Elizabet, İngiltere kraliçesi
 | |
| Özgün isim | Elisabetta, regina d'Inghilterra |
|---|---|
| Müzik | Gioacchino Rossini |
| Libretto | Giovanni Schmidt |
| Gala | 25 Ocak, 1817 |
| İlk gösterim yeri | San Carlo Tiyatrosu. Napoli |
| Oyuncular |
|
Elizabet, İngiltere kraliçesi (tam İtalyanca adı ile Elisabetta, regina d'Inghilterra) Gioacchino Rossini tarafından bestelenmiş iki perdelik dramma per musica janrinda operadır. Eserin librettosu, İngiliz yazar "Sophie Lee" tarafından İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth'in hayatı hakkında İngilizce yazdığı tarihsel roman olan The Recess, or a Tale of other Times (1783-1785) adlı eserinden uyarlanarak İtalyanca Carlo Federici tarafından hazırlanmış Il paggio di Leicester (Leicester'in Genç Erkek Hizmetlisi adli tiyatro oyunundan uyarlanarak İtalyanca olarak Giovanni Schmidt tarafından yazılmıştır. Eserin prömiyer temsili 4 Ekim 1815'te Napoli'de San Carlo Tiyatrosu'nda verilmiştir.
Hazırlanış ve sahnelenmeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Elizabet, İngiltere kraliçesi operası Rossini'nin Napoli'deki San Carlo Tiyatrosu için hazırlayıp yapımladığı 9 opera eserinden birincisidir. Rossini'nin Nopoli'de ikamet edip yaşadığı dönemde hazırlamış olduğu 18 opera eserinden biridir.
Rossini Elizabet adlı eserini bestelerken daha önce bestelemiş olduğu opera eserlerinde bulunan müziksel parçaları da hazırlamakta olduğu Elizabet operası içine yeni operanın bir parçası olarak koymuştur. Bu tür daha önceki eserlerden aktarılan en önemli parça Elizabet operasının uvertürü olup bu daha önce hazırlanmış "Aureliano Palmira'da" operasının uvertürü olarak operaseverler tarafından sevilmiş bir parça idi. Bazı kritikler Rossini'nin bu aktarmalarını Napoli opera seyircisine temsil edilmeyen daha eski önemli eserlerini tekrar hatırlatıp yeni eserinin popülaritesini artırmak için kullandığını belirtirler.[1] Benzer şekilde Rossini, daha sonra hazırladığı opera eserlerine Elizabet operası içeriğinde bulunan popüler müziksel parçaları aktarmıştır. Bunlardan en iyi bilinenleri Elizabet'den 4 ay sonra hazırladığı Sevil Berberi operasına Elizabet operasının uvertürünü ve ilk aryası olan "Una voce poco fa" parçasını aktarmasıdır.
Bu eser opera janrında iki önemli yenilik getirmiştir. Başrolü oynayan şarkıcıya fazla seçim hakkı bırakmadan aryalar ayrıntılı dekorasyonlu koloratura olarak hazırlanmıştır. Eserde sade sesle resitatif yerine çalgılarla eşlik edilen resitatifler kullanılmıştır.
Bu eser 1815'te Napoli'deki prömiyerin temsilinden sonra 10-20 yıl kadar çok sevilmiş ve tekrarlarca yapımlanıp sahnelenmiştir. Ama ondan sonra 1950'li yıllarda yeniden diriltilmesine kadar, unutulmuş bir eserdir. Bu eser 21. yüzyılda dünya opera evlerinin repertuvarlarında nadir olarak temsil edilmektedir. "Operabase" adlı websitesinde verilen istatistiklere göre 2005-2010 döneminde bu eser 3 defa yapımlanmıştır.[2]
Roller
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 4 Ekim 1815 (Orkestra şefi: Nicola Festa) |
|---|---|---|
| Elisabetta (İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth) | soprano | Isabella Colbran |
| Leicester Kontu, Ordu komutanı | tenör | Andrea Nozzari |
| Matilda, Leicester Kontu ile gizlice evli | soprano | Girolama Dardanelli |
| Enrico, Matilda'nın erkek kardeşi | kontralto | Maria Manzi |
| Norfolk Dükü | tenor | Manuel García |
| Guglielmo, Kraliyet Muhafızları komutanı | tenor | Gaetano Chizzola |
| Şövalyeler, asil hanımefendiler, Kraliçe'nin İngiltere'de rehine olarak tuttuğu İskoçyalı asiller, Leicester Kontu'nun resmi maiyeti, genç erkek hizmetliler, Kraliyet muhafızları, askerler, ahali (koro) | ||
Konu özeti [3]
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zaman: Kraliçe I. Elizabeth hükümdarlık dönemi (1558-1603)
- Mekân: Londra
I. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]Londra'da Whitehall Sarayı'nda Taht Odası:
Leicester Kontu İskoçya'ya karşı kazandığı askeri zaferi kutlamaktadır. Burada bulunan Norfolk Dükü Leicester Kontu'nun bu başarısını kıskanmaktadır. Kraliçe Elizabet sahneye girer. (Arya: Quant'è grato all'alma mia). Leicester Kontu böylece şereflendirilmiştir. Kont Kraliçe'ye İskoçya'dan bazı asillerinin çocuklarının Londra'ya rehine olarak getirdiğini bildirir. Ama gizlice evlilik yaptığı karısı Matilda ve onun kardeşi ve kendi kayınbiraderi olan Enrico da bu rehineler arasında olduğunu bilmektedir.
