Erodium

*Erodium*
Erodium
	Erodium malacoides
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Geraniales
Familya:	Geraniaceae
Cins:	Erodium; Aiton
Sinonimler
	Erodion St.-Lag.; Myrrhina Rupr.; Ramphocarpus Neck.;

Erodium, Geraniaceae familyasına ait bir çiçekli bitki cinsidir. Yaklaşık 60 tür içeren bu cins, Kuzey Afrika, Indomalaya, Orta Doğu ve Avustralya'ya özgüdür. Çok yıllık, tek yıllık veya bodur çalılar olabilen bu bitkilerin çiçekleri, beyaz, pembe ve mor tonlarında olup, beş taçyapraktan oluşur. Daha iyi bilinen Geranium (turna gagası) cinsine oldukça benzerler.^[1] Yetiştirilen türler, Kuzey Amerika'da filaree veya heron's bill, Britanya Adaları'nda ise genellikle storksbill olarak adlandırılır.

Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Carl Linnaeus, göründüğü üzere birbirine benzeyen Erodium, Geranium ve Pelargonium olmak üzere üç cinsi aynı cins (Geranium) altında sınıflandırmıştı. Bu üç cins arasındaki ayrımı ise Charles Louis L'Héritier de Brutelle, erkek organ sayısı olan stamen veya anterlere göre yapmıştır: Erodium için beş,^[2] Pelargonium için yedi ve Geranium için on.^[2] Ancak, bu üç cinsin meyveleri uzun kuş gagalarına benzemesi açısından ortak bir özellik taşır. Bu özellik, isimlerin kökenini de oluşturmaktadır: Geranium, Yunanca "turna" anlamına gelen geranos'tan, Pelargonium "leylek" anlamına gelen pelargos'tan ve Erodium ise "balıkçıl" anlamına gelen erodios'tan türetilmiştir.

Yetiştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Yetiştirmede erodium'lar genellikle taş döşeli bahçelerde veya dağ bahçelerinde görülür.^[1]

Hibrit bir çeşit olan E. × variabile 'Roseum' (E. corsicum × E. reichardii), yaz aylarında açan pembe-kırmızı çiçeklere sahip kompakt, yayılıcı bir çok yıllık bitkidir ve Kraliyet Bahçe Derneği'nin Garden Merit Ödülü'nü kazanmıştır.^[3]

Ekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Erodium türleri, Apina callisto da dahil olmak üzere bazı Lepidoptera (kelebek) türlerinin larvaları tarafından yiyecek bitkisi olarak kullanılır.

Türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2020 itibarıyla, Seçilmiş Bitki Familyaları Dünya Kontrol Listesi 119 türü kabul etmektedir.^[4]

