İçeriğe atla

Hâmân (İslam)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ayrıca bakınız: Haman (anlam ayrımı)
Haman (Yahudilik) ile karıştırılmamalıdır.

Hâmân, Kur'an'da Mûsâ, Firavun ve Kārûn ile birlikte anılan bir şahıs veya figürdür.[1] Kur'an anlatısında Mûsâ kendisine bildirilen âyetlerle birlikte Firavun, Hâmân ve Kārûn'a gider ancak onlar Mûsâ'yı sihirbazlıkla ve yalancılıkla suçlarlar.[1][2] Mûsâ'nın davetini kabul etmeyen Firavun: "Sizin için benden başka bir tanrı tanımıyorum" der[3] ve Hâmân'dan, Mûsâ'nın tanrısına ulaşmak için kendisine bir kule yapmasını ister.[1] En sonunda Firavun, Hâmân ve Kārûn günahlarından ötürü cezalandırılır.[1]

İlgili âyetler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kasas (28:5-8):[4][5][6][7]

Yeryüzünde güçsüzleştirilip ezilenlere lütfederek diledik ki onları önderler ve varisler yapalım. Ve onları yeryüzüne yerleştirelim, Firavun, Hâmân ve ordularına, korktukları şeyi gösterelim. Mûsâ'nın annesine: "Onu emzir, ancak ne zaman onun can güvenliğinden endişelenirsen onu ırmağa at. Korkma, üzülme. Biz onu sana döndürecek ve onu elçilerden biri yapacağız" diye vahyettik. Nihayet Firavun'un ailesi, kendileri için bir düşman ve üzüntü kaynağı olacak o bebeği aldı. Firavun, Hâmân ve orduları suçlulardılar.

Kasas (28:38):[3]

Firavun, "Ey ileri gelenler! Sizin için benden daha iyi bir tanrı bilmiyorum. Hâmân, benim için balçığın üzerinde ateş yakarak tuğla hazırla ve Mûsâ'nın tanrısına ulaşabilmem için bir kule yap. Fakat onun yalancı olduğuna inanıyorum" dedi.

Ankebût (29:39):[8]

Kārûn, Firavun ve Hâmân'ı da (helâk ettik). Andolsun ki Mûsâ, onlara apaçık delillerle gitmişti; ancak onlar yeryüzünde büyüklük tasladılar. Halbuki (azabımızı aşıp) geçebilecek değillerdi.

Mü'min (40:24):[2]

Firavun'a, Hâmân'a ve Kārûn'a... "Bu sihirbazın ve yalancının biridir" dediler.

Mü'min (36):[9]

Firavun dedi ki: "Hâmân, benim için bir kule dik de yollara erişeyim."

Anlatı ile ilgili görüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Ahit'te Hâmân, Firavun'un değil, Pers kralı Ahaşveroş'un veziri olarak geçmektedir.[10]

İslâmî yorumlar Hâmân'ı coğrafi-arkeolojik tutarsızlıklar Tevrat anlatılarından bağımsız, Mısır ve Firavunlar ile bağlantılı bir kişi veya figür olarak görme eğilimindedir.[1][11][12] Arkeolojik olarak Babilde bir kule’den söz edilebilir olmasına rağmen, Mısır arkeolojisinde kayda değer böyle bir yapıdan bahsedilmez. Yerel şartlar gereği inşaatlarında Babilliler kerpiç, Eski Mısır ise taş işçiliği kullanır.

