HMS E11
 HMS E11, İstanbul Boğazı'nda bir Türk gemisine torpido atıyor (25 Mayıs 1915). | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Birleşik Krallık
| |
| Adı | HMS M28 |
| Denize indirilişi | 23 Nisan 1914 |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | E sınıfı denizaltı |
| Deplasman |
|
| Uzunluk | 55 m (181 feet) |
| Genişlik | 4.6 m (15 feet) |
| İtme gücü |
|
| Hız |
|
| Menzil |
|
| Kişi kapasitesi | 30 |
| Silah donanımı |
|
HMS E11, Kraliyet Donanması'nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi'ne yaptığı üç akın seferinde 27'si buhar gücü ile çalışan ve 58'i daha küçük yelkenli tekneler olmak üzere farklı büyüklüklerde 80'den fazla gemiyi batırmıştır.
Hizmetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Avrupa'daki hizmetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Eylül 1914'te tarafsız Danimarka'nın denizaltısı Havmanden'in kulesinde bulunan flama numarası "3" yanlış görüldü. E11'den fırlatılan ve izini kaybettiren torpido, Havmanden'i ıskaladı.
Ekim 1914'te Binbaşı Martin Dunbar-Nasmith'in[Not 1] komutasındaki E11, iki denizaltı ile daha beraber Baltık Denizi'nde görevlendirilmişti; ancak Alman devriyeleri tarafından durdurulmuş ve Harwich'e dönmeye zorlanmışlardı. E11, Aralık 1914'teki Hartlepool ve Withby Baskını boyunca Alman savaş gemilerini durdurmaya çalıştı; ancak arızalı torpidolar nedeniyle başarılı olamadı.
E11, 25 Aralık 1914 tarihinde; üç kruvazör ve çok sayıda muhriple korunan Riviera, Engadine ve Empress uçak gemilerinden kalkan yedi uçakla gerçekleştirilen Cuxhaven Saldırısı'nda görev almıştır. Dört uçak, gemisine geri dönmeyi başaramamış, üç tanesi ise E11'in beklediği noktaya dönmüştür. Pilotlar, gemiye alınmışlardır.[1][Not 2]
Akdeniz'deki hizmetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mayıs 1915'te, hâlen Martin Dunbar-Nasmith tarafından komuta edilen E11, Marmara Denizi'ndeki denizaltı bölüğüne katılmak üzere Çanakkale'ye geldi. 27 Nisan 1915'te boğazı geçen E14'ten sonra, boğazı geçmeyi başaran ikinci denizaltı oldu.
E11, Çanakkale Boğazı'nı 18 Mayıs 1915 gecesi geçti, Gelibolu'da su üstüne çıktı ve bir Türk gemisini ele geçirdi. 23 Mayıs tarihinde bir gambot ve çok sayıda küçük tekne batırdı. Sonraki gün, Tekirdağ limanı yakınlarında, cephane yüklü Türk yük gemisi Nagara ile karşılaştı. Amerikan Chicago Daily News gazetesinden Raymond Swing'in de bulunduğu gemi, mürettebat ve yolcuları tarafından terk edildikten sonra batırıldı.
E11, 25 Mayıs 1915 tarihinde İstanbul'a ulaştı. Goeben ve Breslau zırhlıları aranıyordu; ancak saat 12:40'ta yüzeye çıktığında, yük gemisi İstanbul'u Tophane cephaneliğinde gördü. Gönderilen ikinci torpido İstanbul gemisini vursa da, ilk torpido bir daire çizerek E11'in kendisini kısmen vurdu. Kıyıdaki toplardan açılan ateş sonucunda kaçmak için tekrar suya daldı; ancak İstanbul Boğazı'nın akıntısına kapılarak 20 dakika boyunca, Kız Kulesi civarında suyun dibine oturuncaya kadar kontrol edilemedi. İstanbul adlı yük gemisi batmadı; ancak Harem'de demir attı. E11 tarafından son yüzyıl içerisinde İstanbul'a yapılan ilk düşman saldırısı, Türk halkının moralini oldukça etkiledi ve şehirde paniğe yol açtı. E11, 27 Mayıs tarihinde İstanbul Boğazı'na geri döndü ve birkaç gemi daha batırdı; ancak torpidoların ateşlenmesi ve diğer bazı teknik konularda baş gösteren sorunlar nedeniyle 5 Haziran'da rotayı ülkesine çevirdi. Dönüş rotasında Çanakkale Boğazı'ndan geçerken, başka bir yük gemisi görüldü. Denizaltının kötü ve zayıf durumuna rağmen son iki torpido da ateşlenerek gemi batırıldı. Çanakkale'den geçerken bir demirli mayınla karşılaşıldı ve mayın yerinden çekilerek, denizaltının geçmesi sağlandı.
Denizaltının ilk seferinde, on bir gemi batırıldı veya büyük ölçüde hasar gördü. Bu rakamlar ile denizaltının kumandanı Martin Dunbar-Nasmith, Victoria Haçı ile ödüllendirilerek, Çanakkale deniz harekâtları süresince bu madalyayı alan üçüncü denizaltı kumandanı olmuştur.
8 Ağustos 1915 tarihinde ikinci seferinde olan E11; Çanakkale'deki Osmanlı Devleti savunmasına destek vermek üzere seyir halinde olan Barbaros Hayreddin zırhlısını, attığı tek bir torpido ile vurulmuş ve 253 mürettebatı ile batırmıştır.[2][3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ II. Dünya Savaşı'nda batıdaki denizaltısavar bölüğünü yönetecektir.
- ^ Gemiye alınan pilotlar: Teğmen Arnold John Miley (120 numaralı uçak), Üsteğmen Vivian Gaskell Blackburn (814 numaralı uçak) ve Yüzbaşı Douglas Austin Oliver (815 numaralı uçak)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Barnes C.H.; James D.N.: Shorts Aircraft since 1900, Putnam, Londra, 1989. ISBN 0-85177-819-4.
- Halpern, Paul G.: A Naval History of World War I. Annapolis, Naval Institute Press, 1995. ISBN 1557503524.
- Hore, Peter: The Ironclads (Zırhlı Gemiler), Southwater Publishing, Londra, 2006. ISBN 978-1-84476-299-6.
