Hamak

Hamak

Hamak; uyumak ve dinlenmek için kullanılan, ağ ya da kumaştan yapılan bir çeşit yataktır. Mobilyalaşmış bir salıncak ta denebilir. Hamak, bahçede, iki ağaç arasına ya da hamak standına asılabileceği gibi, evlerde ve balkonlarda, iki duvar arasına da asılabilir. Yetişkinlerin kullanabileceği hamaklar haricinde, bebek hamağı, çocuk hamağı da üretilmektedir.

Hamağı ilk defa Orta Amerika uygarlığı olan Mayalar ormanda ıslak zeminde uyumamak ve yerdeki zararlı böceklerden korunmak için kullanmıştır. Hamak ismi bir zamanlar hamak ağında kullanılan ipin kabuğundan yapıldığı tropik ağacın da ismidir. Hamak, Kristof Kolomb tarafından Avrupa'ya getirilmiştir. Kalın ve sert kumaştan yapılan hamaklar, 1597'de İngiliz Deniz Ordusu tarafından, yer darlığı olan gemilerde kullanılmaya başlanmıştır.

Günümüzde hamak, özellikle Latin Amerika ülkelerinde evlerin çoğunda bulunmaktadır. Bazı evlerde yatak, hatta oturma mobilyası yerine kullanılmaktadır. Hamak, sadece bahçelerde değil, evlerde ve balkonlarda dekorasyonun bir öğesi olarak kullanılmaktadır.

Hamak çeşitleri

Hamak çeşitleri; Ağ hamak, Brezilya hamakları, Maya hamakları, Nikaragua hamakları, Denizci hamakları, Kamp hamakları

• Ağ Hamak: En bilinen ve yaygın olarak kullanılan hamak çeşididir. Uçlarında tahta bulunur. Kalın pamuklu iplikten ya da polyesterden ağ şeklinde örülerek yapılır. Tahtalı hamaklar daha dengesizdir. Tek tarafı tahtalı olanlar biraz daha dengelidirler.
• Brezilya Hamakları: Genellikle pamuklu kumaştan yapılır ve canlı renklerde dokunur. Bahçe kullanımına uygun oldukları gibi, dekoratif olduklarından dolayı evlerde de kullanılabilir.
• Maya Hamakları: Parlak renkli, ince pamuklu ya da polyester iplikten elde dokunarak yapılır. Ağ şeklinde örülerek yapıldığından dolayı esnektir. Hafiftir.
• Nikaragua Hamakları: Görüntü olarak Maya hamaklarına benzer. Maya hamaklarından tek farkı daha sıkı örülmüş olmalarıdır.
• Denizci ya da askeri Hamaklar: Sert pamuklu dokuma kumaştan yapılırlar. Mat renkli ve sert yapılı olduklarından dolayı dekoratif olmayan hamaklardır. Savaşta şrapnel ve kurşun tehlikesine karşı siper çukuru içine asılablirler. Daha soğuk denizlerde seyreden gemilerde bir çeşit kalın döşekli askıda karyola olan "Cape Ann" hamağı kullanılmıştır.
• Geliştirilmiş Venezuela-, tropik orman- ya da Kamping Hamakları: Üstten yağmura, kara ve ipi boyu akan suya, alttan ve yandan soğuk rüzgara, kondansasyon sonucu iç rutubete ve böceklere karşı çift taban, ağ ve ilaçlı ip gibi koruyucu düzenleri bulunan, paketlenip taşınması kolay, genellikle sentetik malzemelerin çok kullanıldığı, kambium (kabuk) koruyucu ip kılıfları, cep ve cırcırlarıyla kullanılışlı modern hamak çeşitleridir. İz bırakmadan seyahat etme akımı taraftarlarınca tercih edilirler.
• Düz yatış hamağı: askeri olmayan ama geleneksel hamağın muz gibi bükmesini, yanlardan sıkıca kavramasını rahatsız edici bulanlar için daha düz ve ferah bir döşek sunan tasarımlar da gittikçe daha fazla görülüyor.
• Türkiye'nin geleneksel Askı beşiği ve urgan-kilim-salıncağı da hamak çeşidi olarak anılabilir.

Askı beşikte bebek hamaktaki gibi iplere paralel, ipleri çevreleyip uçları bebeğin altında buluşan bir bez ya da kilime yatırılıp sallayarak uyutulur; ipleri ayrı tutmak için measafe çubukları gerekebilir.

Urgan-kilim-salıncağında urganlardan biri diğerinden daha yüksek asılır, kilim iki urgan çevresinde ikiye katlanır kilimin uçları alttaki urgan üstünde üst üste getirilir. Üst urgana tutunup alttaki urgana oturanların ağırlığı sayesinde, uzun süre bozulmadan salıncak ya da askı-koltuk olarak kullanılabilir. Üstteki yerine alttaki urgana tutunmak çok tehlikelidir; Kafa hızla yere vuracak şekilde düşmeye sebep olur.

