Fincede küfürler
Fincede küfürler, kültürel tabuyu ihlal eden, kelimenin tam anlamıyla kullanılmayan Fince kelimelerdir. Bu tür tabular, örneğin din, boşaltım veya cinsellikle ilgilidir. Bugün Fincede küfür olarak kullanılan kelimelerin çoğu başlangıçta küfür değildi, ama yavaş yavaş öyle hâle geldi.[1][2]
Fışkırtma ve büyücülüğe ek olarak, Fince küfür kelimeleri, diğer şeylerin yanı sıra, doğrulama sözcükleri (cehennem güzel), ton parçacıkları veya ekstra eklemeler olabilir. (Pekala, Tanrı'ya söyle). Küfür, yasaklayıcı olmayan ancak olumsuz anlamlarda da kullanılabilir ki bu Lari Kotilainen'in agresif dediği (Kimsenin sevmediği şeyi sikeyim).[1]
Hangi kelimelerin küfür olduğu algısı farklılık gösterir. Solvaussanoja (sik), daha hafif päivittelysanoja (aman tanrım), örtmeceler (Cumaya kadar) ve diğer kaba diller her zaman küfür olarak kabul edilmez. Fin dilinde, dini kökenli küfürler yüzyıllar boyunca gücünü kaybetmiş, cinsel kökenli olanlar ise yoğunlaşmıştır.[1]
Yeminli sözler her zaman aşağılayıcı olmayabilir, ancak aynı zamanda bir gruba ait olmayı ve samimiyeti ifade edebilirler.[1]
Küfürlerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dil Ofisi Sözlüğü'ne göre kaba ya da hafif küfür veya küfretmeye ya da tek başına küfür için kullanılabilecek sözler şunlardır: helkatti, helkkari, helkutti, helskutti, helvetti, hemmetti, hiisi, hiivatti, hitsi, hitto, jeesus, jeeveli, jessus, jukolauta, jukoliste, jukra, jukranpujut, juku, jumalauta, juukeli, juutas, jösses, kehno, kehveli, kirottu, lempo, pahus, pakana, pannahinen, paska, peeveli, peijakas, pentele, perhana, perkele, perkule, permanto, perse, pirskatti, piru, pirulauta, raato, riivattu, ryökäle, räkä, saakeli, saakuri, saamari, saasta, saatana, samperi, syötävä, turkanen, täytinen, vitjat, vitsi, vittu.
En yaygın küfürler
[değiştir | kaynağı değiştir]Helvetti
[değiştir | kaynağı değiştir]Cehennem, birçok dine göre kişinin ölümünden sonra günahlarından dolayı kendini bulabileceği yer anlamına gelir.[3] Finlandiya'da ve diğer birçok dilde, cehennem kelimesi, dini önemi olmayan bir küfür olarak da kullanılmaktadır. Cehennem aslında manala için eski bir Cermen kelimesidir ve kelime İncil'in tercümesine kadar Finceye ulaşmadı.[4] Ayrıca kelimenin hemmetti,[5] helkkari[6] ve helkutti gibi hafifletilmiş varyasyonları da vardır.[7]
Jumalauta
[değiştir | kaynağı değiştir]Jumalauta, Fincede Tanrı ve yardım kelimelerinin birleşimidir.[4] Kelimenin varyasyonları jumaliste ve jumankauta'dır.
Kyrpä
[değiştir | kaynağı değiştir]Kyrpä, daha az yaygın olarak kaba bir küfür ve tiksindirici veya yaramaz bir adamın iftirası olarak kullanılan penis için alt stilistik bir terimdir.[8][9][10] 2003 yılında, City dergisinin okuyucuları Kyrpä'yı Fincedeki en çirkin küfür olarak seçtiler. Kelime, "bir erkeğin cinsel organlarının, kirli, acımasızca sert ve bencil, kokuşmuş ve sapık bir porno versiyonu" olarak tanımlandı.[4]
Kyrpä kelimesi ilk kez Christfrid Ganander'in yazılarında 1786'da[11] ve sözlükte ilk kez 1848'de[12] Kelime Estoncada "kürb" olarak geçmektedirr ve yine penis demektir.[13] Kyrpä daha önce tek başına uzun çam gibi yapışkan ağaçlar anlamına gelmiş olabilir, ancak yukarıdaki gözlemler ışığında, bu olası görünmüyor.