Erodium absinthoides Willd.
Erodium acaule (L.) Bech. & Thell.
Erodium adenophorum Blatt.
Erodium aethiopicum (Lam.) Brumh. & Thell.
Erodium aguilellae López Udias, Fabregat & G.Mateo
Erodium alnifolium Guss.
Erodium alpinum (Burm.f.) L'Hér.
Erodium amanum Boiss. & Kotschy
Erodium angustilobum Carolin
Erodium anthemidifolium M.Bieb.
Erodium arborescens (Desf.) Willd.
Erodium asplenioides (Desf.) Willd.
Erodium astragaloides Boiss. & Reut.
Erodium atlanticum Coss.
Erodium aureum Carolin
Erodium aytacii Yild. & Dogru-Koca
Erodium beketowii Schmalh.
Erodium birandianum Ilarslan & Yurdak.
Erodium boissieri Coss.
Erodium botrys (Cav.) Bertol.
Erodium brachycarpum (Godr.) Thell.
Erodium carolinianum
Erodium carvifolium Boiss. & Reut.
Erodium castellanum (Pau) Guitt.
Erodium cazorlanum Heywood
Erodium cedrorum Schott
Erodium celtibericum Pau
Erodium cheilanthifolium Boiss.
Erodium chevallieri Guitt.
Erodium chilense I.M.Johnst.
Erodium chium (L.) Willd.
Erodium chrysanthum L'Hér. ex DC.
Erodium ciconium (L.) L’Hér.
Erodium cicutarium (L.) L’Hér.
Erodium corsicum Léman
Erodium crassifolium L'Hér.
Erodium crenatum Pomel
Erodium crinitum Carolin
Erodium crispum Lapeyr.
Erodium cyconioides Tzvelev
Erodium cygnorum Nees
Erodium cyrenaicum (Pamp.) Guitt.
Erodium danicum K. Larsen
Erodium daucoides Boiss.
Erodium dimorphum Wendelbo
Erodium flexuosum P.H.Davis & J.Roberts
Erodium foetidum (L.) L'Hér.
Erodium fumarioides Steven
Erodium gaillardotii Boiss.
Erodium garamantum (Maire) Guitt.
Erodium gaussenianum P.Monts.
Erodium geoides A.St.-Hil.
Erodium glandulosum (Cav.) Willd.
Erodium glaucophyllum (L.) L'Hér.
Erodium gruinum (L.) L'Hér.
Erodium guinochetianum Guitt.
Erodium guttatum (Desf.) Willd.
Erodium hakkiaricum P.H.Davis
Erodium hartvigianum Strid & Kit Tan
Erodium hendrikii Alpinar
Erodium hesperium (Maire) H.Lindb.
Erodium heteradenum (Pau & Font Quer) Guitt.
Erodium heterosepalum Blatt.
Erodium hoefftianum C. A. Meyer
Erodium iranicum El-Oqlah
Erodium jahandiezianum Emb., Maire & Weiller
Erodium janszii Alarcón & al.
Erodium keithii Guitt. & Le Houér.
Erodium laciniatum (Cav.) Willd.
Erodium lebelii Jord.
Erodium leucanthum Boiss.
Erodium macrophyllum Hook. & Arn.
Erodium maculatum Salzm. ex C.Presl
Erodium malacoides (L.) L’Hér.
Erodium manescavi Coss.
Erodium maritimum (L.) L’Hér.
Erodium masguindalii Pau
Erodium medeense Batt.
Erodium meynieri Maire
Erodium micropetalum Boiss. & Hausskn.
Erodium microphyllum Pomel
Erodium moschatum (L.) L’Hér.
Erodium mouretii Pitard.
Erodium munbyanum Boiss. ex Munby
Erodium nanum Blatt.
Erodium nervulosum L'Her.
Erodium neuradifolium Delile ex Godr.
Erodium oreophilum Quézel
Erodium oxyrhinchum M.Bieb.
Erodium paui Sennen
Erodium pelargoniflorum Boiss. & Heldr.
Erodium praecox (Cav.) Willd.
Erodium pulverulentum (Cav.) Willd.
Erodium recoderi Auriault & Guitt.
Erodium reichardii (Murray) DC.
Erodium rodiei (Braun-Blanq.) Poirion
Erodium rupestre Pourr. ex cav.
Erodium rupicola Boiss.
Erodium ruthenicum M.Bieb.
Erodium salzmannii Delile
Erodium sanguis-christi Sennen
Erodium saxatile Pau
Erodium schemachense Grossh.
Erodium sebaceum Delile
Erodium sibthorpianum Boiss.
Erodium somanum Pesmen
Erodium sosnowskianum Fed.
Erodium stellatum Delile
Erodium stephanianum Willd.
Erodium stevenii M.Bieb.
Erodium subintegrifolium Eig
Erodium sublyratum Samp.
Erodium tataricum Willd.
Erodium telavivense Eig
Erodium texanum A. Gray
Erodium tibetanum Edgew. & Hook.f.
Erodium tordylioides (Desf.) L'Hér.
Erodium touchyanum Delile ex Godr.
Erodium toussidanum Guitt.
Erodium trichomanefolium L'Hér.
Erodium trifolium (Cav.) Cav.
Erodium vetteri Barbey & Fors.-Major

Melezler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

E. cicutarium ve E. moschatum gibi türler yenilebilir.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1405332965.
^ ^a ^b Parnell, John A. N.; Curtis, Tom; Webb, D. A.; Cullen, Elaine L. (2011). Webb's an Irish flora. 8th ed. Cork: Cork University Press. ISBN 978-1-85918-478-3. OCLC 698911812.
^ ""Erodium × variabile 'Roseum'"". 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.
^ Fei, Xi; Xuejun, Ruan; Minaeifar, Amir Abbas (22 Haziran 2021). "ISSR markers and population differentiations in Erodium ciconium (L.) L'hér ex Aiton". Bangladesh Journal of Plant Taxonomy. 28 (1): 61-73. doi:10.3329/bjpt.v28i1.54208. ISSN 2224-7297.
^ Nyerges, Christopher (2016). Foraging wild edible plants of North America: more than 150 delicious recipes using nature's edibles. Guilford, Connecticut: FalconGuides. ISBN 978-1-4930-0518-5.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Pink, A. (2004). Gardening for the Million. Project Gutenberg Literary Archive Foundation.

[RHSAZ-1] RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1405332965.

[:0-2] Parnell, John A. N.; Curtis, Tom; Webb, D. A.; Cullen, Elaine L. (2011). Webb's an Irish flora. 8th ed. Cork: Cork University Press. ISBN 978-1-85918-478-3. OCLC 698911812.

[3] ""Erodium × variabile 'Roseum'"". 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.

[4] Fei, Xi; Xuejun, Ruan; Minaeifar, Amir Abbas (22 Haziran 2021). "ISSR markers and population differentiations in Erodium ciconium (L.) L'hér ex Aiton". Bangladesh Journal of Plant Taxonomy. 28 (1): 61-73. doi:10.3329/bjpt.v28i1.54208. ISSN 2224-7297.

[5] Nyerges, Christopher (2016). Foraging wild edible plants of North America: more than 150 delicious recipes using nature's edibles. Guilford, Connecticut: FalconGuides. ISBN 978-1-4930-0518-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]