İslami kaynaklarda Haman için olasılıklar şöyle sıralanır;

  • Kur'an'da "Firavun" kelimesinin bir unvan olarak kullanıldığı savı [1][11] na benzer "Hâmân"'ın da bir şahıs değil, Amon rahiplerine verilen bir unvan olduğu ileri sürülür.[1]

Amon, Mısır'ın en önemli ilahlarından biriydi ve adı (bu görüşü İslami kaynaklar tartışmalı bulur[13]) halen Yahudi, Hristiyan ve Müslüman halklar arasında duaların peşinden söylenen Âmin, amen, yamin[14] gibi ifadelerin içerisinde yüksek sesle söylenir.[15][16][17][18] Bu ilahın adı zaman zaman "Hâmân" şeklinde de telaffuz edilmiş ve onu temsil eden rahip de aynı adla anılmıştır.[1]

  • Bir kitâbede Amon'dan en önemli mâlî memur ve hazinedar olarak bahsedilmektedir.[1][19] Amon, bütün orduların kumandasından ve tanrılara adanan binaların yapımından da sorumlu idi.[1][11][19] Amon'un başrahibinin mabetlerin inşasından sorumlu olması ile Kur'an'da, Firavun'un Hâmân'dan bir kule inşa etmesini istemesi arasında tarihi bir ilgi bulunmaktadır.[1] Esasen bugün Kur'an'daki yazılış şekliyle Hâmân isminin Eski Mısır’da bir kişi adının tam bir harf çevirisi olduğu anlaşılmış olup sözkonusu adın hiyeroglif imlâsı bilinmektedir. Bu kişinin “taş ocakları işçilerinin şefi” olup inşaat işlerinden sorumlu en yetkili şahsın bu şekilde adlandırıldığı tespit edilmiştir.[20] Şu hâlde Kur'an'da yer alan Hâmân bir şahıs adı veya inşaat işlerinden sorumlu en üst düzeydeki yetkiliyi ifade eder. Mısır tarihinde de bu görevin Amon başrahibine ait olduğu belirtilmektedir.[1]
  • Hâmân'ın kimliği için Mûsâ zamanında yaşayan Firavun'un veziri, sarayındaki önemli bir şahsiyet veya Amon kültünün başrahibi gibi olasılıklardan birisi olabileceği düşünülür.[1]

Yeni Krallıktaki İnsanlar sözlüğünde Hâmân'dan "taş ocaklarının başı" olarak bahsedildiği iddia edildi.

[21]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m "HÂMÂN - TDV İslâm Ansiklopedisi". islamansiklopedisi.org.tr (İngilizce). 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  2. ^ a b "Mü'min Suresi 24. Ayet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  3. ^ a b "Kasas Suresi 38. Ayet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  4. ^ "Kasas Suresi 5. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  5. ^ "Kasas Suresi 6. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  6. ^ "Kasas Suresi 7. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  7. ^ "Kasas Suresi 8. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  8. ^ "Ankebût Suresi 39. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  9. ^ "Mü'min Suresi 36. âyet". www.kuranmeali.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  10. ^ "İncil: Ester 9". incil.info. 25 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  11. ^ a b c vuralk (20 Aralık 2016). "49-KASAS SURESİ". Hakkı Yılmaz. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  12. ^ "Kur'an'da adı geçen Haman ile Tevrat'taki Haman aynı kişiler mi? – Fetva". 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  13. ^ https://islamansiklopedisi.org.tr/amin 11 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TDV İslam Ansiklopedisi.
  14. ^ İbranice'de Amen 'alef (א)' ile başlarken eski Mısır dilinde Amon 'yodh' harfi ile başlar (Yamen şeklinde).Erman, Adolf &Grapow, Hermann: Wörterbuch der Aegyptischen Sprache., Im Auftrage der Deutschen Akademien, Berlin: Akademie Verlag (1971), s. 85.
  15. ^ COLLATION OF THEOSOPHICAL GLOSSARIES 15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ The Origin of the Word Amen, Ed. by Issa & Faraji, Amen Ra Theological Seminary Press.
  17. ^ Assembly of Yahweh, Cascade (an Assembly of True Israel, of the Diaspora) Words and Definitions critical to the correct understanding of the Scriptures and Christianity. 26 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  18. ^ "Amon (Egyptian god)." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc. 18 Mart 2012
  19. ^ a b "Amun". Ancient History Encyclopedia. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  20. ^ Bucaille, s. 229-231.
  21. ^ [[#CITEREF|]].

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hâmân_(İslam)&oldid=34527594" sayfasından alınmıştır