Karısı Matilda ile yalnız kaldığında Leicester Kontu karısına serzenişte bulunur. (İkili: İncauta, che festi?). Matilda İskoçya Kraliçesi Mary'nin kızıdır ve rehinelik onun için şahsi tehlike yaratmaktadır. Matilda şanssızlığına yakınan bir arya söyler. (Arya: Sento un'interna voce) Leicester Kontu karısı ve kayınbiraderine hiç zarar getirmeyi önlemek hedefiyle onlarla şahsen konuşma yapmasının hiç görülmemesi için herhangi birkaç kişilik bile toplantılardan bile onlarla hiç konuşma yapmayacağını onlara bildirir.
Kraliyet dairesi:
Leicester Kontu Matilda ile gizli evlilik yaptığını arkadaşı sandigi Norfolk Dükü'ne sifsa eder. Norfolk Dükü'de bunu haber olarak Kraliçe'ye bildirir. (İkili: Perché mai, destin crudele). Leicester Kontu ile kendi evlenme planları olan Kraliçe Elizabet bu haberi gayet kızgınlıkla karşılar. Rehinelerin hepsi ve Leicester Kontu kraliçe huzuruna çağırır. Kraliçe bu toplantıda Leicester Kontu'nu kendisiyle evlenip kraliçe eşi kral olmaya davet eder. Fakat Leicester Kontu bunu kabul etmez. Kraliçe Leicester Kontu'nu vatan ihaneti ile itham eder ve onu ve gizli eşi olan Matilda'ya tutuklatıp Londra Kalesi'nde hapise attırır.
II. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarayda odalar:
Kraliçe Matilda'yı idam cezasına çarptırdığını ilan eder. Fakat sonra Matilda'ya konuşarak eğer Leicester Kontu ile evliliğinin feshedilip ondan ayrılmayı kabul ederse bu cezasını afedeceğini ve onu ve kardeşi Enrico'yu hapisten çıkartacağını ona bildirir. Matilda bunu kabul etmeye hazırlanıp evlilik fesih vesikasını imzalamaya hazırlanmakta iken Leicester Kontu sahneye girer. Leicester Kontu hazırlanmış fesih vesikasını yırtıp yere atar. Kendisi ve Matilda'nın ancak ölümle ayrılabileceklerini söyler. Kraliçe Leicester Kontu'nu ve Matilda'yı idam edilmeyi beklemek üzere tutuklatıp Londra Kalesi'nde hapse attırır. Ayni zamanda Leicester Kontu'nu gammazladığı için de Norfolk Dükü'nü saraydan uzaklaştırır.
Londra Kalesi dışında:
Kale dışında toplanan ahali Leicester Kontu ve eşi Matilda'nın idam edilmesine karşı olup onlar lehine mersiyeler okumaktadırlar. Norfolk Dükü sahneye gelir. Ahaliye hitap ederek onları Leicester Kontu'nun salıverilmesi için protestoda bulunmaya teşvik eder.
