İçeriğe atla

Halidoğulları (Kabile)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Halidoğulları veya Benî Halid (Arapça: بني خالد) bir Arap kabile konfederasyonudur. Kabile, Irak'ın güney bölgesini ve Doğu Arabistan'ı (el-Hasa ve el-Katif) ve el-Kasım'ı 15.yüzyıldan 18.yüzyıla kadar ve yine 19. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun himayesinde yönetti. Büyük ölçüde, kabilenin etki alanı kuzeyde Irak'tan güneyde Umman sınırlarına kadar uzanıyordu ve Orta Arabistan'da Necid bölgesini yöneterek siyasi nüfuz sahibi oldu. Kabilenin üyelerinin çoğu şu anda doğu ve orta Arabistan'da ikamet ederken diğerleri Kuveyt, Katar, Bahreyn, Filistin, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde yaşamaktadır. Benî Halid, hem Şii[1][2] hem de Sünnidir.[3][4] Kabilenin kökeni, Halid bin Velid'in mensup olduğu Beni Mahzum kabilesine dayanır.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

I.Halîdî Emirliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabilenin ana dalları el-Hümeyd, Juboor, Du'um, el-Canah, eş-şuhub, Grusha, el-Müsellem, 'Amayer, es-Subeyh ve Mahashir & Nahood'dur.[5] Kabilenin reisliği geleneksel olarak el-Hümeyd ailesine aittir. Beni Halid, 15. ve 18. yüzyılda El-Hasa ve El-Katif'i çevreleyen çöllere hakim oldu.[6] El-Hümeyd'den Barrak ibn Gurayr yönetiminde, Beni Halid, Osmanlı kuvvetlerini 1670 yılında şehirlerden ve kasabalardan kovmayı başardı ve bölge üzerindeki egemenliklerini ilan etti.[7][8] İbn Ghurayr, başkentini bugün kalesinin kalıntılarının bulunduğu El-Mübarraz'da yaptı . Arap folkloruna göre, Beni Halid'in bir lideri, krallığındaki bedevinin kuş yumurtalarını kaçırmasını yasaklayarak, değerli Arap Toy Kuşunun neslinin tükenmesini önlemeye çalıştı ve kabileye kuş yumurtalarının koruyucusu unvanını kazandı.[9]

Suudilerle ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Arabistan'ın Beni Halid'i, doğuya doğru daha önceki göçleri sırasında Necid'e yerleşen kabilesinin üyeleriyle bağlarını sürdürdü ve ayrıca El-Uyeyne'nin El-Muammer'i gibi Necdi kasabalarının yöneticileri arasında müşteriler geliştirdi. Uyeyne emiri, Muhammed bin Abdülvehhab'ın fikirlerini benimsediğinde, Halidi lideri, İbn Abdülvehhab'a desteğini kesmesini ve onu kasabasından sürmesini emretti. Emir kabul etti ve İbn Abdülvehhab, Suud Hanedanı ile güçlerini birleştirdiği komşu Diriye'ye taşındı. Beni Halid, Suudilerin ve müttefiklerinin düşmanları olarak kaldı. Suudi yayılmasını durdurmak için Necid ve Diriye'yi işgal etmeye çalıştı. Ancak çabaları başarısız oldu ve Necid'i fethettikten sonra Suudiler, El-Hasa'daki Beni Halid'in topraklarını işgal etti ve 1793'te El-Ura'yir'i devirdi. 1950'lerin başında Irak kökenli birçok Arabi, Suudi Arabistan El-Kasım'a göç etti.

İktidardan Düşüş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı 1818'de Arabistan'ın kontrolü ele alıp Suud Hanedanını devirdiğinde, El-Hasa ve El-Katif'i fethettiler ve El-'Uray'ir üyelerini bölgenin yöneticileri olarak eski durumuna getirdiler. Beni Halid artık o zamanlar bir zamanlar oldukları güçlü askerî güce sahip değildi ve Acman, Devasir, Sübe'i ve Mutair kabileleri Beni Halid'in çöl topraklarına saldırılar düzenlemişlerdir. Ayrıca liderlik konusundaki iç kavgalarla sarmıştı. Beni Halid bu dönemde Anizza kabilesi ile ittifak kurabilse de, sonunda 1823'te Riyad'da yönetimlerini yeniden kuran Suud ile birlikte birkaç kabilenin ittifakı tarafından mağlup edildi. Mutair ve Acman kabilelerinin 1823'te[10] önderlik ettiği bir ittifakla yapılan bir savaş[10] ve 1830'da Subai' ve Suud'la yapılan başka bir savaş, Beni Halid'in yönetimini sona erdirdi. Osmanlılar 1874'te Hasa'ya bir kez daha Beni Halid'den bir vali atadı, ancak onun yönetimi de kısa sürdü.[11]

