Dikran Çuhacıyan

Dikran Çuhacıyan
Dikran Çuhacıyan
Doğum	Տիգրան Չուխաճեան; 1837; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	11 Mart 1898; İzmir, Osmanlı İmparatorluğu
Meslek	Besteci, orkestra şefi

Dikran Çuhacıyan (Ermenice: Տիգրան Չուխաճեան, 1837, İstanbul - 11 Mart 1898, İzmir), Osmanlı Ermenisi besteci ve orkestra şefidir. Osmanlı İmparatorluğu'nda opera ve operetin öncüsüdür.

Hayatı

Çuhacıyan, öğrenimine Manzoni'den aldığı piyano dersleri ile başladı ve 22 yaşında Hasköy Mahalle Tiyatrosu'nun müzik işleri sorumlusu oldu. Çok geçmeden 14 Aralık 1861'de açılan Şark Tiyatrosu için sahne müzikleri bestelemeye başladı. Ertesi yılın mart ayında ise "Şark Musiki Cemiyeti" anlamına gelen "Kınar Arevelyan" adlı derneği kurdu. Sahne müzikleri ve operet türünde yazdığı müziklerle ün kazanan besteci, babası tarafından öğrenim görmek üzere 1862-1866 yılları arasında Milano Konservatuvarı'na gönderildi. İstanbul'a dönüşünde; bestelediği orkestra ve koro parçaları ile marşları, