Elektookülografi
Elektrookülografi (EOG), retina tabakalarından biri olan retina pigment epitelinin fonksiyonel durumunu değerlendirmek için kullanılan elektrofizyolojik bir testtir.[1] Kornea ile retina arasındaki elektriksel potansiyeli kaydetme yöntemidir.[2] Elektrookülograf, bir deneğin yüzüne yerleştirilen iki elektrot arasındaki voltajı ölçen bir cihaz olarak göz hareketini algılayabilmektedir.[2]
Göz takibi, insanların baktığı veya hareketi takip ettiği noktayı elektronik olarak bulma sürecidir. Göz kırpma, göz kaslarının kasılmasıdır ve göz kapağı kaslarının elektriksel aktivasyonunu sağlar. Böyle bir sinyalin süresi birkaç saniye sürer. Göz kırpma, refleks yanıp sönme, istemli göz kırpma ve istem dışı göz kırpma olarak ayrılabilir. Yanıp sönmeler için frekans aralığı 1 Hz ile 10 Hz arasındadır. Göz hareketleriyle ilgili diğer önemli terimler seğirmeler ve fiksasyondur. Her iki gözün aynı yönde eş zamanlı hareketlerine sakkad denir. Fiksasyon, gözlerin nispeten hareketsiz olduğu iki sakkad arasındaki zaman olarak adlandırılır.[3]
EOG sinyalinin yatay ve dikey kanalları ile göz küresinin karşılık gelen hareketi arasındaki ilişki oldukça önemlidir ve bu da belirli bir hareketin tanımlanmasına yardımcı olur. Merkezi konumun her iki tarafında 45 derece içinde göz küresinin açısal yer değiştirmesi için, EOG voltajı açı ile doğrusal olarak değişir.[4]
Göz hareketini ölçmek için, elektrot çiftleri tipik olarak gözün üstüne ve altına veya gözün soluna ve sağına yerleştirilir. Göz merkezden iki elektrottan birine doğru hareket ederse, bu elektrot retinanın pozitif tarafını "görür" ve karşı elektrot retinanın negatif tarafını "görür". Sonuç olarak, elektrotlar arasında potansiyel bir fark oluşur. Dinlenme potansiyelinin sabit olduğu varsayıldığında, kaydedilen potansiyel gözün pozisyonunun bir ölçüsüdür.[5][6]
Protokol
[değiştir | kaynağı değiştir]Hasta en az 30 dakika boyunca iyi aydınlatılmış bir odada ışığa uyum sağlamalı ve gözleri dilate edilmelidir. Bazı programlar, teste başlamadan önce 10 dakikalık daha parlak bir ışık adaptasyon periyoduna sahiptir. Elektrotlar takıldıktan sonra prosedür açıklanır ve hastadan temel veriler kaydedilirken birkaç kez pratik yapması istenir.
- Hasta iki kırmızı LED ışığı arasında geçiş yaparak gözlerini ileri geri hareket ettirirken başını sabit tutar.
- Gözlerin hareketi, gözün her iki tarafındaki elektrotlar arasında yaklaşık 2–5 mV'luk bir voltaj dalgalanması üretir ve grafiğe dökülür.
- Işık adaptasyonu ve eğitimden sonra ışıklar kapatılır.
- Hasta iki ışık arasında ileri geri bakarken yaklaşık her dakika 10 saniyelik bir göz hareketi örneği alınır.
- Karanlıkta 12–15 dakika sonra ışıklar açılır ve hasta yaklaşık dakikada bir kez gözlerini yaklaşık 10 saniye ileri geri hareket ettirir.
- 12–15 dakika karanlık adaptasyon ve parlak ışıkta 15 dakikaya kadar gözdeki voltaj değişimini grafiklendirir.
- Voltaj karanlıkta biraz azalır ve daha önce bahsedildiği gibi karanlık çukur denen yaklaşık 8-12 dakika sonra en düşük potansiyeline ulaşır.
- Işıklar açıldığında, potansiyel yükselir ve yaklaşık 10 dakika içinde zirveye (pik değere) ulaşır.
- Işık pik değerinin maksimumu karanlık çukurdaki düşük amplitüd ile karşılaştırıldığında, normal nispi oran yaklaşık 2:1 veya daha büyüktür. Işık pik değeri, 60 yaş altındaki bireylerde 1.8'den, 60 yaşın üzerinde 1.7'den az olduğu durumda anormal kabul edilir.[6]
Oftalmolojik teşhis
[değiştir | kaynağı değiştir]- EOG, pigment epitelinin işlevini değerlendirmek için kullanılır.
- Özellikle Best hastalığı (maküler distrofi)[7] olmak üzere, makulada bir işlev bozukluğundan şüphelenildiğinde yapılır.
- Anormal EOG üreten retina hastalıkları da genellikle anormal bir elektroretinogram değerine sahiptir. EOG ayrıca nörolojik bozukluklarda göz hareketlerini izlemek için kullanılır.[8]
- Göz hareketleri ayrıca görsel hafıza, öğrenme veya dikkat gibi görsel algının bilişsel süreçleri hakkında bilgi verir. Kişinin bilişsel durumunu algılayabilen ve ona uyum sağlayabilen bilişsel farkındalık sistemleri olarak EOG uygulanabilir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Electrooculogram". Ignasi Jürgens., 2021., Electrooculogram, Opthalmology Center Barcelona. Ignasi Jürgens. 2021. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Ameri, Shideh Kabiri; Kim, Myungsoo; Kuang, Irene Agnes; Perera, Withanage K.; Alshiekh, Mohammed; Jeong, Hyoyoung; Topcu, Ufuk; Akinwande, Deji; Lu, Nanshu (24 Temmuz 2018). "Imperceptible electrooculography graphene sensor system for human–robot interface". npj 2D Materials and Applications. 2 (1). doi:10.1038/s41699-018-0064-4. ISSN 2397-7132.
- ^ Singh, Sima; Singh, Shipra (6 Aralık 2012). "Thirteenth International Seminar on Ethics, Morality and Spirituality". Delhi Business Review. 13 (2): 99-122. doi:10.51768/dbr.v13i2.132201222. ISSN 0972-222X.
- ^ Mala, S.; Latha, K. (2014). "Feature Selection in Classification of Eye Movements Using Electrooculography for Activity Recognition". Computational and Mathematical Methods in Medicine. 2014: 1-9. doi:10.1155/2014/713818. ISSN 1748-670X.
- ^ Constable, Paul A.; Bach, Michael; Frishman, Laura J.; Jeffrey, Brett G.; Robson, Anthony G. (9 Mart 2017). "Erratum to: ISCEV Standard for clinical electro-oculography (2017 update)". Documenta Ophthalmologica. 134 (2): 155-155. doi:10.1007/s10633-017-9580-3. ISSN 0012-4486.
- ^ a b c "The electrooculogram". Creel, D. J. (2019). The electrooculogram. Handbook of clinical neurology, 160, 495-499. Creel, D. J. 2019. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ Best hastalığı (maküler distrofi) 16 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Biya, Haseeb; Shaikh, Ruba; Siddiqui, Sayma; Khot, Sufiyan (30 Mart 2017). "SignTalk and Animator for Speech and Hearing Imapired". IJARCCE. 6 (3): 510-516. doi:10.17148/ijarcce.2017.63118. ISSN 2278-1021.