Gürcücenin lehçeleri
Gürcüce (Gürcüce: ქართული, Kartuli), Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır (Eski Gürcüce). Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce'nin diyalektleri, Gürcülerin coğrafi dağılımına, etnografik alt gruplara bağlı olarak sınıflandırılır. Temelde Batı ve Doğu gruplarına ayrılır, ama bazı dilbilimciler Güney grubun varlığını da kabul eder. Gürcüce'nin diyalektleri, temel olarak beş grup altında toplanabilir. Ancak bütün bu diyalektleri konuşan halkın ortak ve eğitim dili standart Gürcüce'dir.
Kuzey diyalektleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcistan'ın kuzeydoğu kesiminde dağlık bölgelerdeki halk tarafından konuşulur.
- Moheve diyalekti (Mohevuri, მოხევური), Hevi bölgesinde konuşulur.
- Mtiuleti-Gudamakri diyalekti (Mtiulur-Gudamakruli, მთიულურ-გუდამაყრული), Mtiuleti ve Gudamakari bölgelerinde konuşulur.
- Hevsuri diyalekti (Hevsuruli, ხევსურული), Hevsureti bölgesinde koşulur.
- Pşav diyalekti (Pşavuri, ფშავური), Pşavi bölgesinde konuşulur
- Tuşeti diyalekti (Tuşuri, თუშური), Tuşeti bölgesinde konuşulur.
Doğu diyalektleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu diyalektler arısında, Gürcistan dışında konuşulan iki diyalekt de yer alır. Bu iki diyalekt, Azerbaycan'ın kuzey kesimindeki yerli Gürcüler ile 17. yüzyılda İran'a sürülen Gürcülerin torunları tarafından konuşulur.
- Kaheti diyalekti (Kahuri, კახური), Kaheti bölgesinde konuşulur
- İngiloy diyalekti (İngilouri, ინგილოური), Saingilo (Azerbaijan) bölgesinde konuşulur,
- Fereydan diyalekti (Pereidnuli, ფერეიდნული), Fereydan Şehr'de (İran) konuşulur.
- Tianeti diyalekti (Tianeturi, თიანეთური), Tianeti bölgesinde konuşulur.
Orta diyalektler
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta diyalektler, standart Gürcüce'nin geliştiği Gürcistan'ın orta ve güney kesimlerinde konuşulur.
- Kartli diyalekti (Kartluri, ქართლური), Kartli bölgesinde konuşulur.
- Cavaheti diyalekti (Cavahuri, ჯავახური), Cavaheti bölgesinde konuşulur.
- Meshi diyalekti (Meshuri, მესხური), Mesheti bölgesinde konuşulur.
Güney diyalektleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Guria diyalekti (Guruli, გურული), Guria bölgesinde konuşulur.
- Acara diyalekti (Acaruli, აჭარული), Acara bölgesinde konuşulur.
- İmerhevi diyalekti (İmerhevuli, იმერხევული), İmerhevi (Türkiye) bölgesinde konuşulur.