İçeriğe atla

Geert Wilders

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Geert Wilders
2019'da Wilders
Özgürlük Partisi Genel Başkanı
Görevde
Makama geliş
22 Şubat 2006
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Temsilciler Meclisi'nde
Özgürlük Partisi Lideri
Görevde
Makama geliş
23 Kasım 2006
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Temsilciler Meclisi Üyesi
Görevde
Makama geliş
26 Temmuz 2002
Görev süresi
25 Ağustos 1998 - 23 Mayıs 2002
Kişisel bilgiler
Doğum Geert Wilders
6 Eylül 1963 (61 yaşında)
Venlo, Hollanda
Vatandaşlığı  Hollanda
Partisi PVV (2006-günümüz)
Diğer siyasi
bağlantıları 		VVD (1998-2004)
Bağımsız (2004-2006)
Evlilik(ler)
Krisztina Márfai (e. 1992)
Yaşadığı yer Lahey, Hollanda
Bitirdiği okul Hollanda Açık Üniversitesi
Mesleği Siyasetçi · senarist
Dini Agnostik
Resmî site geertwilders.nl

Geert Wilders (Felemenkçe telaffuz: [ˈɣeːrt ˈʋɪldərs]; d. 6 Eylül 1963), 2006 yılında kurduğu Özgürlük Partisi'ne (PVV) liderlik eden Hollandalı siyasetçidir.[1][2] Kendisi aynı zamanda partinin Temsilciler Meclisi'ndeki lideridir ve 1998'den bu yana parlamento koltuğunda oturmaktadır.

Wilders, 2004 yılında ayrıldığı Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) ve Hristiyan Demokrat Temayül'ün (CDA) bir azınlık hükûmeti olan ilk Rutte kabinesinin 2010 yılında kurulmasında müzakerelere aktif olarak katıldı ve PVV ile bu partiler arasında bir "hoşgörü anlaşması" ile sonuçlandı. Wilders, önerilen bütçe kesintileri konusunda kabine ile yaşadığı anlaşmazlıkları gerekçe göstererek 2012 yılında partisinin parlamento desteğini geri çekti.[3] Wilders en çok popülizmi, göçmen karşıtlığı, İslam karşıtlığı, Avrupa şüpheciliği[4] ve Kremlin ile ilişkileri ile tanınmaktadır.[5] Görüşleri onu Hollanda'da ve yurtdışında tartışmalı bir figür haline getirdi. 2004 yılından bu yana her zaman silahlı polis tarafından korunmaktadır.[6]

Roma Katoliği olarak yetiştirilen Wilders, reşit olduğunda kiliseden ayrıldı. Genç bir yetişkin olarak İsrail ve Arap dünyasına yaptığı seyahatler siyasi görüşlerinin şekillenmesine önemli ölçüde yardımcı oldu.[7] Wilders, muhafazakâr-liberal VVD için konuşma yazarı olarak çalıştı; daha sonra 1990'dan 1998'e kadar parti lideri Frits Bolkestein'ın parlamento asistanı olarak görev yaptı. 1997'de Utrecht belediye meclisine girdi. Ertesi yıl Temsilciler Meclisine girdi. Partinin Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine ilişkin tutumundaki uzlaşmaz farklılıkları gerekçe göstererek 2004 yılında VVD'den ayrıldı ve kendi partisi olan Özgürlük Partisi'ni kurdu. Wilders, "Hollanda'nın İslamlaşması" olarak gördüğü durumu durdurmak için kampanya yürüttü. Kur'an-ı Kerim'i Kavgam ile karşılaştırdı ve kitabın Hollanda'da yasaklanması için kampanya yürüttü.[8][9] Müslüman ülkelerden göçün durdurulmasını ve yeni camilerin inşasının yasaklanmasını savunmaktadır.[10] Wilders, 2008 yılında İsrail'de düzenlenen ve cihadın tehlikelerinin tartışıldığı Facing Jihad Konferansı'nda konuşmacı olarak yer aldı ve Hollanda şehirlerinde azınlıklar tarafından uygulanan ve "sokak terörü" olarak adlandırdığı teröre karşı sert bir tavır alınması çağrısında bulundu.[11] İslam hakkındaki görüşlerini içeren 2008 tarihli tartışmalı filmi Fitne, uluslararası ilgi gördü ve aşırı eleştirilere maruz kaldı. Filminde izinsiz içerik kullanıldığı için partisine de dava açıldı.[12] Medyada popülist olarak tanımlandı[13][13][14] ve aşırı sağcı olarak etiketlendi.[15][16][17] Ayrıca medya tarafından İslam düşmanı olarak da tanımlandı.[18][19] Wilders, aşırı sağcı olarak etiketlenmeyi reddetmekte ve kendisini sağcı bir liberal olarak görürken "yanlış sağcı faşist gruplarla ilişkilendirilmek" istemediğini söylemektedir.[20] Wilders son dönemde Fransız Ulusal Cephesi'nden Marine Le Pen'in yanı sıra Avusturya'nın Özgürlük Partisi, İtalya'nın Lega Nord'u ve Belçika'nın Vlaams Belang'ı ile birlikte çalıştı.[21][22][23][24]

