Habeas data

Habeas data, belirli uluslarda mevcut olan bir emir ve anayasal çözüm yöntemidir. habeas data'nın Latinceden birebir çevirisi "verilere sahip olmanızı buyuruyoruz" veya "veri sahibi olarak siz verilere sahip olunuz" anlamına gelmektedir.^[1] Bu hukuk yolu ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, genel olarak, bir anayasa mahkemesine sunulan bireysel bir şikayet yoluyla, bir kişinin verilerini, imajını, mahremiyetini, onurunu, bilgi özerkliğini ve bilgi edinme özgürlüğünü korumak için tasarlanmıştır.

Habeas data, herhangi bir vatandaş tarafından, kendisi hakkında hangi bilgilerin tutulduğunu öğrenmek için herhangi bir manuel veya otomatik veri kaydına karşı talep edilebilir. Bu kişi, tutulan kişisel verilerin düzeltilmesini, güncellenmesini veya imha edilmesini talep edebilir. habeas data ile ilgili bireysel şikayetin hukuki niteliği ihtiyari yargı yetkisidir; bu da mahremiyeti ihlal edilen kişinin bu şikayeti sadece kendisinin sunabileceği anlamına gelir. Mahkemelerin bu süreci kendiliğinden başlatma yetkisi bulunmamaktadır.

Tarihi

Habeas data, anayasa mahkemesi önünde yapılan ve kişisel verilerin gizliliğiyle ilgili bireysel bir şikayet başvurusudur. Bu tür şikayetlerin ilki habeas corpus'tur (ihzar müzekkeresi). Diğer bireysel şikayetler arasında The Writ of Mandamus (ABD), Amparo (İspanya, Meksika ve Arjantin) ve Respondeat Superior (Tayvan) yer almaktadır.

Habeas data kararının kendisi çok kısa bir geçmişe sahiptir, ancak kökenleri bireysel mahremiyeti koruyan belirli Avrupa yasal mekanizmalarına kadar izlenebilir. Özellikle, bazı Alman anayasal hakları habeas data hakkının doğrudan ataları olarak tanımlanabilir. Özellikle, bilginin kendi kaderini tayin hakkı, Alman anayasa mahkemesi tarafından mevcut insan onuru ve kişilik haklarının yorumlanmasıyla oluşturulmuştur. Bu, bir birey hakkında elle veya otomatize edilmiş veritabanılarında ne tür verilerin saklandığını bilme hakkıdır ve bu tür verilerin toplanması ve işlenmesi konusunda şeffaflık olması gerektiği anlamına gelir. habeas data hakkının diğer doğrudan öncülü Avrupa Konseyi'nin 1981 tarihli 108. Veri Koruma Sözleşmesidir. Sözleşmenin amacı, kişisel verilerin otomatik olarak işlenmesine ilişkin olarak bireyin mahremiyetini güvence altına almaktır. Bunu başarmak için, bireye otomatik bir veritabanıında tutulan kişisel verilerine erişim hakkı da dahil olmak üzere çeşitli haklar verilmektedir.^[2]

Habeas data'yı ilk uygulayan ülke Brezilya olmuştur. Brezilya yasama organı 1988 yılında yeni bir hakkı içeren yeni bir anayasayı oylayarak kabul etmiştir: Habeas data bireysel başvuru. Bu hak, anayasanın 5. Maddesi LXXII kapsamında tam bir anayasal hak olarak ifade edilmiştir.

Brezilya örneğini takip eden Kolombiya, habeas data hakkını 1991 yılında yeni anayasasına dahil etti. Bunun ardından pek çok ülke aynı yolu izledi ve yeni yasal aracı kendi anayasalarında kabul etti: Paraguay 1992'de, Peru 1993'te, Arjantin 1994'te ve Ekvador 1996'da ^[3] 1999 ve 2012 yılları arasında birçok Latin Amerika ülkesi, veri koruma kanunlarını yürürlüğe koymuş ve bu kanunlarda veri emri başvurusunda bulunma prosedürü düzenlenmiştir.

