Elif Şafak
| Elif Şafak | |
|---|---|
 Elif Şafak (2021) | |
| Doğum | Elif Bilgin 25 Ekim 1971 Strazburg, Fransa |
| Meslek | Yazar, akademisyen, insan hakları aktivisti |
| Dil | Türkçe, İngilizce, Fransızca |
| İkamet | Londra ve İstanbul |
| Vatandaşlık | Türkiye Birleşik Krallık |
| Eğitim | Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi |
| Dönem | Cumhuriyet |
| Tür | Roman • Deneme |
| Edebî akım | Postmodernizm, büyülü gerçekçilik, edebî kurgu, tarihsel kurgu |
| Önemli eser | Mahrem Baba ve Piç Aşk |
| Önemli ödülleri | Fransa Kültür Bakanlığı Sanat ve Edebiyat Nişanı |
| Etkin yılları | 1994–günümüz |
| Evlilik | Eyüp Can Sağlık (e. 2005) |
| Çocuklar | 2 |
| Resmî site | |
Elif Şafak (d. 25 Ekim 1971, Strazburg), Britanyalı-Türk yazar, akademisyen, kadın hakları ve LGBTQ+ aktivisti. İlk romanı Pinhan'ı yayımladığı 1997'den beri eserler vermekte olan yazar, 2009'da yayımlanan Aşk adlı romanı ile Türk edebiyat tarihinin en kısa sürede en çok satan edebi eserinin yazarı unvanına sahip oldu. Eserleri 50'den fazla dile çevrilen Şafak, ''Aşkın 40 Kuralı'' adlı romanı ile BBC'nin "Dünyayı Şekillendiren 100 Roman" listesine girdi. 2017'de Amerika Birleşik Devletleri merkezli Politico dergisi tarafından "Dünyayı daha iyi bir yer yapacak 12 kişi"den birisi olarak seçildi. 2021'de BBC 100 Kadın listesinde Fransa adına yer aldı. 2017 yılında Forbes dergisine göre Türkiye'nin en çok kazanan yazarıdır.[1] Ayrıca yazar Elif Şafak'ın "Bit Palas" isimli kitabında, "Sinek Sarayı" kitabından intihal olduğu gerekçesiyle Anadolu 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi yazar ile yayınevinin maddi ve manevi tazminat ödemesine hükmetmiştir.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]25 Ekim 1971 günü, babasının o sırada doktora yapmakta olduğu Strazburg'da doğdu. Babası sosyal psikolog ve akademisyen Nuri Bilgin, annesi diplomat Şafak Atayman'dır. Doğumundan kısa süre sonra anne ve babası ayrıldı, annesi tarafından büyütüldü. Soyadı olarak annesinin adını kullandı.[3] Ortaokulu annesinin görev yaptığı Madrid'de okudu. Bir süre Amman'da yaşadıktan sonra Türkiye'ye geldi. Liseyi Ankara Atatürk Anadolu Lisesi'nde tamamlayan Şafak daha sonra, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu. Yüksek lisansını aynı üniversitede Kadın Çalışmaları Bölümü'nde yaptı. "Bektaşi ve Mevlevi Düşüncesinde Döngüsel Evren ve Kadınsılık Anlayışı" üzerine yüksek lisans tezinin ardından; ODTÜ Siyaset Bilimi'nde doktorasını tamamladı. Doktora tezi, "Türk Modernleşmesinin Kadın Prototipleri ve Marjinaliteye Tahammül Sınırları" başlığını taşıyordu. Elif Şafak'ın İslamiyet, kadın ve mistisizm hakkındaki yüksek lisans tezi Sosyal Bilimler Derneği tarafından ödüllendirildi. Yüksek lisans çalışması sırasında Kem Gözlere Anadolu (1994) adlı öykü kitabını ve ilk romanı Pinhanı (1997) yayımladı. Bu eserle Kombassan Vakfı tarafından verilen 1998 Mevlana Büyük Ödülü'nü kazandı.[4] Doktorasının ardından İstanbul'a taşındı ve Şehrin Aynalarını (1999) yazdı. Bir süre İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde "Türkiye ve Kültürel Kimlikler", "Kadın ve Edebiyat" konularında dersler verdi. 2000 yılında Türkiye Yazarlar Birliği Ödülü'nü kazanan Mahrem romanı ile geniş okur kesimi tarafından tanındı. Bunu iki yıl ara ile yayımlanan Bit Palas (2002) ve İngilizce olarak yazdığı Araf (2004) adlı kitapları izledi.