Erken yaşamı ve kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wilders, siyasi gelişimine akıl hocası Frits Bolkestein'ın gözetiminde başladı.

Wilders, 6 Eylül 1963 tarihinde Limburg eyaletine bağlı Venlo şehrinde doğdu. Johannes Henricus Andreas Wilders ve Anne Maria (Ording) Wilders'in oğludur.[25][26] Dört çocuğun en küçüğüdür[27] ve Katolik olarak yetiştirildi. Babası Hollandalıdır; annesi Maria Anne Ourding ise Hollanda ve Endonezya karışımı bir geçmişe sahip olarak Sukabumi, Hollanda Doğu Hint Adaları'nda (şimdiki Endonezya) doğdu.[28][29][30] Babası baskı ve fotokopi üretim şirketi Océ'de yönetici olarak çalıştı[31] ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlardan saklandı, bu deneyim o kadar travmatikti ki kırk yıl sonra bile Almanya'ya fiziksel olarak girmeyi reddetti.[7]

Wilders, orta öğrenimini Venlo'daki Mavo ve Havo ortaokul ve lisesinde tamamladı. Kariyerinin ilerleyen dönemlerinde ön plana çıkan tutkularını yansıtan Wilders, Amsterdam'daki Stichting Opleiding Sociale Verzekeringen'de sağlık sigortası üzerine bir kurs aldı ve Hollanda Açık Üniversitesi'nde çeşitli hukuk sertifikaları kazandı.[kaynak belirtilmeli]

Wilders'ın ortaokuldan mezun olduktan sonraki hedefi dünyayı görmekti. Tercih ettiği yer olan Avustralya'ya seyahat etmek için yeterli parası olmadığından, bunun yerine İsrail'e gitti ve Batı Şeria'daki Tomer adlı bir moşavda bir yıl gönüllü olarak çalıştı.[32] Biriktirdiği parayla komşu Arap ülkelerini gezdi ve bölgedeki demokrasi eksikliğinden etkilendi. Hollanda'ya döndüğünde, İsrail'in terörle mücadele konusundaki fikirlerini ve bu ülkeye yönelik "özel bir dayanışma duygusunu" muhafaza etti.[33]

Utrecht'te yaşayan Wilders başlangıçta sağlık sigortası sektöründe çalıştı. Konuya olan ilgisi onu Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi'nde konuşma yazarı olarak siyasete yönlendirdi.[34] Resmî siyasi kariyerine parti lideri Frits Bolkestein'ın parlamento asistanı olarak başladı ve dış politika konusunda uzmanlaştı. Bu görevi 1990'dan 1998'e kadar sürdürdü. Bu süre zarfında Wilders, İran, Suriye, Ürdün, Mısır ve İsrail de dahil olmak üzere Orta Doğu'nun dört bir yanındaki ülkeleri ziyaret ederek yoğun bir şekilde seyahat etti.[35] Bolkestein, Müslüman göçmenlere yönelik sert eleştiriler de dâhil olmak üzere, kitlesel göçün Hollanda toplumu üzerindeki etkilerini ele alan ilk Hollandalı siyasetçiydi. Wilders'e sadece fikirleriyle değil aynı zamanda çatışmacı konuşma tarzıyla da örnek oldu.[35] Siyasi analist Anno Bunnik daha sonra Wilders'i Bolkestein'ın "büyücü çırağı" olarak tanımladı.[36]

Siyasi kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wilders, 1997 yılında Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi'nden (VVD) Hollanda'nın dördüncü büyük şehri olan Utrecht'in belediye meclisine seçildi.[34][35] Ucuz sosyal konutların ve yüksek apartman bloklarının bulunduğu ve nispeten yüksek sayıda göçmenin yaşadığı bir banliyö olan Kanaleneiland'da yaşadı. Wilders, belediye meclisi üyesiyken kendi mahallesinde saldırıya uğradı; bazıları bunun siyasi dönüşümünü hızlandırmış olabileceğini iddia etti.[7] Utrecht belediye meclisinde geçirdiği zamanın karşılığını alamadı, zira bir sonraki seçimlerde ulusal ortalamanın çok altında kaldı.

