Ekvator frengisi
| Ekvator frengisi | |
|---|---|
 | |
| Treponema pallidum pertenue bakteriyel enfeksiyonundan kaynaklanan dirsekteki şişlikler |
Ekvator frengisi (yaws hastalığı, frambesia tropica, thymosis, polypapilloma tropicum, parangi, bouba, frambösie)[1] ve pian olarak da bilinir.[2] Spiroket bakterisi Treponema pallidum pertenue'nin yol açtığı tropik bir cilt, kemik ve eklem enfeksiyonudur.[3][4] Hastalık ciltte 2 ila 5 santimetre yarıçapında yuvarlak ve sert kabarmalar ile başlar.[4] Ortası patlayarak açılabilir ve ülsere neden olabilir.[4] Bu ilk cilt lezyonu tipik olarak 3 ila 6 ayda iyileşir.[5] Haftalar ve yıllar sonra, eklemler ve kemiklerde ağrılı yorgunluk ortaya çıkabilir ve yeni cilt lezyonları görülebilir.[4] avuç içi ve ayakların tabanları kalınlaşabilir ve çatlayabilir.[5] Kemiklerde (özellikle de burun kemikleri) şekil bozukluğu oluşabilir.[5] Beş yıl ve daha sonra büyük ölü cilt bölgeleri ve ardından yara izleri görülebilir.[4]
Ekvator Frengisi hastalığı taşıyan kişinin yarasından sızan sıvıya doğrudan temas yoluyla yayılır.[5] Genellikle cinsel olmayan temas yoluyla bulaşır.[5] Hastalık en fazla, oynarken birbirine bulaştıran çocuklarda görülür.[4] İlgili diğer treponemal hastalıklar frengi (Treponema pallidum endemicum), pinta (Treponema pallidum carateum), and frengi (Treponema pallidum pallidum).[5] Ekvator Frengisi genellikle lezyonların görülmesiyle teşhis edilir.[5] Kan antikor testleri yaralı olabilir fakat mevcut enfeksiyonu öncekilerden ayırdedemez.[5] Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) en iyi teşhis yöntemidir.[5]
Önleme, kısmen, hastaları tedavi ederek ve bulaşma riskini azaltarak sağlanabilir.[5] Hastalık yayıldığında, tüm topluluğu tedavi etmek etkili olur.[5] Temizlik ve hijyeni geliştirmek de hastalığın yayılmasını yavaşlatır.[5] Tedavisi genellikle şu antibiyotikler ile sağlanır: ağızdan azitromisin veya benzatin penisilin enjeksiyonu yoluyla.[5] Tedavi edilmediğinde, vakaların % 10'unda fiziksel şekil bozuklukları oluşmaktadır.[5]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekvator Frengisi, 2012 yılı itibarıyla, en az 14 tropik ülke de yaygındır.[4][5] Hastalık sadece insanlara bulaşmaktadır.[5] 1950'ler ve 1960'larda Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Ekvator Frengisi hastalığını neredeyse tamamen ortadan kaldırmıştı.[5] O zamandan bu yana vakaların sayısı artmıştır ve WHO bu kez hastalığı 2020 yılına kadar ortadan kaldırmaya çalışmaktadır.[5] Hastalığın bulaştığı insan sayısı 1995 yılında 500,000 olarak tahmin edilmektedir.[3] Hastalığın ilk tanımı 1679 yılında Willem Piso tarafından yapılmış olmasına rağmen, arkeolojik kanıtlar Ekvator Frengisi hastalığının 1.6 milyon yıl öncesinden beri insanlar arasında görüldüğünü göstermektedir.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rapini RP; Bolognia JL; Jorizzo JL. (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. ISBN 1-4160-2999-0.
- ^ James WD; Berger TG; ve diğerleri. (2006). Andrews' Diseases of the Skin: clinical Dermatology. Saunders Elsevier. ISBN 0-7216-2921-0. OCLC 62736861.
- ^ a b Mitjà O; Hays R; Rinaldi AC; McDermott R; Bassat Q (2012). "New treatment schemes for yaws: the path toward eradication" (pdf). Clinical Infectious Diseases. 55 (3). ss. 406-412. doi:10.1093/cid/cis444. PMID 22610931. 18 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2016.
- ^ a b c d e f g h Mitjà O; Asiedu K; Mabey D (2013). "Yaws". Lancet. 381 (9868). ss. 763-773. doi:10.1016/S0140-6736(12)62130-8. PMID 23415015.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r "Yaws Fact sheet N°316". World Health Organization. Şubat 2014. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2014.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |