Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi
| |
| Sanatçı | Osman Hamdi Bey |
|---|---|
| Yıl | 1880'ler |
| Tür | Tuval üzerine yağlı boya |
| Boyutlar | 27 cm × 33.5 cm (11 in × 132 in) |
| Konum | Pera Müzesi, İstanbul |
| Koleksiyon | Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu |
Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, Osman Hamdi Bey'in çizdiği tablodur.[1] Eserin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1880'li yıllarda yaptığı sanılmaktadır.
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Tabloda 16. yüzyılda Çoban Mustafa Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan Gebze'deki Çoban Mustafa Paşa Külliyesi resmedilmiştir. Külliyede yer alan cami kubbe ve minareleri görülmektedir. Külliye, bir camiyle birlikte bir imarethane ve medrese de içerir. Ayrıca külliyede türbeler, tekke, kütüphane, dârüşşifâ, paşa odaları, kervansaray ve hamam da bulunur.[2] Çoban Mustafa Paşa Kapucubaşı görevinde bulunmuş, Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşi Hafsa Sultan ile evlenmiştir. Belgrad ve Rodos seferlerine katılmıştır. 1529'da Viyana seferine gitmek üzere iken öldü. Cenazesi, Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'ndeki türbesine defnedildi. Osman Hamdi Bey de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi ve türbesini resmetmiştir.
Osman Hamdi Bey ve Gebze
[değiştir | kaynağı değiştir]Osman Hamdi Bey'in Gebze'ye olan ilgisi Eskihisar'da bulunan babasının konağına dayandığı ifade edilmektedir.[4] Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde Gebze ve civar köyleri özellikle yönetimin üst düzey kişileri için yazları gelinip kalınan gözde sayfiye yerleri arasında yer almaktadır. Osman Hamdi Bey'in babasının da Eskihisar köyünde bir konağı vardır. Osman Hamdi Bey Eskihisar'ı babasının Gebze'deki konağına gittikleri sırada tanımıştır. Gençlik yıllarında burada 28 dönümlük bir arazi satın alır. 1884 yılında deniz kenarındaki bu güzel koyda bir köşk yaptırır. Planını kendisinin çizdiği bu yapı, Fransız Mimarisinden izler taşır. Yapının kiremit, tuğla, ahşap aksamı gibi teknik malzemeleri, Fransa Lyon'dan gemi ile getirilmiştir. Eskihisar'ı çok seven Osman Hamdi, resmi ve ilmi çalışmalarından arta kalan zamanda ilk fırsatta ailesiyle bu eve gelmiş ve evin değişik odalarında bahçede ve resim atölyesinde resim yaparak zamanını geçirmiştir. Osman Hamdi Bey 1884 yılından itibaren ömrünün neredeyse tüm yazlarını Eskihisar köyünde geçirmiştir. Osman Hamdi Bey, müzecilik ve arkeoloji çalışmalarını sürdürürken resim yapmayı hiç bırakmadı. Resimlerini genellikle Eskihisar, Gebze’deki evinde geçirdiği yaz aylarında yapmıştır.[1] Osman Hamdi Bey 26 yıl boyunca yaz aylarını geçirdiği köşkte en ünlü tablolarını çizmiştir.[5] Bu tabloların başında gelen Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'ne ek olarak Gebze'yi işlediği "Gebze'den Manzaralar[6]" adlı tablosu da mevcuttur. Ayrıca Osman Hamdi Bey Köşkünün giriş katının ahşap kapılarının tablalarına 1901-1903 yıllarında yaptığı çok güzel çiçek resimlerinin her biri bugünkü tablolarının değeri düzeyindedir.[7]
Ressam, arkeolog, müzeci ve yazar kimliklerinin yanında bürokrasideki başarısı, diplomatlığı, yöneticiliği ve bilim adamlığı ile de dikkati çeken Osman Hamdi ömrünün sonuna kadar bitmek bilmeyen bir çabayla çalıştı ve kısa süren bir hastalığın ardından 24 Şubat 1910'da Kuruçeşme'deki yalısında öldü. Cenaze namazı Ayasofya Camii'nde kılınan Osman Hamdi vasiyeti gereği, hayattayken pek sevdiği Eskihisar'da yazlık olarak yaptırdığı çiftlik evinin arkasındaki ağaçlıklı yamaçın üstüne gömüldü ve üzerine de Anadolu'dan getirilmiş Selçuklu dönemine ait sanduka ve şâhideler konuldu.[8]
Yorumlar ve İlham
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gebze için çok özel bir yere sahip Çoban Mustafa Paşa Külliyesi gerek döneminin önemli bir eseri olması açısından, gerekse Gebze'yi çok seven Osman Hamdi Bey için güzel bir manzara olması açısından resmedilmeye değer bir nitelik kazanmıştır.
Dipnot
[değiştir | kaynağı değiştir]Osman Hamdi Bey'in kardeşi İsmail Galib'in 4. kuşaktan torunu[9] Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem'in "Making Sense of Osman Hamdi Bey and his Paintings, in: Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World" adlı eserini inceleyebilirsiniz.
Mustafa Cezar'ın "Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi" adlı kitabını inceleyebilirsiniz.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Osman Hamdi Bey 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 13 Temmuz 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016.
- ^ Osman Hamdi Bey, Gebze Kaymakamlığı 24 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi: 13 Temmuz 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2016.
| Eserleri |
|  |
|---|---|---|
| Müzeler | ||