Wilders (solda), 2006 seçimlerinin son tartışması sırasında

Bir yıl sonra Hollanda Temsilciler Meclisi'ne seçildi,[34] ancak parlamentodaki ilk dört yılı çok az dikkat çekti.[35] Ancak 2002 yılında VVD'nin kamu sözcüsü olarak atanması Wilders'in İslami aşırıcılığa yönelik açık sözlü eleştirileriyle daha fazla tanınmasına yol açtı. Wilders kendisini çoğu üyenin sağında bulduğu ve kamuoyuna yaptığı açıklamalarda parti çizgisine meydan okuduğu için parti içinde hemen gerginlikler yaşandı.[27] VVD, parlamento partisinden ihraç edildi ve Eylül 2004'te Wilders, 1989'dan beri üyesi olduğu VVD'den ayrılarak daha sonra Özgürlük Partisi adını alacak olan kendi siyasi partisi Groep Wilders'i kurdu.[37] VVD'nin parti çizgisiyle ilgili en önemli sorun, partinin Türkiye ile Avrupa Birliği katılım müzakerelerinin başlatılması gerektiği yönündeki görüşünü desteklemeyi reddetmesiydi.[35]

Özgürlük Partisi'nin siyasi zemini, suikaste kurban giden Rotterdamlı siyasetçi Pim Fortuyn ve onun Pim Fortuyn Listesi'nin siyasi platformuyla sık sık örtüşmektedir.[34] Fortuyn'un ölümünden sonra da etkisi devam etti, zira Fortuyn sahneye çıkıp Hollanda'nın uzlaşmacı siyaset geleneğini göç karşıtı bir duruşla altüst edene kadar Hollanda'da siyaseten doğru bir bakış açısıyla dile getirilemeyeceği düşünülen göç yasağı gibi konularla doğrudan yüzleşerek siyasi kazanım elde etmeye çalışan siyasetçilerin sayısı giderek arttı. Wilders, kendisini Fortuyn'un seçmen kitlesini miras alacak şekilde konumlandıracaktı.[38] Özgürlük Partisi, 16 milyar Avroluk vergi indirimi, eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımına karşı çok daha katı bir politika, yollara ve diğer altyapılara daha fazla yatırım yapılması, nükleer enerji santralleri inşa edilmesi ve hayvan haklarının Hollanda anayasasına dâhil edilmesi çağrısında bulundu.[39] İlk parlamento seçimleri olan 2006 Hollanda parlamento seçimlerinde Özgürlük Partisi, 150 açık sandalyeden 9'unu kazandı.[40]