Mevcut

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beni Halid'in birçok kolu günümüze kadar Hasa ve Necid'e yerleşmişti, ancak İbn Suud'a karşı askeri yenilgilerinin ardından Doğu Arabistan'dan ayrılanların çoğu, sonunda Irak, Ürdün'e yerleşti. Kabile bugün önemli hükümdar ve hükûmet üyelerinden oluşuyor Beni Halid'den birçok aile bugün Kuveyt, Bahreyn, Ürdün, Suudi Arabistan ve Katar'da bulunmaktadır.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Yitzhak Nakash (2011)for Power: The Shi'a in the Modern Arab World 31 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p. 22
  2. ^ "Arabia, history of." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 30 November 2007 "Archived copy". 29 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2007. 
  3. ^ Transnational Shia Politics: Religious and Political Networks in the Gulf (İngilizce). C. Hurst, Publishers, Limited. 2012. s. 17. ISBN 9781849042147. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017. 
  4. ^ Miscellanea Hasaitica (İngilizce). Museum Tusculanum Press. 1989. s. 14. ISBN 9788772890685. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017. 
  5. ^ Al-Jassir
  6. ^ Mandaville, p. 503
  7. ^ Fattah, p. 83
  8. ^ Ibn Agil, p. 78
  9. ^ شبكة قبيلة بني خالد 4 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ a b Meglio
  11. ^ Al-Rasheed, p. 36

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Anscombe, Frederick F., Osmanlı Körfezi: Kuveyt, Suudi Arabistan ve Qater'in oluşturulması, 1870–1914, Columbia University Press, New York 1997
  • Fattah, Hala Mundhir, Irak, Arabistan ve Körfez Bölgesel Ticaret Siyaseti, 1745–1900, SUNY Press, 1997 [1] 19 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ibn Agil al-Zahiri, Ansab al-Usar al-Hakima fi al-Ahsa ("The Genealogies of the Yönetici Families of al-Ahsa, Part II: Banu Humayd (Al 'Uray'ir)"), Dar al-Yamama, Riyad, Suudi Arabistan (Arapça)
  • Ingham, B. "Muṭayr." İslam Ansiklopedisi. Düzenleyen: P. Bearman, Th. Bianquis, CE Bosworth, E. van Donzel ve WP Heinrichs. Brill, 2007. Brill Çevrimiçi. 1 Aralık 2007 [2][ölü/kırık bağlantı]
  • Al-Jassir, Hamad, Jamharat Ansab al-Usar al-Mutahaddirah fi Nejd ("Necd'li Yerleşik Ailelerin Jeanolojilerinin Özeti"), "Banu Khalid" (Arapça)
  • al-Juhany, Uwaidah, Necd Before the Selefi Reform Hareketi, Ithaca Press, 2002
  • Lorimer, John Gordon, Basra Körfezi Gazetecisi, Umman ve Orta Arabistan, Gregg International Publishers Limited Westemead tarafından yeniden yayınlandı. Farnborough, Hants., İngiltere ve Irish University Press, Shannon, Irelend. Hollanda'da basılmıştır, 1970
  • Mandaville, Jon E., "Onaltıncı ve On Yedinci Yüzyıllarda Osmanlı El-Hasā Eyaleti", Journal of the American Oriental Society, Cilt. 90, No. 3. (Temmuz. - Eylül, 1970), s. 486–513 JSTOR 597091
  • Meglio, R. Di. "banū Ḵh̲ālid." İslam Ansiklopedisi. Düzenleyen: P. Bearman, Th. Bianquis, CE Bosworth, E. van Donzel ve WP Heinrichs. Brill, 2007. Brill Çevrimiçi. 1 Aralık 2007 [3] 8 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Nakash, Yitzhak, ] Reaching for Power: The Shi'a in the Modern Arab World, Princeton University Press, 2006, çevrimiçi alıntı [4] 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 5 Aralık 2007'de alındı
  • Oppenheim, Max Freiherr von, Braunlich, Erich ve Caskill, Werner, Die Beduinen, 4 cilt, Otto Harrassowitz Wiesbaden 1952 (Almanca) ile
  • Szombathy, Zoltan, Genealogy in Medieval Muslim Societies, Studia Islamica, No. 95. (2002), s. 5–35 JSTOR 1596139
  • Al-Rasheed, Madawi, A History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, 2002 (GoogleBooks [5] 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. aracılığıyla)
  • Rentz, George, "Oppenheim'ın 'Die Beduinen' Üzerine Notlar", Oriens, Cilt. 10, No. 1. (31 Temmuz 1957), s. 77–89 JSTOR 1578756
  • Al-Wuhaby, Abd al-Kerim al- Munif, Banu Khalid wa 'Alaqatuhum bi Najd ("Banu Khalid ve Nejd ile İlişkileri"), Dar Thaqif lil-Nashr wa-al-Ta'lif, 1989 (Arapça)
عبدالكريم الوهيبي ، "بنو خالد وعلاقتهم بنجد" ، دار ثقيف للنشر والتأليف ، 1989
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Halidoğulları_(Kabile)&oldid=33757531" sayfasından alınmıştır