Sanatçılara verilen bir bursla doktora sonrası çalışması için ABD'ye giden Şafak, çeşitli üniversitelerde dersler vermiştir. 2003-2004 akademik yılı boyunca Michigan Üniversitesi'nde yardımcı doçent olarak bulundu ve ders verdi. Ardından Arizona Üniversitesi Yakın Doğu Araştırmaları bölümünde yardımcı doçent olarak görev yaptı. "Edebiyat ve Sürgün", "Bellek ve Politika", "Müslüman Dünya'da Cinsellik ve Toplumsal Cinsiyet" konulu dersler veren Şafak, 2004 yılında beş yazarın (Murathan Mungan, Faruk Ulay, Elif Şafak, Celil Oker, Pınar Kür) ortak kaleme aldığı bir roman projesinde yer aldı, bu roman Beşpeşe adıyla yayımlandı.
Elif Şafak 2005-2009 senelerinde Zaman'da yazarlık yaptı. 2005'te Med Cezir adlı kitabında kadın, kimlik, kültürel bölünme, dil ve edebiyat hakkında yazılarını bir araya getirdi. Aynı yıl Referans Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Eyüp Can Sağlık ile Berlin'de evlendi[5] 2006'da yayımlanan Baba ve Piç adlı romanını İngilizce olarak kaleme aldı. Türk-Ermeni ilişkilerini inceleyen bu roman nedeniyle hakkında Türklüğe hakaret ettiği gerekçesi ile dava açıldıysa da, suçun yasal unsurlarının oluşmadığı ve delil bulunmadığı gerekçesiyle beraat etti. Aynı yıl Şehrazat Zelda isimli kızı dünyaya geldi.[6] Doğum sonrası yaşadığı depresyonu, İngilizce olarak kaleme aldığı Siyah Süt adlı otobiyografik romanda anlattı. İki yıl sonra oğlu Emir Zahir'i dünyaya getirerek ikinci kez anne oldu.[7] 2009 yılının Mart ayında yayımlanan AŞK isimli roman, Türk edebiyat tarihinin en kısa sürede en çok satan edebi eseri unvanına sahip olmuştur.[8] Aynı yılın sonunda, sekiz romanı ve ilk deneme kitabı Med Cezir'den seçilmiş paragrafları bir araya getirdiği Kağıt Helva adlı kitabını yayımladı.[9]
Elif Şafak'ın eserleri şimdiye kadar 54 dile çevrilmiştir. Rizzoli, Flammarion, Random House Kein&Aber gibi dünyanın önemli yayınevleri tarafından yayımlanmaktadır.[10]
2010 Kasım ayında Firarperest adlı deneme türündeki ikinci eseri piyasaya çıktı. Eserin içindeki illüstrasyonlar M. K. Perker'e aittir. Sonraki yıl Doğan Kitap'tan "İskender" isimli eseri piyasaya çıkmıştır. Kitabın kapak resminde, makyajla erkek haline gelen Elif Şafak'ın kendi fotoğrafı vardır.
Yazar, Türkiye'de çeşitli günlük ve aylık yayınlarda yazmaya devam etmektedir. 1 Mayıs 2009 tarihinden itibaren Habertürk gazetesinde ve aynı gazetenin "HT PAZAR" adlı ekinde yazılarını yayınlamıştır. Bu gazetede yayımlanan deneme türündeki yazılarından oluşan bir seçki, M.K Perker illüstrasyonlarıyla birlikte 2012 yılında Şemspare adıyla yayımlandı.[11] Mimar Sinan'ın yanında çırak olan Cihan adında bir Hint'in gözünden Osmanlı'yı anlattığı romanı Ustam ve Ben 2013 yılında yayımlanmıştır.
