Eupen-Malmedy

1920-1945 arası Eupen-Malmedy sınırları

Eupen-Malmedy, Belçika'nın doğusunda, ağırlıklı olarak Almanca konuşulan küçük bir bölgedir. Eupen, Malmedy ve Sankt Vith kasabaları etrafında yaklaşık 730 kilometrekare (280 sq mi) bir alanı kapsayan üç idari kantondan oluşur. Belçika'nın başka yerlerinde bölge genellikle Doğu Kantonları (Fransızca: Cantons de l'Est, Felemenkçe: Oostkantons) olarak bilinir.

Eupen-Malmedy, I. Dünya Savaşı'nın ardından Belçika'nın bir parçası oldu. Daha önce Prusya ve Alman İmparatorluğu'nun bir parçası olan bölge, Versay Antlaşması ile Belçika'ya devredildi. 1920'de tartışmalı bir referandumun ardından resmen Belçika tarafından ilhak edildi ve 1925'te Liège ilinin bir parçası oldu. İki savaş arası dönemde Alman milliyetçilerinin kışkırtmaları, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından bölgenin yeniden ilhak edilmesine yol açtı. Eupen-Malmedy, 1945'te Belçika'ya iade edildi. Başlangıçta Eupen-Malmedy'yi oluşturan on bir belediyeden dokuzu artık Belçika'nın üç federal topluluğundan biri olan Belçika Almanca Konuşan Topluluğu'nu oluşturuyor.

Tarihçe

Arka plan

Eupen ve Malmedy'nin Prusya Krallığı'nın bir parçası olarak gösterildiği 1843 tarihli Belçika haritası

Tarihsel olarak bu bölgelerin çok az ortak noktası vardır. Eupen çevresindeki kuzey kısım, başlangıçta Avusturya Hollandası'nın bir parçası olan Brabant Dükalığı'na bağlı bir bölge olan Limburg Dükalığı'nın bir parçasıydı. Sankt Vith çevresindeki güney kısım ise Lüksemburg Dükalığı'na aitti. Küçük Manderfeld-Schönberg köyü Trier Başpiskoposluğu'na aitti. Malmedy ve Waimes, Faymonville köyü dışında, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir imparatorluk mülkü olan Stavelot-Malmedy manastır prensliğinin bir parçasıydı. 19. yüzyıla gelindiğinde bölgenin çoğunluğunda Almanca konuşulurken, Malmedy şehri Fransızca ve Almanca konuşanlar arasında bölünmüştü. Bu dönemde Eupen, yün işleme endüstrisinin küçük bir merkezi olarak ortaya çıktı ve Aachen, Monschau ve Verviers bölgesindeki diğer üretim merkezleriyle bağlantılara sahipti.

1795'te Fransız Devrim Ordusu Avusturya Hollandası'na girdiğinde, Eupen-Malmedy de ele geçirildi ve sonunda tamamıyla Fransa'nın Ourthe departmanına dahil edildi.

Prusya yönetimi, 1815–1919

Viyana Kongresi'nde bölgenin tamamı Prusya Krallığı'na verildi. Bölgenin kuzeybatısında bulunan, kalamin nedeniyle hem Hollanda hem de Prusya'nın gözdesi olan Moresnet, tarafsız bölge ilan edildi. 1830'dan sonra, Hollanda'nın Moresnet üzerindeki hakkı bağımsızlığını yeni kazanan Belçika tarafından devralındı ve bu, Belçika'nın komşusu Hollanda Limburgu'na olan iddialarından vazgeçtiği 1839'dan sonra bile böyle kaldı.

Bölgenin Alman yönetimi altında olduğu 1900 yılında Eupen'in görünümü

Bu değişiklik, bu bölgenin sakinlerini önemli ölçüde etkilemedi. Çoğunlukla Fransızca veya Valonca konuşulan Malmedy'de bile, yetkililerin Fransızca kullanımını yasakladığı Kulturkampf'a kadar belediyenin idaresi için Fransızca kullanmaya devam etmesine izin verildiği için değişiklikler sorunsuz bir şekilde gerçekleşti.