Uygulama

Brezilya : 1988 Brezilya anayasası şu hükmü getirmektedir: "habeas data aşağıdaki durumlarda verilir: a) devlet kurumlarının veya kamusal nitelikteki kurumların kayıtlarında veya veri bankalarında yer alan, dilekçe sahibinin şahsıyla ilgili bilgilerin bilinmesini sağlamak için; b) dilekçe sahibinin adli veya idari gizli bir süreç yoluyla bunu yapmayı tercih etmediği durumlarda verilerin düzeltilmesini sağlamak için".
Paraguay : 1992 Paraguay anayasası Brezilya örneğini takip etmekle birlikte korumayı çeşitli şekillerde geliştirmiştir. Paraguay anayasasının 135. Maddesi şöyle der: "Herkes kendisi veya mal varlığı hakkında kamusal nitelikteki resmi veya özel kayıtlarda bulunan bilgi ve verilere erişim hakkına sahiptir. Ayrıca bu bilgilerin nasıl ve ne amaçla kullanıldığını bilme hakkına sahiptir. Bu kayıtların yanlış olması veya haklarını gayrimeşru bir şekilde etkilemesi halinde, yetkili bir hakimden bu kayıtların güncellenmesini, düzeltilmesini veya imha edilmesini talep edebilir."
Arjantin : Arjantin'in habeas data sürümü bugüne kadarki en eksiksiz olanıdır. 1994 yılında değiştirilen anayasanın 43. Maddesine göre "Herhangi bir kişi, kamuya açık kayıtlarda veya veritabanılarında ya da bilgi sağlama amaçlı özel kayıtlarda kayıtlı kendisi hakkındaki veriler ve bunların amacı hakkında bilgi edinmek için bu davayı açabilir; ve yanlış veri veya ayrımcılık durumunda, bu dava söz konusu verilerin bastırılması, düzeltilmesi, gizliliği veya güncellenmesi talebiyle açılabilir. Gazetecilik bilgi kaynaklarının gizlilik niteliği zedelenemez." ^[4]
Filipinler : 25 Ağustos 2007'de başyargıç Reynato Puno, Filipinler Yüksek Mahkemesi'nin habeas data yazısını hazırladığını duyurdu. Bu yeni hukuk yolunun askeri ve hükûmet yetkililerini Zorla kaybetme hakkında bilgi vermeye zorlaması ve askeri ve polis dosyalarına erişimi sağlaması bekleniyor. Reynato Puno daha önce de İspanyolca koruma anlamına gelen amparo emri için bir taslak hazırladığını duyurmuş ve bu sayede askeri yetkililerin adli süreçlerde kayıp ya da yargısız infaz vakalarını inkâr etmelerinin önüne geçileceğini söylemişti.^[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Wolfson, Josiah (2017). "The Expanding Scope of Human Rights in a Technological World - Using the Inter-American Court of Human Rights to Establish a Minimum Data Protection Standard Across Latin America". The University of Miami Inter-American Law Review. 48 (3): 206. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
^ Andres Guadamuz, "Habeas Data: The Latin American response to data protection" 30 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Information, Law & Technology 2000(2).
^ Andres Guadamuz, "Habeas Data vs. the European Data Protection Directive" 28 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Information, Law & Technology 2001(3).
^ Pablo Palazzi, "El Habeas Data en el Derecho Argentino", Alfa-Redi No. 4, November 1998. (Archived from the original on June 12, 2008)
^ "Inquirer.net, SC drafting writ of habeas data invoking right to truth". 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2007.

Dış bağlantılar

HabeasData.org
Veri Kolombiya
Latin Amerika Veri Koruma Yasası İncelemesi - Revista Latinoamericana de Proteccion de Datos Personales
Veri Gizliliği yasaları blogu (Latin Amerika'da veri koruması)

[1] Wolfson, Josiah (2017). "The Expanding Scope of Human Rights in a Technological World - Using the Inter-American Court of Human Rights to Establish a Minimum Data Protection Standard Across Latin America". The University of Miami Inter-American Law Review. 48 (3): 206. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.

[2] Andres Guadamuz, "Habeas Data: The Latin American response to data protection" 30 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Information, Law & Technology 2000(2).

[3] Andres Guadamuz, "Habeas Data vs. the European Data Protection Directive" 28 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Information, Law & Technology 2001(3).

[4] Pablo Palazzi, "El Habeas Data en el Derecho Argentino", Alfa-Redi No. 4, November 1998. (Archived from the original on June 12, 2008)

[5] "Inquirer.net, SC drafting writ of habeas data invoking right to truth". 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]