İçeriğe atla

Dunganca

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dunganca
Хуэйзў йүян, Hueyzu yüyen
Telaffuz[xwɛitsu jyjɑn]
Ana dili olanlarKırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Rusya, Tacikistan ve Türkmenistan
BölgeFergana Vadisi, Çu Vadisi
EtnisiteDunganlar
Konuşan sayısı110.100  (2009 nüfus sayımları)[1]
Dil ailesi
Yazı sistemiKiril alfabesi
Dil kodları
ISO 639-3dng
Kırgızistan'ın Milyanfan köyünde bulunan bir müzede hem Dunganca hem de Rusça sürümleri olan ikidilli bir plaka.

Dunganca (Хуэйзў йүян, [xwɛitsu jyjɑn]; Çince (basitleştirilmiş): 东干语; Çince (geleneksel): 東干語; pinyin: Dōnggān yǔ), Orta Asya'da yaşayan, Çin'in Hui etnik grubuna yakın bağları olan Dunganlar tarafından konuşulan Sinik dildir.

Dunganca ile Standart Çince karşılıklı olarak oldukça anlaşılabilir; ancak bu Çin dilinin Kiril alfabesiyle yazılması benzersiz bir durum oluşturur.

Dunganca başlıca olarak Kırgızistan'da konuşulur. Bunun dışında Kazakistan, Özbekistan ve Rusya'da Dunganca konuşanlar vardır. Dungan etnik grubu, 1870'lerde Çin'den kaçıp batı yönüne Orta Asya'ya doğru taşınan mültecilerin torunlarıdır.[2] Dunganca okul eğitiminde kullanılır. Sovyetler Birliği döneminde Dunganca'nın öğretilmesi için çeşitli ders kitapları yayınlandı. Üstelik 14.000 sözcük barındıran üç ciltli bir Rusça-Dunganca sözlüğü, Dunganca-Rusça sözlük, Dungan dili hakkında filolojik monografiler ve Dungan dilinde yazılan kitaplar da yayınlanmıştır. Dungan dilinde yayınlanan ilk gazete olan Hueyimin bo 1932'de kuruldu ve günümüzde hala aylık olarak yayınlanmaktadır.

1970 ile 1989 arasındaki Sovyetler Birliği nüfus sayımı istatistiklerine göre Dunganlar, Orta Asya'daki diğer etnik azınlık gruplarına göre kendi dillerinin kullanımını muhafaza etmekte başarılı olmuştur; ancak Sovyet sonrası dönemde Dunganca'yı anadil olarak konuşanların sayısı oldukça azaldığı gözlemlenmiştir, fakat bununla ilgili daha ayrıntılı çalışmalar yapılmamıştır.

Nüfuslarına göre Dunganca'yı konuşanların sayısı
Yıl Dunganca L1 Rusça L2 Toplam Dungan nüfusu Kaynak
1970 36.445 (% 94,3) 18.566 (% 48,0) 38.644 Sovyetler Birliği Nüfus Sayımı
1979 49.020 (% 94,8) 32.429 (% 62,7) 51.694 Sovyetler Birliği Nüfus Sayımı
1989 65.698 (% 94,8) 49.075 (% 70,8) 69.323 Sovyetler Birliği Nüfus Sayımı
2001 41.400 (% 41,4) N/A 100.000 Ethnologue12 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  1. ^ "Dungan". Ethnologue, 18. cilt, 2015. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  2. ^ Cihai, S.358