Örneğin Kral IV. Friedrich Wilhelm'in 1856 yılında şehre yaptığı bir ziyarette "Krallığımda insanların Fransızca konuştuğu küçük bir ülke olmasından gurur duyuyorum" dediği düşünülür. Malmedy halkı için bu durum, Almancanın tek resmi idari dil olarak uygulamaya konmasıyla eninde sonunda değişecekti. Bu Eupen ve Sankt Vith'te sorun değildi, ancak Malmedy-Waimes'te daha da fazlaydı. Yasağa karşı bir miktar direnç oluştu: Örneğin, Fransızca vaaz vermesi yasak olan Roma Katolik rahipleri, Almanca vaaz vermek zorunda kalmamak için Valonca vaaz vermeye başladılar.

Bölgenin çoğunda yüzyıllardır Almanca veya Alman lehçeleri konuşuluyordu; Valonca, 1816'da yeni kurulduğu dönemde Malmedy bölgesindeki nüfusun yaklaşık üçte ikisi tarafından konuşuluyordu. Daha güneyde bulunan, ağırlıklı olarak Almanca konuşulan Sankt Vith bölgesi, 1821'de Malmedy bölgesi ile birleşerek, Almanca konuşanların çoğunlukta olduğu yeni, çok daha büyük bir Malmedy bölgesi oluşturdu. 1 Aralık 1900 nüfus sayımına göre Malmedy'nin bu yeni bölgesinde Valoncayı konuşan yalnızca %28,7'lik bir azınlık vardı. Daha küçük ama daha kalabalık olan Eupen bölgesinin neredeyse tamamı Almanca konuşuyordu; Valonca ve Fransızca konuşan azınlıklar ise yüzde 5'ten azını oluşturuyordu. I. Dünya Savaşı'nın başında Eupen ve Malmedy bölgelerinde yaşayanların çoğu kendilerini Alman olarak görüyor ve savaş sırasında Alman İmparatorluğu için savaşıyordu.

Geçici Belçika yönetimi, 1919–1925

I. Dünya Savaşı'ndan sonra Alman İmparatorluğu'nun kaybettiği toprakları gösteren harita. Eupen-Malmedy, haritada 8 numaralı bölge olarak işaretlenmiştir.

I. Dünya Savaşı sırasında Belçika, Alman İmparatorluğu tarafından işgal edildi ve 1914 ile 1918 yılları arasında Belçika topraklarının büyük kısmı Alman askeri işgali altındaydı. Almanya'nın 1918'deki yenilgisinden sonra Belçikalı siyasetçiler, Almanya'nın pahasına Belçika topraklarını genişletmeye çalıştı. Ancak Versay Antlaşması, Belçika için bir hayal kırıklığı yarattı. Belçika, Hollanda veya Lüksemburg'dan herhangi bir toprak elde edemedi, ancak daha önce tarafsız olan Moresnet bölgesiyle birlikte Afrika'daki küçük Alman sömürgesi Ruanda-Urundi ve Avrupa'daki Eupen-Malmedy ile ödüllendirildi. O zamanlar, Eupen-Malmedy'nin yaklaşık 64.000 sakini vardı. Belçika hükûmeti, Eupen-Malmedy'yi etnik açıdan Belçika'ya ait bir bölge olarak göstermeye çalışsa da, birçok Belçikalı bu hareketten şüpheleniyordu.

1919'da Belçika hükûmeti tarafından Eupen-Malmedy için bir geçici hükûmet kuruldu. Başında, Belçikalı bir general olan Herman Baltia vardı. Antlaşmanın şartlarına göre, Belçika'nın bölge üzerindeki kontrolü Ocak ve Haziran 1920 arasında yapılan yerel halk oylamasının sonucuna bağlıydı. Referandum gizli oylama olmadan yapıldı ve ilhaka karşı çıkan tüm vatandaşların protestolarını resmi olarak kaydetmeleri gereken bir istişare şeklinde düzenlendi; yaklaşık 34.000 seçmenden yalnızca 271'i protestolarını kaydettirdi. Milletler Cemiyeti sonucu kabul etti ve geçici hükûmet, Haziran 1925'te Eupen-Malmedy'nin Belçika ile birleşmesi için hazırlıklara başladı

Daha önce Köln Roma Katolik Başpiskoposluğu'nun bir parçası olan ayrı bir Eupen-Malmedy-Sankt Vith Apostolik İdaresi, 1919'da kuruldu. Bu, Temmuz 1920'de kurulan Eupen-Malmedy'nin kendi piskoposluğuna dönüştü. Liège Piskoposluğu ile birleştirildi ve Nisan 1925'te lağvedildi.

