış bir şadırvan inşa edilmiş ve bahçe düzenlemeleri yapılmıştır.
İlçe merkezinden 2 km mesafededir, sarılık hastalığına iyi geldiği sanılmaktadır. Yıllık ziyaretçi sayısı 10.000 kişi dolayındadır. .
İlçe merkezinden 8 km mesafededir. Burada kaynayan suda bol miktarda alabalık bulunur. Saniyede 6 m³ su akmaktadır. Hani'nin şebeke suyu koki çayından gelmektedir.
Aynkebir su havuzu Ulucami ile Hatuniye medresesi arasında bulunan büyük bir havuzdur. Bu su Hani Dağının eteklerinde kaynar ve 9 kemerli bentlerden çıkarak bir havuz oluşturur. Havuza 7 gözden su akmaktadır. Akan su ile ilçenin tüm arazileri sulanmaktadır. MÖ 2000 yılında Huriler tarafından yapılmıştır. Hani ilçesinin bağlı olduğu Diyarbakır merkez ilçeye olan uzaklığı 64 km dir. Merkez, Çarşı, Derelli, Zirve ve veziri mahallesi olmak üzere ilçe merkezi 5 mahalleden ibarettir.
1823 yılında ölen, Halidi Tarikatı'nın kurucusu Mevlana Halid Ziyâeddin'in küçük oğlu Şehabeddin Ahmet'in mezarı bulunmaktadır. Türbe, yakın zamanda ŞURKAV tarafından restore edilmiştir
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[2] | 13.231 | 3.573 | 9.658 |
| 1965[3] | 15.876 | 4.802 | 11.074 |
| 1970[4] | 18.192 | 5.500 | 12.692 |
| 1975[5] | 20.733 | 7.559 | 13.174 |
| 1980[6] | 23.018 | 8.077 | 14.941 |
| 1985[7] | 25.962 | 9.575 | 16.387 |
| 1990[8] | 27.252 | 10.266 | 16.986 |
| 2000[9] | 31.794 | 10.918 | 20.876 |
| 2007[10] | 31.509 | 8.292 | 23.217 |
| 2008[11] | 32.320 | 8.778 | 23.542 |
| 2009[12] | 31.551 | 8.335 | 23.216 |
| 2010[13] | 31.691 | 8.146 | 23.545 |
| 2011[14] | 32.666 | 8.988 | 23.678 |
| 2012[15] | 32.571 | 8.824 | 23.747 |
| 2013[16] | 32.814 | 32.814 | veri yok |
| 2014[17] | 32.413 | 32.413 | veri yok |
| 2015[18] | 32.600 | 32.600 | veri yok |
| 2016[18] | 32.565 | 32.565 | veri yok |
| 2017[18] | 32.573 | 32.573 | veri yok |
| 2018[18] | 33.100 | 33.100 | veri yok |
| 2019[18] | 32.675 | 32.675 | veri yok |
| 2020[18] | 33.048 | 33.048 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2013.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Hani Nüfusu - Diyarbakır". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Diyarbakır Hani Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hani Belediyesi
- Hani Kaymakamlığı26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.