Hamak boyutları

Hamak boyutları; bebek hamağı, çocuk hamağı, tek kişilik, çift kişilik ve 3-4 kişilik (aile boyu) yapılır. En küçük boy olan bebek hamağının eni 90 cm civarında olur. Aile boyu hamaklarının eni ise 250 cm'ye kadar çıkar. Hamak alırken, kullanacak kişinin boy ve kilosuna uygun boyutlarda hamak seçmek önemlidir. Bebekler için bebek hamağı, çocuklar için çocuk hamağı tercih edilmelidir.

Hamak kurulumu

Hamak, evde, karşılıklı iki duvara asılabilir. Dar evlerde ve balkonlarda, hamak sandalyeleri kullanılabilir. Hamak sandalyeleri, hamaklara kıyasla daha dar olup, oturmak için kullanılır. Hamak sandalyesi, hamak standına asılabileceği gibi tavana da monte edilebilir.

Hamak, bahçede, iki ağaç arasına ya da hamak standına da asılabilir. Hamak sandalyeleri ise, kalın bir ağaç dalına asılabilir.

Hamak standları, ahşap ya da metalden yapılır.

Kamping Hamağı kullanımı

• Kamping hamağının iki ipi bağlandıkları noktalardan yaklaşık 30 derece eğimle inerek hamak ortasına doğru gelir. Bu ip uzunluklarını uzaltıp kısaltarak ayarlayacak düzeneklerle sağlanır. Bu düzenekler kemer tokası benzeri şeyler, halka zincirler, sürtünme düğümleri, çin kelepçesi ya da çözülüp başka noktada yeniden bağlanan sabit düğümler şeklinde olur. El gergin açıldığında işaret parmağı ucundan dik duran baş parmak ucuna açı yaklaşık 30 derecedir, açı böyle kontrol edilebilir. Hamağın ayak tarafı baş tarafından biraz yüksek gerilir.
• Hamak iplerinin ağaçları kabuk altı kambiyum tabakasını zedeleyip büyümeye engel olacak şekilde veya kabuklarI zedeleyip böcek istilasına sebep olacak şekilde zarar vermelerini önlemek için ip yerine yükü daha geniş bir alana yayan şeritler, hamak sallandığında ipin gidip gelerek testere etkisi yapmasını önleyen bağlar ve gerekli gerginlik kullanılır.
• Hamağı yağmurdan korumak için üstüne ve rüzgarın yağmuru savuracağı yan tarafına su geçirmez muşamba gererek kapatmak, ip boyu gelebilecek su sızıntılarının hamağa ulaşmasını önlemek için yolu üzerine damlama ipçikleri bağlamak veya alt yanı ağır çubuk bağlamak ya da arada halkalar kullanmak gerekebilir. Muşamba kirişi hamaktan çok yüksekte olmaz ki, üstte hapsedilen hava da üşümemeye yardım edebilsin.
• Böcekli günlerde zehirli ipler kullanmak ve sivrisinek engelleyen ağ, cibinlik germek gerekebilir.
• Soğuk gecelerde üşümemek için hamak içine, uyku tulumu veya üst yorgan altına, varsa hamağın ona uygun alt cebine bir yalıtıcı tabaka (kauçuk süngerimsi sentetik veya şişirilmiş ince döşek, tüylü hayvan postekisi veya daha da soğuk geceler için hamağı alttan ve yandan bürüleyen ve uç kenarlarını hamak ipleri etrafında büzerek hamak ile arasına bir hava tabakası da hapseden alt yorgan) kullanılır.
• Hamakta yatarken diğer eşyalar hamağın altında kendi hamaklarında veya daha yüksekte muşamba kirişinde ya da (özellikle yiyecekler) daha da yüksekte asılı torbada saklanır.
• Hamağın yerden yüksekliği, otururken ayaklar yere değecek kadar, ama alt yorgan ve/veya eşya hamağı yere değmeyecek kadar yüksek tutulur. Hamak çok geniş ise ve ortası ayakları havada bırakacak kadar çukur ise hamak boyuna ikiye katlanıp üstüne oturulabilir.
• Yatarken oturma pozisyonundan geri ve yana doğru yaslanıp ayakları hamağa kaldırarak hamak eksenini belli bir açı ile kesecek şekilde yatılarak daha muz gibi bükülmeden, düz yatılır. Yatmadan önce ayakkabıları çıkartmak, hatta içine su, böcek ve hayvan giremeyecek şekilde, sabah kalkınca kolay ulaşılıp giyilir halde bırakılır.
• Hem hamak, hem de içindeki uyku tulumu vs. temiz kalsın diye en içte çarşaf niyetine kolayca değiştirilebilir, yıkanabilir pamuk veya ipek tulum kullanılır, olabildiğince ayaklar ve baş her seferinde ayni tarafta olacak şekilde yatılır.
• Kamping hamağının işi bitince ya küçük boyutlarda bir torbaya veya daha hızlı olsun diye kiriş ve ipleriyle birlikte "kol/yen?" (ing. sleeve) veya "yılan derisi" (ing. snake skin) adı verilen ince uzun borumsu bir torbaya sıkıştırarak doldurulup dış etkenlerden korunur ve kolay muhafazaya veya taşımaya uygun hale getirilir. En başta hamak kurulurken çevreye yapılan değişiklikler "iz bırakmadan seyahat etme akımı" uyarınca titizce eski haline getirilir.