Belçika'ya ilhak, 1925–1940

Haziran 1925'te Eupen-Malmedy, nihayet Liège ilinin bir parçası olarak Belçika'ya dahil edildi. Bölge sakinleri, 1925'teki ilk Belçika genel seçimlerinde oy kullandılar ve oylarını merkez sağ Katolik Partisi lehine verdiler. Yerel bir merkez sağ parti olan Hristiyan Halk Partisi (Almanca: Christliche Volkspartei), 1929'da ortaya çıktı.

Eupen-Malmedy'nin ilk Belçika yönetimine, Belçika ile Gustav Stresemann'ın Weimar Alman hükûmeti arasında para karşılığında bölgenin olası geri dönüşü konusunda gizli müzakereler eşlik ediyordu. Müzakereler, Almanya'nın batı sınırlarını ve uluslararası baskıyı garanti altına alan Locarno Antlaşmaları'nın (1925) Almanya tarafından imzalanmasının ardından 1926'da sonlandı.

1920'lerin sonlarında Eupen-Malmedy bölgesinde, Alman kültürünü tanıtmak ve bölgenin Almanya'ya iadesini teşvik etmek için kampanya yürüten çeşitli etnik Alman örgütleri ortaya çıktı. Adolf Hitler'in Nazi Partisi'nin 1933'te Almanya'da iktidara gelmesinden ve Heim ins Reich (Reich'a Dönüş) kampanyasının yürütülmesiyle, Eupen-Malmedy'de Almanya'ya dönme isteği arttı ve pek çok bölge sakini gamalı haç rozetleri takmaya başladı. Yerel sosyalistler Almanya'ya dönüş çağrılarından uzaklaşmaya başladı, açıkça Nazi yanlısı bir yerel parti ortaya çıktı ve Vatana Sadık Cephe (Heimattreue Front) olarak bilinen bu parti, 1936 ve 1939 seçimlerinde Eupen-Malmedy'nin üç ilçesinde de çoğunluğu elde etti

Almanya'ya ilhak, 1940–1945

Alman askerleri, Mayıs 1940'ta Malmedy'de gamalı haç süslemeleri ve Nazi selamıyla karşılandılar.

Ayrıca bakınız: II. Dünya Savaşı sırasında Belçika'nın Alman işgali

II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası, Mayıs 1940'ta Belçika'yı işgal etti ve hızla Belçika'yı yenerek ikinci kez ele geçirdi. 18 Mayıs'ta Hitler, Eupen-Malmedy'nin Almanya'ya yeniden ilhak edildiğini ve ülkenin geri kalanının askeri işgal altında kaldığını duyurdu. Ancak sürgündeki Belçika hükümeti, Almanya'nın ilhakını tanımayı reddetti ve Eupen-Malmedy'nin Belçika'nın bir parçası olduğunu iddia etmeye devam etti.

Alman yönetimine yönelik yerel destek, Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgal etmesinden sonra hızla azaldı. Nazi Almanyası'nın bir parçası olarak yönetilen bölgede 8.000 erkek Alman ordusuna alındı ve bunların 2.200'ü Doğu Cephesi'nde öldürüldü. Bölge, 1944-45 Ardenler Taarruzu sırasında ciddi zarar gördü ve özellikle Sankt Vith, bombardıman nedeniyle neredeyse tamamen yok edildi.

Belçika'ya dönüş, 1945-günümüz

Belçika Almanca Konuşan Topluluğu'nun Eupen'deki 1984'te kurulan merkezi

Savaştan sonra Belçika'nın bölge üzerindeki egemenliğini yeniden ilan etmesi, bölgenin Alman ordusunda görev yapan erkek sakinlerinin "Belçika devletine hainler" olarak sivil haklarını kaybetmelerine neden oldu. Savaştan sonra Belçika yetkilileri, Eupen-Malmedy'den gelen vatandaşlar hakkında 16.400 soruşturma başlattı; bu sayı, bölgenin tüm nüfusunun yaklaşık yüzde 25'ini temsil ediyordu. Karşılaştırıldığında, Belçika'nın geri kalanı için bu rakam yüzde beşten azı temsil ediyordu.

