Fao Çıkartması

Fao Çıkartması
	I. Dünya Savaşı - Irak Cephesi
	; İlk İngiliz saldırısını ve Basra'nın ele geçirilmesini gösteren harita, 1914.
Tarih	6-8 Kasım 1914
Bölge	El-Fav, Mezopotamya ; (günümüzde Irak)
Sonuç	İngiliz zaferi
Taraflar
Britanya İmparatorluğu ; • İngiliz Hindistanı ; • Kraliyet Donanması	Osmanlı Devleti
Komutanlar ve liderler
Walter Sinclair Delamain	Cavit Paşa
Çatışan birlikler
1 Tugay ; Kraliyet Donanması: ; • Kraliyet Deniz Piyadesi çıkarma bölüğü ; • HMS Ocean	38. Tümen, Irak ve Havalisi Genel Komutanlığı unsurları
Güçler
Bir subay da dahil olmak üzere hafif yaralılar	300 esir 135 ölü

Fav Çıkarması veya Fav Kuşatması 6 Kasım - 8 Kasım 1914 tarihleri arasında İngiliz kuvvetlerinin Türk kalesi Fav'a saldırmasıyla gerçekleşmiştir. Çıkarma, yoğun bombardımanın ardından Türk askerinin kaçmasıyla çok az direnişle sonuçlandı. İngilizler'in Basra Körfezi'ndeki petrol kaynaklarını korumak amacıyla gerçekleştirilen I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nin ilk askeri operasyonuydu.

Arka plan

Osmanlı I. Dünya Savaşı'na girdiğinde, İngilizler Basra Körfezi'ndeki petrol tesislerinin güvenliğinden endişe duymuştu. İngilizler tesislerini korumak için Basra Körfezi kıyılarının Türk kontrolündeki kısmını ele geçirmeye karar verdi. Fav Kalesi, Basra Körfezi kıyısındaki ana Türk kalesiydi ve İngilizler için petrol tesislerine yönelik herhangi bir Türk saldırısı için mantıklı bir sıçrama noktası gibi görünüyordu.^[1] İngilizler, Korgeneral Arthur Barrett komutasındaki 6. Poona Tümeninden oluşan Hint Seferi Kuvveti ile birlikte Sir Percy Cox'u Siyasi Subay olarak görevlendirdi.

Çıkarma

İlk çıkarma kuvveti HMS Ocean'dan bir Kraliyet Deniz Piyadesi birliği ve Walter Sinclair Delamain komutasındaki 16. Poona Tugayı'na bağlı İngiliz Hint birliklerinden oluşuyordu.^[2] İngiliz yelkenlisi HMS Odin, eski Fav kalesi yakınlarındaki Türk mevzilerini bombalayarak düşman bataryalarını susturmuş ve çıkarma kuvvetinin yolunu açmıştır. 600 kişilik bir kuvvet, iki dağ topuyla birlikte sığ ve çamurlu sularda karaya çıktı ve çok az direnişle karşılaştı.^[3] Birleşik İngiliz ve Hint kuvvetleri, kötü hazırlanmış Türk mevzilerini hızla ele geçirerek, çoğu hala yerinde ve dolu olan birkaç topçu silahı da dahil olmak üzere büyük miktarda hasarsız malzemeyi ele geçirdi. Cavit Paşa, bir top mermisiyle şehit düştüğünde, zayıf Türk garnizonu kaleyi terk ettiği anlaşılmaktadır.^[4]^[5]

Sonuç

Fav'ın ele geçirilmesi Türkler için stratejik bir gaftı ve ertesi yıl Türk kuvvetleri, İngilizler karşısında aldığı bir dizi yenilginin de gösterdiği gibi bir daha asla tam anlamıyla toparlanamayacaklardı. Osmanlı artık Basra Körfezi'nin kilit noktasının kontrolünü kaybetmişti ve İngilizler petrol tesislerini büyük ölçüde güvenceye almışlardı. Ancak İngilizler, Bağdat'ı ele geçirmeyi başarana kadar tesislerinin tam anlamıyla güvende olmayacağını düşünüyordu. Bu durum Bağdat'a karşı, şehrin 1917'de İngilizler tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanacak birkaç harekâta yol açtı.

Popüler kültürdeki yeri

Fav Çıkarması ve ardından kale için yapılan savaş, Battlefield 1 video oyununun çok oyunculu bölümünde yer almaktadır.

Kaynakça

Dipnot

^ Henry A. Crouse (2009). The Sick Man’s Last Fight: The Role of the Ottoman Empire in the First World War (Senior Thesis tez). Salve Regina University. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2024.
^ Ian Rutledge (2015). Enemy on the Euphrates: The Battle for Iraq, 1914 – 1921. Saqi. s. 40. ISBN 978-0-86356-767-4.
^ George Morton-Jack (2015). The Indian Army on the Western Front South Asia Edition. Cambridge University Press. s. 145. ISBN 978-1-107-11765-5.
^ A. J. Barker (2013). The First Iraq War—1914-1918: Britain's Mesopotamian Campaign. Enigma Books. s. 25. ISBN 978-1-929631-86-5.
^ Edward J. Erickson (2007). Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study. Routledge. s. 62. ISBN 978-1-135-98457-1.

Alıntı

Wilson, Sir Arnold. Loyalties Mesopotamia 1914-1917. London: Oxford University Press, 1930.
Barker A.J. The Iraq War. Enigma Books, 2009.

[1] Henry A. Crouse (2009). The Sick Man’s Last Fight: The Role of the Ottoman Empire in the First World War (Senior Thesis tez). Salve Regina University. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2024.

[2] Ian Rutledge (2015). Enemy on the Euphrates: The Battle for Iraq, 1914 – 1921. Saqi. s. 40. ISBN 978-0-86356-767-4.

[3] George Morton-Jack (2015). The Indian Army on the Western Front South Asia Edition. Cambridge University Press. s. 145. ISBN 978-1-107-11765-5.

[Barker2013-4] A. J. Barker (2013). The First Iraq War—1914-1918: Britain's Mesopotamian Campaign. Enigma Books. s. 25. ISBN 978-1-929631-86-5.

[Erickson2007-5] Edward J. Erickson (2007). Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study. Routledge. s. 62. ISBN 978-1-135-98457-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]