Leicester Kontu'nun kulede hapis edildiği hücre:
Leicester Kontu talihsizliğine yakınmaktadır. Norfolk Dükü hücreye gelir ve Leicester Kontu'nu ona şahsen ihanet etmediğine ve aksine onun idam edilmeyip bağışlanması için Kraliçe'ye yalvarışlarda bulunduğunu inandırır. Tam bu sırada Kraliçe idam edilmeden önce Leicester Kontu'nu ziyaret etmeye gelir. Hücrede bulunan Matilda ve Enrico saklanmışlardır ve Norfolk Dükü'de kendini kraliçeden saklar. Leicester Kontu kraliçeye Norfolk Dükü'nün yanlış olarak vatana ihanetle kendini itham ettiğini bildirir. Norfolk Dükü bu sırada elinde hançeri ile saklandığı yerden çıkar ve Kraliçe'yi hançeri ile arkasından vurup öldürmeye kararlıdır. Fakat Matilda'da saklandığı yerden fırlayıp çıkar ve kendini Norfolk Dükü ile Kraliçe arasına atıp Kraliçe'yi kurtarır. Norfolk Dükü yakalanır ve idama mahkûm edilir. Kraliçe Leicester Kontu'nu, İskoç rehineler olan karısı Matilda'yı ve kardeşi Enrico'yu affeder. (Arya, Bell'alme generose)
Müziksel parçalar
[değiştir | kaynağı değiştir]I. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1 Giriş Più lieta, più bella (Koro, Norfokc)
- 2 Koro ve kavatina Esulta, Elisa, omai - Quant'è grato all'alma mia (Elisabetta)
- 3 Koro Vieni, o prode
- 4 İkili Incauta, che festi? (Leicester, Matilde)
- 5 Kavatina Sento un'interna voce (Matilde)
- 6 İkili Perché mai, destin crudele (Norfolk, Elisabetta)
- 7 Finale I. Perde Se mi serbasti il soglio (Elisabetta, Leicester, Matilde, Enrico, Guglielmo, Koro)
II. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]- 8 Üçlü Pensa che sol per poco (Elisabetta, Matilde, Leicester)
- 9 Koro, sahne ve kavatina Qui soffermiamo il piè - Deh troncate i ceppi suoi (Norfolk)
- 10 Sahne ve arya Della cieca fortuna (Leicester)
- 11 İkili Deh scusa i trasporti (Leicester, Norfolk)
- 12 Finale II. Perde Fellon, la pena avrai (Elisabetta, Norfolk, Leicester, Guglielmo, Matilde, Enrico, koro)
Seçilmiş ses ve video disk kayıtları[4]
[değiştir | kaynağı değiştir]Ses disk kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller: (Elisabetta, Leicester, Matilde, Enrico, Norfolk) |
Orkestra şefi Opera evi, orkestra ve koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1971 | Leyla Gencer Umberto Grilli Margherita Guglielmi Giovanna Vighi, Pietro Bottazzo |
Gianandrea Gavazzeni, Palermo, Teatro Massimo Orkestra ve korosu |
Audio CD: Celestial Cat: CA 235 |
| 1975 | Montserrat Caballé, José Carreras, Valerie Masterson, Rosanne Creffeld, Ugo Benelli |
Gianfranco Masini], Londra Senfoni Orkestrası, Ambrosian Opera korosu |
Audio CD: Philips Cat: 432 453-2 |
| 1999 | Inga Balabanova, Harald Quadeen, Akie Amou, Maria Zeffiri, Agata Bienkowska |
Herbert Handt, Stuttgarter Philarmoniker, Tschechischer Kammerchor | Audio CD: Bongiovanni Cat: GB 2291/92-2 |
| 2002 | Jennifer Larmore, Bruce Ford, Marjella Cullagh, Manuela Custer, Antonino Siragusa |
Giuliano Carella, Londra Filarmoni Orkestrası ve Geoffrey Mitchell korosu |
Audio CD: Opera Rara Cat: ORC 22 |
Video DVD disk kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller: (Elisabetta, Leicester, Matilde, Enrico, Norfolk) |
Orkestra şefi Opera evi, orkestra ve koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1985 | Lella Cuberli Antonio Savastano, Daniela Dessi, Adriana Cicogna, Rockwell Blake |
Gabriele Ferro, Torino Teatro Regio Orkestra ve korosu |
DVD: Hardy Classic Video Cat: 4007 |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Elisabetta, regina d'Inghilterra" maddesi kaynaklıdır. Online:[1] 18 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ * Gossett, Philip; Brauner, Patricia (2001), " Elisabetta, regina d'İnghilterra ", Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4
- ^ "Operabase istatistikleri". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2017.
- ^ "Rossinioperafestival.it' websitesinde "Pesaro"'da temsilinden Kaynak: Rossini Opera Festivali websitesi, 17 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Kaynak: "Operadis-opera-discography.org.uk" websitesi". 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2017.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Osborne, Richard (1998), "Elisabetta, regina d'Inghilterra", Kaynak:Stanley Sadie (Ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt.2 Say.2 Londra: MacMillan Publishers, Inc. ISBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5 (İngilizce)
- Gossett, Philip ve Brauner, Patricia (2001), "Elisabetta, regina d'Inghilterra" Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, Londra: Penguin. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
- Osborne, Charles (1994), The Bel Canto Operas of Rossini, Donizetti, and Bellini, Portland, Oregon: Amadeus Press. ISBN 0931340713 (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Operaone.de" websitesinde İtalyanca libretto [2] 18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca) (Erişme:16.4.2017)
- "IMSLP.org" websitesinde Elisabetta, regina d'Inghilterra (Rossini, Gioacchino) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitür notaları ve genel enformasyon, Online: ][3] 18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- "YouTube" websitesinde Rossini - Elisabetta regina d'Inghilterra - Napoli 1991 maddesinde Rossini, Elisabetta regina d'Inghilterra operasının direktor Zedda - Napoli 1991 yapımının tümünün video kaydı. Online: [4] 26 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:16.4.2017).
- "YouTube" websitesinde Rossini - Elisabetta regina d'Inghilterra - Napoli 1991 - Gioachino Rossini - 1970 maddesinde Rossini, Elisabetta, regina d'Inghilterra operasının başrolde Leyla Gencer'in oynadığı yapımının audio kaydı [5] 26 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:16.4.2017).