Mart 2009'da Venlo'daki bir parti toplantısında "Başbakan olmak istiyorum" diyen Wilders, PVV'nin eninde sonunda Hollanda'nın en büyük partisi olacağına inanıyordu. Bu konu hakkında; "Bir noktada bu gerçekleşecek ve o zaman başbakanlık görevini yerine getirmek büyük bir onur olacak" dedi.[41]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Mock, Vanessa (11 Haziran 2010). "Wilders makes shock gains in Dutch elections". The Independent. Londra. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
  2. ^ Castle, Stephen (5 Ağustos 2010). "Dutch Opponent of Muslims Gains Ground". The New York Times. Netherlands. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2011. 
  3. ^ "Dutch prime minister says government austerity talks collapse". The Washington Post. Associated Press. 20 Nisan 2012. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2012. 
  4. ^ Traynor, Ian (17 Şubat 2008). "'I don't hate Muslims. I hate Islam,' says Holland's rising political star". The Guardian. Londra. 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009. 
  5. ^ "Putin's propagandists cheer Geert Wilders' Dutch election win". POLITICO (İngilizce). 23 Kasım 2023. 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024. 
  6. ^ "Wilders kan zich vrijheid nauwelijks herinneren". nos.nl (Felemenkçe). 4 Mayıs 2015. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  7. ^ a b c Traufetter, Gerald (27 Mart 2008). "A Missionary with Dark Visions". Der Spiegel. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009. 
  8. ^ "Surge for Dutch anti-Islam Freedom Party". BBC News (İngilizce). 9 Haziran 2010. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  9. ^ "Nancy Graham Holm: Three Questions to Ask Geert Wilders about Anti-Islam Hate Speech". Huffington Post. ABD. 22 Nisan 2011. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2011. 
  10. ^ Hardy, Roger (28 Nisan 2010). "Dutch Muslim women striving to integrate". BBC News. British Broadcasting Corporation. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. Mr Wilders wants the authorities to halt all immigration from Muslim countries. 
  11. ^ "PVV: Leger inzetten tegen straatterreur Gouda" (Felemenkçe). Elsevier.nl. 15 Eylül 2008. 10 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
  12. ^ "JP-tegner klar til sag mod Wilders" (Danca). 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017. 
  13. ^ a b West, Ed (30 Ocak 2010). "Geert Wilders is not 'far Right'". The Daily Telegraph. Londra. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
  14. ^ "Rechtspopulist Wilders in Monschau nicht willkommen". General-anzeiger-bonn.de. 16 Mart 2010. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
  15. ^ Rothwell, James (15 Mart 2017). "Dutch election: Polls open as far-right candidate Geert Wilders takes on Mark Rutte". The Telegraph. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017. 
  16. ^ "Geert Wilders, Dutch Far-Right Leader, Is Convicted of Inciting Discrimination". The New York Times. 9 Aralık 2016. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2017. 
  17. ^ Gosden, Emily (11 Şubat 2009). "Far-right Dutch MP Geert Wilders vows to defy UK ban". The Times. Londra. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009. 
  18. ^ "How Geert Wilders Became America's Favorite Islamophobe". Foreign Policy. 1 Mart 2017. 15 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023. 
  19. ^ "Geert Wilders, the Islamophobe some call the Dutch Donald Trump, explained". Vox. 15 Mart 2017. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023. 
  20. ^ "In quotes: Geert Wilders". BBC. 4 Ekim 2010. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011. 
  21. ^ "PVV: Wilders and Le Pen join forces on anti-EU group". EU Observer. 14 Kasım 2013. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  22. ^ "Le Pen and Wilders forge plan to 'wreck' EU from within". The Guardian. 13 Kasım 2013. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  23. ^ "Buoyant Le Pen seeks more allies for Eurosceptic group in Brussels". The Guardian. 28 Mayıs 2014. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  24. ^ "Le Pen and Wilders fail to form anti-EU bloc". BBC. 24 Haziran 2014. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  25. ^ "De Indische roots van Geert Wilders – SIGE" (Felemenkçe). 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  26. ^ Vossen, Koen (12 Ağustos 2016). The Power of Populism: Geert Wilders and the Party for Freedom in the Netherlands (İngilizce). Taylor & Francis. s. 1. ISBN 978-1-317-29290-6. 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2019. 
  27. ^ a b Tyler, John (24 Ocak 2008). "Geert Wilders: Pushing the envelope". Radio Netherlands Worldwide. 14 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2008. 
  28. ^ "Geert Wilder, Politisi Belanda Anti-Islam Keturunan Sukabumi". cnbcindonesia.com. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2023. 
  29. ^ Lizzy van Leeuwen (2 Eylül 2009). "Wreker van zijn Indische grootouders" (Felemenkçe). De Groene Amsterdammer. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  30. ^ Bert Bukman (6 Ocak 2012). "Waarom is het haar van Geert Wilders blond?". De Volkskrant (Felemenkçe). 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  31. ^ "G. Wilders – Parlement & Politiek" (Felemenkçe). Parlement.com. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2008. 
  32. ^ Liphshiz, Cnaan (29 Nisan 2014). "Geert Wilders and Dutch Jews – end of the affair?". Jewish Telegraphic Agency. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  33. ^ "Verliefd op Israël". De Volkskrant (Felemenkçe). 10 Nisan 2007. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2009. 
  34. ^ a b c d Kirby, Paul (27 Mart 2008). "Profile: Geert Wilders". BBC News. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009. 
  35. ^ a b c d e Stokmans, Derk (28 Mart 2008). "Who is Geert Wilders?". NRC Handelsblad. 5 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009. 
  36. ^ "The rise and fall of Geert Wilders?". Al Jazeera. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2012. 
  37. ^ "Geert Wilders Fitna Movie Timeline". FeceOnAir.com. 6 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2008. 
  38. ^ Richburg, Keith B. (1 Şubat 2005). "Washingtonpost.com". The Washington Post. 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
  39. ^ "Election Pamphlet". Party for Freedom. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2009. 
  40. ^ Burns, John (12 Şubat 2009). "Britain Refuses Entry to Dutch Lawmaker Whose Remarks and Film Have Angered Muslims". The New York Times. 15 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009. 
  41. ^ "Wilders: I want to be prime minister". Dutchnews.nl. 17 Mart 2009. 21 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Geert_Wilders&oldid=33932966" sayfasından alınmıştır