Şafak, Ekim 2017'de biseksüel olduğunu açıkladı.[12] 2018'de Sanma ki Yalnızsın adlı denemesi, 2019 yılında ise On Dakika Otuz Sekiz Saniye romanı yayımlanmıştır. Roman, Blakcwell Yılın kitabı ödülünü almıştır. Booker Prize finalisti olan roman, The Times tarafından da ''mutlaka okunması gereken 50 roman'' arasında yerini almış ve The Economist’in “yılın en iyi kitapları” listesine girmeyi başarmıştır. Türkiye, ABD ve İngiltere’de öğretim üyesi olarak dersler vermiş olan Elif Şafak, 2018'de Oxford Üniversitesi'nde Karşılaştırmalı Avrupa Edebiyatı Weidenfeld Kürsüsü'ne misafir öğretim üyesi olarak edebiyat ve sanat seminerleri vermek üzere seçilmiş ve Oxford/St. Anne's College onursal üyesi olmuştur.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kem Gözlere Anadolu, Evrensel, 1994, 96 s. ISBN 975-785-729-6 [1]
- Pinhan, MetisPinhan,1997, 224 s. ISBN 975-342-297-0 [2]
- Şehrin Aynaları, Metis, 1999, 280 s. ISBN 975-342-298-9 [3]
- Mahrem, Metis, 2000, 216 s. ISBN 975-342-285-7 [4]
- Bit Palas, Metis, 2002, 381 s. ISBN 975-342-354-3 [5]
- Araf (The Saint of Incipient Insanities), Çeviren: Aslı Biçen, Metis, 2004, 352 s. ISBN 975-342-465-5 [6]
- Beşpeşe (Murathan Mungan, Faruk Ulay, Celil Oker ve Pınar Kür ile), Metis, 2004, 256 s. ISBN 975-342-467-1 [7]
- Med-Cezir (Deneme), Metis, 2005, 254 s. ISBN 975-342-533-3 [8]
- Baba ve Piç (The Bastard of Istanbul), Çeviren: Aslı Biçen (Yazarla birlikte), Metis, 2006, 384 s. ISBN 975-342-553-8 [9]
- Siyah Süt, Doğan Kitap, 2007, 308 s. ISBN 978-975-991-531-5 [10]
- Aşk (The Forty Rules of Love), Çeviren: K. Yiğit Us (Yazarla birlikte), Doğan Kitap, 2009, 432 s. ISBN 978-605-111-107-0 [11]
- Kâğıt Helva (Seçki), Doğan Kitap, 2009, 160 s. ISBN 978-605-111-426-2 [12]
- Firarperest (Deneme), Doğan Kitap, 2010, 236 s. ISBN 978-605-111-902-1 [13]
- İskender (Honor), Çeviren: Omca A. Korugan (Yazarla birlikte), Doğan Kitap, 2011, 448 s. ISBN 9786050902518 [14]
- Şemspare (Deneme), Doğan Kitap, 2012, 252 s. ISBN 9786050907995 [15]
- Ustam ve Ben (The Architect's Apprentice), Çeviren: Omca A. Korugan (Yazarla birlikte), Doğan Kitap, 2013, 480 s. ISBN 9786050918038 [16]
- Sakız Sardunya (Çocuklar için Öykü-Roman), Doğan Çocuk, 2014, 156 s. ISBN 9786050922912 [17]
- Sakız Sardunya ile Eğlence Günlüğü (Çocuklar için Öykü-Roman), Doğan Çocuk, 2016, 156 s. ISBN 9786050934182 [18]
- Havva'nın Üç Kızı (Three Daughters of Eve), Çeviren: Omca A. Korugan (Yazarla birlikte), Doğan Kitap, 2016, 424 s. ISBN 9786050935370
- Sanma Ki Yalnızsın (Deneme), Doğan Kitap, 2018, 220 s. ISBN 9786050951462 [19]
- Aşkın Kırk Kuralı (Seçki), Doğan Novus, 2019, 128 s. ISBN 9786050958645 [20]
- On Dakika Otuz Sekiz Saniye (10 Minutes 38 Seconds in This Strange World), Çeviren: Omca A. Korugan (Yazarla birlikte), Doğan Kitap, 2019, 392 s.ISBN 9786050963090 [21]
- Bölünmüş Bir Dünyada Akıl Sağlığımızı Nasıl Koruruz (How The Stay Sane In Age Of Division) (Deneme), Çeviren: Omca A. Korugan, Doğan Kitap, 2022, 120 s. ISBN 9786258215472 [22]
- Kayıp Ağaçlar Adası (The Island of Missing Trees), Çeviren: Omca A. Korugan, Doğan Kitap, 2023, 408 s. ISBN 9786256843158 [23]
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1,7 milyon takipçiyle aktif sosyal medya etkinliği, Mart - 2016[13]
- FT/Oppenheimer Funds Emerging Voices Awards jüri, 2016[13]
- 2016 Baileys Women's Prize for Fiction jüri üyesi, 2016[13]
- Kültür Lideri; Weforum Global Agenda Council on Creative Economy üyesi, DAVOS 2016[13]
- 10th Women of the Future Awards jüri üyesi, 2015[13]
- FT/Oppenheimer Funds Emerging Voices Awards jüri üyesi, 2015[13]
- Asian Women of Achievement Awards 2015: Global Empowerment Award[13]
- Ustam ve Ben (The Architect's Apprentice), RSL Ondaatje Prize adayı, 2015[13]
- Ustam ve Ben (The Architect's Apprentice) Walter Scott Historical Novel Prize aday listesi, 2015[13]
- Index on Censorship Freedom of Expression Awards jüri üyesi, 2015[13]
- Free Word yönetim kurulu üyesi[13]
- English PEN üyesi[13]
- The Ottoman Orient in Renaissance Art Kültür Elçisi[13]
- Sunday Times EFG Private Bank Short Story Award jüri üyesi (2014, 2015)[13]
- Kültür Lideri; Weforum Global Agenda Council on Creative Economy, DAVOS 2014[13]
- TED Global konuşmacısı[13]
- Folio Academy üyesi[13]