Savaştan sonra Eupen-Malmedy'nin Almanya'ya iade edilmesi yönündeki talepler azaldı. İlk bölgeselci siyasi parti, Almanca Konuşan Belçikalılar Partisi (Partei der Deutschsprachigen Belgier veya PDB), 1971'de yeni oluşturulan federal devlet içinde Belçika'nın Almanca konuşanlarına daha fazla özerklik verilmesi gerektiğini, ancak bunun bölgesel ayrılık veya Batı Almanya haline gelen devletle birleşme için olmadığını savunmak için ortaya çıktı. PDB'nin kampanyası, 1984 yılında Belçika Almanca konuşan Topluluğu'nun kurulmasıyla doruğa ulaştı; bu topluluk, 1971 ile 1980 yılları arasında Belçika'nın Felemenkçe ve Fransızca konuşan toplulukları için hâlihazırda müzakere edilenlerle aynı çizgide, Belçika'nın 70.000 kişilik Almanca konuşan topluluğuna kültürel özerklik sağladı. Doğu Kantonları'nın Almanca konuşulan dokuz komünü, Almanca Konuşan Topluluğun bir parçasını oluştururken, Malmedy ve Waimes Fransız Topluluğu'nun bir parçasıdır. Her iki bölgede de azınlık dilinin hakları korunmaktadır.

Bölgede konuşulan diller

Eupen'de iki dilli Almanca ve Fransızca tabelalar

Daha geniş bölgenin dilsel durumu karmaşıktır çünkü Roman ve Cermen dilleri arasındaki sınırda ve birçok Alman lehçesini ayıran izoglos üzerinde yer almaktadır. Genel olarak son on yılda yerel lehçeler, Almanca ve Fransızca karşısında etkisini kaybetmiştir.

Tarihsel olarak Aubel, Baelen, Plombières, Welkenraedt (komşu Belçika belediyeleri), Eupen, Kelmis ve Lontzen'de yerel diller Limburgca olarak sınıflandırılmıştır, dolayısıyla Aşağı Frankonca veya Felemenkçe lehçeleri olmuştur. Raeren sakinleri, Yüksek Almancanın lehçeleri olan Ripuarca ve Sankt Vith'liler Moselle Frankoncası konuşurlar. Öte yandan, Malmedy ve Waimes'te yaşayan insanların çoğu Valonca veya Fransızca konuşur, azınlıkta ise Almanca konuşanlar vardır. Oradaki bazı folklor ve karnaval gelenekleri hala Valonca ile yapılır. Çocuklar için de durum aynıdır:

"Çocuklar üç kralı kutlamak için evden eve dolaşmaya başladıklarında, yeni yıl dilekleri henüz söylenmemiş oluyor. Bireysel gruplar kapılarda şarkılar söyleyerek emeklerinin karşılığında bir “lôtire” yani küçük bir şekerleme talep ediyorlar. Valonca şarkılar söylüyorlar ve kendilerini kralların gönderdiğini söylüyorlar."

Bu nedenle Doğu Kantonları, bir bütün olarak 1963'te oluşturulan Alman dili bölgesiyle veya (daha küçük) Malmedy ve Waimes bölgelerini içermeyen Belçika Almanca Konuşan Topluluğu ile karıştırılmamalıdır.

Mevcut yönetim

Belçika bayrağını dalgalandıran Malmedy belediye binası.

1920'lerde Belçika'nın bir parçası olduktan sonra, bu bölgeleri oluşturan belediyeler Eupen, Malmedy ve Sankt Vith olmak üzere üç kantonda gruplandı. Yönetim, 1976-77 yerel yönetim reformları sırasında elden geçirildi ve şu anda aşağıdaki şekilde yönetiliyor:

Eupen Kantonu

• Eupen: Eupen ve Kettenis
• Kelmis (Fransızca La Calamine): Kelmis, Neu-Moresnet ve Hergenrath
• Moresnet: Lontzen ve Walhorn
• Raeren: Raeren, Eynatten ve Hauset

Sankt Vith Kantonu

• Sankt Vith (Fransızca Saint-Vith): Sankt Vith, Crombach, Lommersweiler, Schönberg ve Recht
• Bütgenbach (Fransızca Butgenbach): Bütgenbach ve Elsenborn
• Büllingen (Fransızca Bullange): Büllingen, Manderfeld ve Rocherath
• Amel (Fransızca Amblève): Amel, Herresbach, Heppenbach ve Meyerode
• Burg-Reuland: Reuland ve Thommen

