İçeriğe atla

Erken Dünya

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Erken Dünya, ilk bir milyar yılında veya gigayılında (Ga, 109y) gevşek bir şekilde olan Dünya olarak tanımlanır.[1] “Erken Dünya”, genç Güneş Sistemindeki yaklaşık 4.55 Ga'daki ilk oluşumundan, Arkeyan devir'deki bir zamana, yaklaşık 3.5 Ga'daki bir zamana kadar, gezegenimizin evriminde yaklaşık olarak ilk gigayılını kapsar.[2] Jeolojik zaman ölçeğinde, bu, tüm Hadean eon'u (yaklaşık 4,6 milyar yıl önce Dünya'nın oluşumuyla başlayan[3]), ayrıca Arkean çağının Eoarchean (4 milyar yıl önce başlayan) ve Paleoarchean (3,6 milyar yıl önce başlayan) dönemlerinin bir kısmını kapsar.

Erken dünya - soluk turuncu nokta

Dünya tarihinin bu dönemi, gezegenin toplanma olarak bilinen bir süreçle güneş bulutsundan oluşumunu içeriyordu. Bu zaman periyodu, yoğun göktaşı bombardımanının yanı sıra, bir dizi magma okyanusu ve çekirdek oluşumu bölümleriyle sonuçlanan Ay'ı oluşturan etki de dahil olmak üzere dev etkileri içeriyordu.[4] Çekirdeğin oluşumundan sonra, bir "geç kaplama" içinde meteoritik veya kuyruklu yıldız materyalinin teslimi, Dünya'ya su ve diğer uçucu bileşikler vermiş olabilir.[5] Bu döneme ait çok az kabuk malzemesi hayatta kalsa da, en eski tarihli örnek, Batı Avustralya'daki Narryer Gneiss Terrane'nin Jack Hills'inde metamorfoza uğramış bir kumtaşı konglomerasında yer alan 4.404 ± 0.008 Ga'lık bir zirkon mineralidir.[6] En erken suprakrustaller (Isua yeşiltaş kuşağı gibi) bu dönemin ikinci yarısına, yaklaşık 3.8 gya'ya, yani Geç Ağır Bombardıman zirvesiyle aynı zamana aittir.

Radyometrik tarihleme ve diğer kaynaklardan elde edilen kanıtlara göre, Dünya yaklaşık 4.54 milyar yıl önce oluştu.[7][8][9] İlk milyar yıl içinde,[10] yaşam okyanuslarında ortaya çıktı ve atmosferini ve yüzeyini etkilemeye başladı, aerobik ve anaerobik organizmaların çoğalmasını teşvik etti. O zamandan beri, Dünya'nın Güneş'ten uzaklığı, fiziksel özellikleri ve jeolojik geçmişinin birleşimi, yaşamın ortaya çıkmasına, fotosentez geliştirmesine ve daha sonra daha da evrimleşmesine ve gelişmesine izin verdi. Dünyadaki en erken yaşam en az 3.5 milyar yıl önce ortaya çıktı.[11][12][13] Güneybatı Grönland'da keşfedilen 3,7 milyar yıllık metasedimanter kayaçlarda[14] ve Batı Avustralya'da 4,1 milyar yıllık zirkon tanelerinde, biyojenik bir kökene sahip olabilecek grafit , yaşamın daha erken olası kanıtlarını içeriyor.[15][16]

Kasım 2020'de, uluslararası bilim adamlarından oluşan bir ekip, erken Dünya'nın ilkel atmosferinin, Dünya'daki yaşamın kökenini dikkate alan Miller-Urey çalışmalarında kullanılan koşullardan çok farklı olduğunu öne süren çalışmaları bildirdi.[17]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Rankama (May 1967). "Megayear and Gigayear: Two Units of Geological Time". Nature (İngilizce). 214 (5088): 634-634. doi:10.1038/214634a0. ISSN 1476-4687. 
  2. ^ "Early Earth". Earth System: History and Natural Variability Volume I. Eolss Publishers. 2009. s. 98. ISBN 978-1-84826-104-4. 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  3. ^ "International Chronostratigraphic Chart 2015" (PDF). ICS. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. 
  4. ^ Carlson (1 Ocak 2014). "How Did Early Earth Become Our Modern World?". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 42 (1): 151-178. doi:10.1146/annurev-earth-060313-055016. 
  5. ^ Drake (7 Mart 2002). "Determining the composition of the Earth". Nature (İngilizce). 416 (6876): 39-44. doi:10.1038/416039a. ISSN 0028-0836. 
  6. ^ Wilde (11 Ocak 2001). "Evidence from detrital zircons for the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago : Abstract : Nature". Nature. 409 (6817): 175-178. doi:10.1038/35051550. ISSN 0028-0836. PMID 11196637. 
  7. ^ "Age of the Earth". U.S. Geological Survey. 1997. 23 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2006. 
  8. ^ Dalrymple (2001). "The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved". Special Publications, Geological Society of London. 190 (1): 205-221. doi:10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14. 
  9. ^ Manhesa, Gérard (1980). "Lead isotope study of basic-ultrabasic layered complexes: Speculations about the age of the earth and primitive mantle characteristics". Earth and Planetary Science Letters. 47 (3): 370-382. doi:10.1016/0012-821X(80)90024-2. 
  10. ^ Bakınız:
  11. ^ Schopf, JW, Kudryavtsev, AB, Czaja, AD, and Tripathi, AB. (2007). Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils. Precambrian Research 158:141–155.
  12. ^ Schopf, JW (2006). Fossil evidence of Archaean life. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 29;361(1470) 869-85.
  13. ^ Biology. McGraw-Hill Education. 2002. s. 68. ISBN 978-0-07-112261-0. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013. 
  14. ^ Ohtomo (January 2014). "Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks". Nature Geoscience. 7 (1): 25-28. doi:10.1038/ngeo2025. ISSN 1752-0894. 
  15. ^ Borenstein (19 Ekim 2015). "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015. 
  16. ^ Bell (19 Ekim 2015). "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon" (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 112 (47): 14518-21. doi:10.1073/pnas.1517557112. ISSN 1091-6490. PMC 4664351 $2. PMID 26483481. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.  Early edition, published online before print.
  17. ^ Zurich (29 Kasım 2020). "Uncovering Mysteries of Earth's Primeval Atmosphere 4.5 Billion Years Ago and the Emergence of Life". 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020. 

Dış Bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Erken_Dünya&oldid=33999361" sayfasından alınmıştır