Emin Ali Bedirhan
Emin Ali Bedirhan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1851 Kandiye, Girit, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1926 Mısır |
| Milliyet | Kürt |
| Meslek | Yargıç, Politikacı |
| Hareket | Kürdistan Teali Cemiyeti |
| Çocuk(lar) | Celadet Ali Bedirhan Kamuran Ali Bedirhan Süreyya Bedirhan |
Emin Ali Bedirhan (1851, Girit, Kandiye - 1926, Kahire) Kürt politikacı. Kürt Dayanışma ve Terakki Cemiyeti'nin kurucu üyesi ve Kürdistan Teali Cemiyeti'nin başkan yardımcısıydı.
Emin Ali, Botan Prensliği'nin son kalıtsal hükümdarı Bedirhan Bey ve eşi Rewshen'in oğluydu.[1] Osmanlı İmparatorluğu'nun bir devlet okuluna gitti ve mezun olduktan sonra Osmanlı bürokrasisinde kariyer yapmaya başladı. On altı yaşında Girit'ten ayrıldı ve formasyonunu almak için İstanbul'a gitti. 1873'te Kandiye'ye döndü. Orada yerel Osmanlı idaresinde çalıştı.[1]
Hoybun'un kurucularından Celadet, Kamuran ve Süreyya Bedirhan'ın babalarıdır.
Profesyonel kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]1880'lerde adliye müfettişi oldu ve 1879'da çıkarılan yargı reformlarını uygulamak için Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli şehir ve mahkemelerinde çalıştı.[2] 1888'de görevinden alındı ve görünüşe göre ilk olarak İstanbul belediye meclisine atandığı 1894 yılına kadar işsiz kaldı. 1900'lerin başında yeniden adli müfettiş olarak atanarak imparatorluğun Edirne ve Ankara gibi çeşitli şehirlerine gönderildi.[3]
1906–1908 arası sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]1906'da kuzeni Abdürrezzak Bedirhan ve kardeşi Ali Şamil Bedirhan'ın İstanbul Belediye Başkanı Rıdvan Paşa'nın öldürülmesine karışmakla suçlanmasının ardından sürgüne gönderilen Emin Ali'nin kariyeri ani bir dönüş yaptı.[4]
Kürt örgütleriyle ilişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sultan II. Abdülhamid'e karşı Jön Türk Devrimi'nin ardından İstanbul'a dönmesine izin verildi ve 1908'de Kürt Yardımlaşma ve Terakki Cemiyeti'nin kurucu üyesi oldu. O dönemde kendisi de Kürt hareketi mensubu olduğu için Abdülkadir Ubeydullah ile yakın ilişkiler kurdu. Ancak Cemiyet, 1909'da İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) tarafından yasaklandı.[5] 1918'de Abdülkadir'in cumhurbaşkanlığına seçilmesine karşı çıkarak Kürdistan Teali Cemiyeti'nin[4] Başkan Yardımcılığına seçildi. Ancak Abdülkadir müstakbel bir Türk devleti içinde özerkliği savunurken, Emin Ali Bedirhan Kürt bağımsızlığından ve aynı zamanda devletin bir padişah tarafından halife olarak tanınmasından yana olduğu için tartışmalar devam etti.[6] Emin Ali, Paris Barış Konferansı müzakerelerinde de aktif olarak yer aldı. Paris'teki Barış Görüşmelerinde Kürdistan'ı Teali Cemiyeti'ni temsil eden Şerif Paşa'ya karşı Van vilayetinin bir Kürdistan'a dahil edilmesi görüşünü savundu. Paris'teki barış konferansı başkanına bir mektup yazdı ve İstanbul'daki İngiliz temsilcisi Richard Webb'e kendisine göre gelecekteki bir Kürdistan'ı içermesi gereken bir harita gösterdi.[7]
Emin Ali, bağımsız bir Kürdistan'ı savunan Kürt Sosyal Örgütleri Derneği'ni kurmaya devam edecekti.[8] Kürt davasından vazgeçmedi ve desteğini alabildiği Yunan diplomatlarla yakın ilişkiler kurdu. Daha sonra o ve oğlu Celadet Bedirhan da Musul'da bir Kürt ayaklanmasını kolaylaştırmak için İngilizlerden destek istediler, ancak İngilizler davayı desteklemeyi reddettiler.[9] Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yakın olduğu için Mısır'a sürgüne gitti ve 1926'da burada öldü.[10]
Kültürel ilgi alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Emin Ali, Kürt edebiyatıyla ilgilendi ve Kürtçe şiir yazdı,[11] aynı zamanda klasik batı müziğine de tutkuluydu.[11] Yunanca, Fransızca, Arapça, Türkçe ve Kürtçe biliyordu.[4]
Aile
[değiştir | kaynağı değiştir]İki kez evlendi ve sekiz çocuk babasıydı: Süreyya, Celadet, Kamuran, Hikmet, Tevfik, Safder, Bedirhan ve Meziyet.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Narratives of the History of the Ottoman-Kurdish Bedirhani Family in Imperial and Post-Imperial Contexts: Continuities and Changes (İngilizce). University of Bamberg Press. 3 Nisan 2018. ss. 343-344. ISBN 978-3-86309-551-2. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Henning, Barbara (2018), p. 344
- ^ Henning, Barbara (2018), p. 344–345
- ^ a b c Kurdish notables in the Ottoman Empire. State University of New York Press. 2004. s. 95. ISBN 9780791459935. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Kaynak hatası: Geçersiz<ref>etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Olson Robert W. (1989), p. 15
- ^ The emergence of Kurdish nationalism and the Sheikh Said Rebellion, 1880-1925 (İngilizce). University of Texas Press. 1989. ss. 63. ISBN 978-0-292-77619-7. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Hasan Özoğlu (2004),pp. 39–40
- ^ Hasan Özoğlu (2004), p. 98
- ^ Olson, Robert W. (1989), p. 24
- ^ Hasan Özoğlu (2004),p. 100
- ^ a b c Narratives of the History of the Ottoman-Kurdish Bedirhani Family in Imperial and Post-Imperial Contexts: Continuities and Changes. University of Bamberg Press. 2018. s. 347. ISBN 978-3863095512. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Kaynak hatası: Geçersiz<ref>etiketi: ":1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)