Malmedy Kantonu

• Malmedy: Malmedy, Bévercé ve Bellevaux-Ligneuville
• Waimes (Almanca Weismes): Waimes, Faymonville ve Robertville

Dil açısından Malmedy Kantonu çoğunlukla Frankofondur, Eupen ve Sankt Vith Kantonları ise çoğunlukla Almanca konuşur. Belçika devlet reformlarının bir parçası olarak Belçika'nın dil temelli üç topluluğu oluşturulduğunda, Malmedy Fransızca Konuşan Topluluğa, Eupen ve Sankt Vith ise Almanca Konuşan Topluluğa yerleştirildi. Doğu Kantonları'ndaki 11 belediyenin tamamı "dil olanaklarına sahip belediyelerdir"; Almanca konuşan dokuz belediye aynı zamanda Fransızca hizmet sunarken, Frankofon olan iki belediye de Almanca hizmet vermektedir.

Ayrıca bakınız

• Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen bölgeler
• II. Dünya Savaşı sonrasında Belçika'nın ilhak planları
• Belçika Almanca Konuşan Topluluğu
• Ripuarca
• Stavelot-Malmedy Prensliği

Kaynakça

Alıntılar

• Cook, Bernard A. (2004). Belgium: A History [Belçika: Bir Tarih] (İngilizce). New York: Peter Lang. ISBN 978-0-8204-5824-3. 
• Dewulf, Jeroen (2009). ""O liebes Land", "o Belgiens Erde": The Development of the German-Speaking Community in Belgium Reflected in the Light of the Flemish Struggle for Autonomy" ["O liebes Land", "o Belgiens Erde": Flaman Özerklik Mücadelesinin Işığında Belçika'da Almanca Konuşan Topluluğun Gelişimi]. German Studies Review (İngilizce). 32 (1): 65-81. 
• Grathwol, Robert P. (1975). "Germany and the Eupen-Malmédy Affair, 1924-26: "Here Lies the Spirit of Locarno"" [Almanya ve Eupen-Malmédy Olayı, 1924-26: "Locarno'nun Ruhu Burada Yatıyor"]. Central European History (İngilizce). 8 (3): 221-50. doi:10.1017/s0008938900017921. 
• O'Connell, Vincent (2013). ""Left to Their Own Devices". Belgium's Ambiguous Assimilation of Eupen-Malmedy (1919-1940)" ["Kendi Hallerine Bırakıldı". Belçika'nın Eupen-Malmedy'yi Muğlak Asimilasyonu (1919-1940)] (PDF). Journal of Belgian History (İngilizce). 43 (4): 10-45. 

Alakalı eserler

• Enssle, Manfred J. (1980). Stresemann's Territorial Revisionism: Germany, Belgium, and the Eupen-Malmédy Question, 1919-1929 [Stresemann'ın Bölgesel Revizyonizmi: Almanya, Belçika ve Eupen-Malmédy Sorunu, 1919-1929] (İngilizce). Wiesbaden: Steiner. ISBN 9783515029599. 
• Marks, Sally (1981). Innocent Abroad: Belgium at the Paris Peace Conference of 1919 [Yurtdışındaki Masum: 1919 Paris Barış Konferansı'nda Belçika] (İngilizce). Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 9780807897201. 
• O'Connell, Vincent (2011). "Dictating Democracy: the Impact of Governor Baltia's Transitory Regime on Local Government In Eupen-Malmedy, 1919-1922-1925" [Demokrasiyi Dikte Etmek: Vali Baltia'nın Geçici Rejiminin Eupen-Malmedy'deki Yerel Yönetim Üzerindeki Etkisi, 1919-1922-1925]. The International Journal of Regional and Local Studies (İngilizce). 7 (1–2): 162-87. doi:10.1179/jrl.2011.7.1-2.162. 
• O'Connell, Vincent (2018). The Annexation of Eupen-Malmedy: Becoming Belgian, 1919-1929 [Eupen-Malmedy'nin İlhakı: Belçikalı Olmak, 1919-1929] (İngilizce). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-59089-3. 

Dış bağlantılar

• Brüll, Christoph: Eupen-Malmedy, 1914-1918 Uluslararası I. Dünya Savaşı Ansiklopedisi içinde.