Dvallar

Dvallar (Gürcüce: დვალები, Dvalebi; Osetçe: Туалтæ, Twaltæ) Gürcülerin etnografik bir koludur.^[1] Büyük Kafkas Dağları'nın her iki cephesinde de yaşamış olan Dvallar, Daryal ve Mamison Vadileri'nin arasında yaşamaktaydı. Bu tarihi bölge günümüzde büyük ölçüde Güney Osetya sınırları içerisindedir. Dvalların yaşadığı tarihi bölgenin küçük bir kısmı ise Kuzey Osetya-Alanya, Rusya ve tarihi Raça-Hevi bölgelerinin sınırları içerisindedir. Dvalların konuştuğu dille ilgili üç farklı görüş vardır: Nah dilleri,^[2]^[3]^[4]^[5]^[6] Osetçe^[7]^[8]^[9] ve Gürcüce.

Etimoloji

Dvallar (Gürcüce: დვალნი, Dvalni) ismine eski Gürcü yıllıklarında rastlanmaktadır. Dvalların yaşadığı bölgeye ise Dvaleti (დვალეთი. Dvalet`i) adı verilmiştir.

Dvalların adı, günümüze "Twal" ve "Urs-Twal" (Osetçe: Урстуалтæ}} anlamı "beyaz Twallar") olarak gelmiştir. Gürcülerin kullandığı Dvali (დვალი) ve Dvalişvili (დვალიშვილი) soyadları ile Osetlerin kullandığı Tuallagov/Twallægtæ soyadları da bu halkın adından türemiştir.^[10]^[11]

Tarihi

Moğollar, 13-14. yüzyıllarda Kuzey Kafkasya'daki Alanya Krallığını yok ettiği zaman, Osetler Kafkas Dağlarına göç etti. Osetler, Dvaleti'nin bir bölümünde Tualläg adını verdikleri topluluğu kurdu. Bu topluluk, bölgenin yerli halkı Dvalları güney bölgelere gitmeleri için zorladı. Güney bölgelere giden Dvalların Gürcü ve Osetlere asimile olma süreçleri hızlandı. Dvallar, 18. yüzyılın başlarında tamamen asimile oldu. Günümüzde sadece bir yer adından ibaret olan Dvaleti terimi, sadece Güney Osetya/Şida Kartli'deki Kudaro Vadisi'nin çevresindeki alanı (günümüzde Cava) tanımlamak için kullanılmaktadır.

Kaynakça

^ "Ethnic Processes in Shida Karthli (The Ossetians in Georgia)". ResearchGate (İngilizce). 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.
^ Гамрекели В. Н. Двалы и Двалетия в I—XV вв. н. э. Тбилиси, 1961 page 138
^ Меликишвили Г. А. К изучению древней восточномалоазийской этнонимики. ВДИ, 1962,1 page 62
^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook- Partial Ancestry and Kindred Peoples [to the Chechens]. Page 29. https://books.google.com/books?id=PnjAlei9fe0C&pg=PA29&lpg=PA29&dq=Dvals+Chechens+Jaimoukha&source=bl&ots=cBdGsyn3uD&sig=S-_XrHPwTc3lxot38j3IAPN1JBc&hl=en&ei=65EfTKixK4G78ga4mvGRDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CB4Q6AEwAg#v=onepage&q=Dvals&f=false. "At the turn of this new era, the Nakh peoples of the Transcaucasus comprised of the Tsanars in the South, the Dvals in the West, and the Ers in the East. The Kakh(etians) who used to call themselves Kabatsas and their territory Kakh-batsa, were surrounded by Nakh tribes and themselves thought to be Tushians of Nakh extraction. The eighteenth century historian Vakhushti asserted that the Kakh considered Gligvs, Dzurdzuks and Kists as their ethnic kin."
^ Gamrekeli
^ Melikishvilli
^ Akhvlediani, G. (1960), The collection of selected works on the Ossetian language (in Russian), Tiflis
^ Vaneev, Z. (1989), Selected works on the history of the Ossetian people (in Russian), Tskhinvali: Iryston, 24 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Haziran 2010
^ Lazarashvili, G. (1966), About the time of resettlement of Ossetians to Georgia (in Russian)
^ Kuznetsov, V. (1992), Essays on the history of Alans (in Russian), Vladikavkaz: IR, ISBN 978-5-7534-0316-2, 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Aralık 2019
^ Gagloev, Y. (1959). "On ethnicity of tribe Tulas (in Russian)". Fidiwaeg.

[1] "Ethnic Processes in Shida Karthli (The Ossetians in Georgia)". ResearchGate (İngilizce). 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.

[2] Гамрекели В. Н. Двалы и Двалетия в I—XV вв. н. э. Тбилиси, 1961 page 138

[3] Меликишвили Г. А. К изучению древней восточномалоазийской этнонимики. ВДИ, 1962,1 page 62

[4] Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook- Partial Ancestry and Kindred Peoples [to the Chechens]. Page 29. https://books.google.com/books?id=PnjAlei9fe0C&pg=PA29&lpg=PA29&dq=Dvals+Chechens+Jaimoukha&source=bl&ots=cBdGsyn3uD&sig=S-_XrHPwTc3lxot38j3IAPN1JBc&hl=en&ei=65EfTKixK4G78ga4mvGRDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CB4Q6AEwAg#v=onepage&q=Dvals&f=false. "At the turn of this new era, the Nakh peoples of the Transcaucasus comprised of the Tsanars in the South, the Dvals in the West, and the Ers in the East. The Kakh(etians) who used to call themselves Kabatsas and their territory Kakh-batsa, were surrounded by Nakh tribes and themselves thought to be Tushians of Nakh extraction. The eighteenth century historian Vakhushti asserted that the Kakh considered Gligvs, Dzurdzuks and Kists as their ethnic kin."

[5] Gamrekeli

[6] Melikishvilli

[Akhvlediani-7] Akhvlediani, G. (1960), The collection of selected works on the Ossetian language (in Russian), Tiflis

[Vaneev-8] Vaneev, Z. (1989), Selected works on the history of the Ossetian people (in Russian), Tskhinvali: Iryston, 24 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Haziran 2010

[Lazarashvili-9] Lazarashvili, G. (1966), About the time of resettlement of Ossetians to Georgia (in Russian)

[Kuznetsov-10] Kuznetsov, V. (1992), Essays on the history of Alans (in Russian), Vladikavkaz: IR, ISBN 978-5-7534-0316-2, 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Aralık 2019

[Gagloev-11] Gagloev, Y. (1959). "On ethnicity of tribe Tulas (in Russian)". Fidiwaeg.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]