- Fark Yaratan Kadınlar (Women to Watch) Kültür Sanat Lideri, Mediacat&Advertising Age, 2014[13]
- İskender (Crime d'honneur, Phébus), Prix du livre Lorientales 2014[13]
- İskender (Crime d'honneur, Phébus) le prix Escapades, ikincilik, 2014[13]
- İskender, IMPAC Dublin Literary Award aday listesi, 2013[13]
- Türk Amerikan Cemiyeti, Genç Cemiyet Lideri, 2013[13]
- İskender (Crime d'honneur, Phébus), 2013 Prix Relay des voyageurs, Fransa 2013[13]
- İskender, Women's Prize for Fiction aday listesi, 2013[13]
- Weforum Global Agenda Council on The Role of Arts in Society üyesi, DAVOS 2013[13]
- Independent Foreign Fiction Prize jüri üyesi, 2013[13]
- İskender, Man Asian Edebiyat Ödülü aday listesi, 2012[13]
- Aşk, IMPAC Dublin Literary Award aday listesi, 2012[13]
- Prix ALEF - Mention Spéciale Littérature Etrangére, Soufi, mon amour (Phébus), 2011[13]
- Marka 2010 Ödülü, Türkiye[13]
- Sanat ve Edebiyat Şövalyesi (Chevalier Des Arts et Lettres), Fransa 2010[13]
- Kültür Elçisi, Culture Action Europe Campaign, 2010[13]
- Kültür Elçisi, AB-Türkiye Kültür Köprüleri Programı, 2010[13]
- Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Birlikte Yaşama Ödülü, 2009[13]
- Uluslararası Yükselen Yetenek, Fransa Kadın Platformu, Deauville 2009[13]
- Baba ve Piç Orange Prize Edebiyat Ödülü aday listesi, Londra 2008[13]
- ECFR (European Council on Foreign Relations) kurucu üyesi[13]
- 2007 Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü[14]
- Mahrem, Independent Foreign Fiction Prize, Birleşik Krallık 2007[13]
- Maria Grazia Cutuli Uluslararası Gazetecilik Ödülü, İtalya 2006[13]
- Bit Palas, Independent Foreign Fiction Prize, Birleşik Krallık 2005[13]
- Mahrem, Türkiye Yazarlar Birliği Ödülü, 2000[13]
- Pinhan, Mevlana Büyük Ödülü, 1998[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türkiye'nin en çok kazanan yazarları: İlk sırada Elif Şafak var". 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2017.
- ^ "Elif Şafak'ın "Bit Palas" isimli kitabında intihal kararı". www.aa.com.tr. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Armutçu, Emel. "Sabırsızlıktan yumurta bile kıramazdı, çok sabır isteyen romancılığı seç". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet gazetesi 30 Mayıs 2004. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ "1998 Yılı Mevlana Büyük Ödülleri". 8 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009.
- ^ "Yazar Elif Şafak Berlin'de Evlendi". www.milliyet.com.tr/. Milliyet gazetesi, 29 Mayıs 2005. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ "Elif Şafak Kız Annesi". Internethaber.com 17 Eylül 2006. 10 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ Yaşa, Aysel. "Bebeklerim Kalemime Bilgelik Kattı". 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ Kaplan, Sefa. "Edebiyatta rekor Aşk 200 bin sattı". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet gazetesi 5 Temmuz 2009. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ Yanık, Figen. "Elif Şafak Kağıt Helva'yı Anlatıyor". www.sabah.com.tr/. Sabah gazetesi 12 Eylül 2009. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ Börekçi, Gülenay. ""İçimizdeki 'bayan diktatöre' dikkat"". HT Cumartesi. 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
- ^ "Elif Şafak: Bugüne dek biseksüel olduğumu hiç söyleyemedim". Hürriyet. 15 Ekim 2017. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2017.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap "Elif Şafak Resmi İnternet Sitesi". 16 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "2012 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü". www.turkyaybir.org.tr. Türkiye Yayıncılar Birliği web sitesi. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1971 doğumlular
- Ankara Atatürk Anadolu Lisesinde öğrenim görenler
- Biseksüel yazarlar
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde öğrenim görenler
- LGBT roman yazarları
- Strazburg doğumlular
- Türk köşe yazarları
- 20. yüzyıl Türk roman yazarları
- 21. yüzyıl Türk roman yazarları
- Türk LGBT yazarlar
- Yaşayan insanlar
- Zaman (gazete) kişileri
- BBC 100 Kadın
- Türk feministler
- Biseksüel kadınlar
- İfade özgürlüğü aktivistleri
- Türkiye'de LGBT kişiler
- 20. yüzyıl Türk kadın yazarları
- Türk kadın roman yazarları