Hız aşırtma

Hız aşırtma, (İngilizce'de "Overclock") bilgisayar donanımlarının saat hızlarını artırarak daha yüksek performanslarda etkili bir şekilde kullanmaktır. Örneğin 3.2 GHz hızında çalışan bir bilgisayar işlemcisini overclock (hız aşırtma) işlemiyle 4.0 GHz hızına çıkartabilmek mümkün olsa da daha yüksek çalışma devirleri demek aynı zamanda daha fazla güç tüketimi demektir. 3.2 GHz'den 4.0 GHz'e artırılan saat hızı aynı oranla güç tüketimi de artacaktır. Ayrıca varsayılan hızın üzerine çıkartılmış yani overclock edilmiş parçaların ömürleri kısalır.

Overclock işlemi teknik bir işlem olduğundan dolayı tecrübe gerekir. Genellikle uzman kontrolüne bırakılması ve Overclock.net gibi kullanıcı forum sitelerinden uzman yardımı alınması tavsiye edilir çünkü yanlış bir işlem yapılması halinde bilgisayar parçaları geri döndürülemeyecek kadar ciddi hasarlar alabilir.

Matematiksel Formülü

Ayrıca hız aşırtma işlemleri matematiksel formüllere dayanır ve bu formüllere göre uygulanır. Yanlış matematiksel hesaplamalar yapmak donanımların aşırı ısınmasına ve bozulmasına sebep olabilir.^[1]

İşlemcilerin hızları şu ölçütlere göre bellenir:

FSB (Front Side Bus)xÇarpan (Ratio)= Saat hızı (Clock Speed)

3.2 GHz olarak fabrikadan çıkan bir Intel Pentium 4 işlemci 200 MHz FSB (ön veriyolu) hızında ve 16 çarpan ile çıkar. Buradan $200x16=3200$ sonucu çıkar. 3200 MHz=3.2 GHz. Anakartın izin verdiği sınırlar içinde FSB oranı arttırılabilir.

Ayrıca $FSBx2=Ram$ Hızı formülü de vardır. DDR400 bir RAM, $250x2=500MHz$ yapar ki çok pahalı bellekler (RAM) dışında hiçbir bellek bu hızı kaldıramaz. O yüzden anakart üreticileri FSB:DRAM oranı koymuşlardır. Bu oran 5:4 olduğunda $FSBx4/5$ formülü kullanılır. Örneğin 250FSB de $250x4/5=200MHz$ yapar. Bu durumda RAM'e hiç hızaşırtma yapmadan işlemci gücü artabilir. AMD işlemcilerde de benzer şekilde hızaşırtma (overclock) yapılır.

İşlemcilerde Overclock

Intel işlemcilerde BIOS ve Intel Extreme Tuning Utility^[2] yazılımı, AMD'nin Ryzen serisi işlemcilerindeyse Ryzen Master yazılımıyla hız aşırtma işlemi uygulanabilir. Ryzen serisi öncesi (FX ve Athlon) işlemcilerde de BIOS üzerinden hız aşırtma uygulanabilir. BIOS üzerinden hız aşırtma işlemi yapmak için şu yol izlenmelidir:

BIOS'a giriş yapın. (Anakart üreticisine göre BIOS başlatma tuşu farklılaşabilir. Genellikle bu tuşlar, klavye üzerindeki "DEL, F8 ve F12" tuşları olmaktadır.
CPU (İşlemci) penceresini açın.
Overclock işlemi için uygun matematiksel formülleri kullanarak bu pencerede ayarlarınızı uygulayın ve en son olarak kaydederek çıkış yapın.^[3]

Hız aşırtma işlemi uygulanırken aniden saat hızlarını yükseltmek tavsiye edilmez. Bu saat hızları yavaş yavaş yükseltilerek bilgisayarın tepkileri (sıcaklıkları, fan hızları) kontrol edilir ve cihaz sağlığını tehdit etmeyecek bir seviye belirlenir.

CPU Overclock Rekoru

7 Mart 2024 tarihinde Jon "Elmor" Sandstrom ve Pieter “ScatterBencher” Plaisier, Intel Core i9-14900KS işlemcisiyle 9111.75 frekans hızına ulaşarak 2023 yılında Intel Core i9-14900KF işlemcisiyle Elmor tarafından kırılan 9043.92 frekanslık hız rekoru geçilerek rekor tazelendi..^[4]

CPU Overclock Dünya Rekorları tablosuna göre 2022 yılından beri Elmor dışında rekor kırabilen bir kişi bulunmuyor.

Elmor'dan önceki rekor 19 Kasım 2012 tarihinde AndreYang kullanıcısı tarafından AMD FX-8350 işlemcisiyle 8794.33 frekans hızıyla kırılmıştı.

Bilgisayar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

^ "How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops". How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
^ overclock.1, Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable overclock 1 Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable. "Overclock Intel® Extreme Tuning Utility (Intel® XTU)". Intel (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
^ "Overclock Nedir, Nasıl Yapılır, Tehlikeli Midir? - 2023". www.atarita.com. 8 Mayıs 2023. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
^ Asus sets OC world record with Intel Core i9-14900KF at 9.044GHz! | Talking Tech | Intel Technology

[1] "How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops". How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.

[2] verclock.1, Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable overclock 1 Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable. "Overclock Intel® Extreme Tuning Utility (Intel® XTU)". Intel (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.

[3] "Overclock Nedir, Nasıl Yapılır, Tehlikeli Midir? - 2023". www.atarita.com. 8 Mayıs 2023. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.

[4] Asus sets OC world record with Intel Core i9-14900KF at 9.044GHz! | Talking Tech | Intel Technology

[1]

[2]

[3]

[4]