Paska
[değiştir | kaynağı değiştir]Paska, dışkı için yaygın bir konuşma terimidir ve genellikle genel olarak kötü olan her şey anlamına gelir. Ek olarak, kelime genellikle bir küfür ve koku alma kelimesi olarak kullanılır.[1][14] Paska, birkaç Fince ilgili dilde karşılıkları olan eski bir Fin-Ugor kelimesi. Paska, 16. yüzyılda Agricola döneminden beri Fin edebi dilinde ortaya çıktı.[15]
Perkele
[değiştir | kaynağı değiştir]Perkele, şeytan anlamına gelen çok eski bir küfürdür.[1][16] Kelime, bir Baltık tanrısına alıntıdır. Adına Litvancada Perkūnas ve Letoncada Pērkons denmektedir.[17] Finlandiya'da bu kelime yalnızca 3000 yıl önce küfür sayıldı. Kelime özellikle yaşlı nüfus arasında popülerdir.[4] Perhana gibi kelimenin hafifletilmiş varyasyonları da vardır.[18][19]
Perse
[değiştir | kaynağı değiştir]Perse, "tereyağı" ünlem işaretiyle birlikte bir küfür olarak kullanılan, kıç anlamına gelen bir ifadedir. Bu kelime aynı zamanda alt stilde, becerilmiş (kötü, aşağı) ve kıçı açık (parasız) gibi diğer bağlamlarda da kullanılır.[1][20]
Saatana
[değiştir | kaynağı değiştir]Şeytan, insanları günah işlemeye iten Tanrı'nın düşmanı anlamına gelir.[16][21] Kelime Finlandiya'da 17. yüzyılda İncil'in tercümesi ile kullanılmaya başlandı.[4] Sahel,[22] Sámi[23] ve Samperi gibi kelimenin rahat versiyonları da vardır.[24]
Vittu
[değiştir | kaynağı değiştir]Vittu, İsveççeden neredeyse bin yıllık bir alıntıdır[4] ve başlangıçta doğum yapan veya menopoz geçiren bir kadının dış cinsel organları anlamına geliyordu.[25] Bugün, özellikle genç Finlerin dilinde çok yaygın bir kelime ve neredeyse yalnızca bir küfür olarak kullanılıyor.[26][27] Bugün, kelime Fincedeki en çirkin ve en utanmaz küfürlerden biri olarak kabul ediliyor. 2003 yılında, City dergisinin okuyucuları kelimeyi "tüketilmiş, ancak yine de aşağılayıcı, çirkin ve iğrenç" olarak tanımladılar.[1]
Kullanılan kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tammi, Jari: Büyük Küfür Sözlüğü WSOY (2007)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h "Kirosanojen kielioppia". Kotimaisten kielten keskus. 13 Temmuz 2008. 10 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Kuka keksi kirosanat ja mikä oli ensimmäinen?". Helsingin Sanomat. 10 Şubat 2017. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017.
- ^ Factum: Uusi tietosanakirja. 2, Dio–håv. Espoo: Weilin & Göös. 2003. ISBN 951-35-6641-2.
- ^ a b c d e f "Perkele! Cityn kirosanakirja Suomesta". City-lehti & Blog City. Kasım 2003. 19 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : hemmetti". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : helkkari". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : helkutti". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Vittu – Swear Words". Uusikielemme.fi (İngilizce). 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : kyrpä". Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Lainattua" (PDF). Oulun ylioppilaslehti. 14 Mayıs 2008. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2019.
- ^ Suomalaisen kirjallisuuden Seura ja Kotimaisten kielten tutkimuskeskus: "Suomen sanojen alkuperä: etymologinen sanakirja, Osa 1". 1992.
- ^ Suomen- Wenäjän- ja Ruotsin-kielinen Sana-kirja. Hämeenlinna: Johan Fredrik Wallin. 1848. s. 360.
- ^ Eesti mõistatused. 2001. s. 54. ISBN 9985811143.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : paska". 29 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Kysy.fi". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kielitoimiston sanakirja. Helsinki: Kotimaisten kielten tutkimuskeskus ja Kielikone Oy. 2004. ISBN 952-5446-11-5. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Kielitoimiston sanakirja" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Nykysuomen etymologinen sanakirja. Helsinki: WSOY. 2004. s. 903. ISBN 951-0-27108-X.
- ^ "Kuka keksi kirosanat?". Helsingin kaupunginkirjasto. 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : perhana". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : perse". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ Factum, 5. osa (me–pic). Weilin & Göös. 2004. s. 356–357, art. Paholainen. ISBN 951-35-6644-7.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : saakeli". 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : saamari". 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018.
- ^ "Kielitoimiston sanakirja : samperi". 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018.
- ^ "Naisen sukuelin oli vanhan kansan mukaan väkevä taikakalu". Satakunnan Kansa. 1 Temmuz 2018. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2018.
- ^ "4.3 Tekstin sidoksisuus". Savonlinnan opettajankoulutuslaitos, Joensuun yliopisto. 13 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019.
- ^ "Taistelua tuulimyllyjä vastaan?" (PDF). FUTIS-sanomat. Nisan 2002. 14 Ağustos 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- City dergisi makalesi 19 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.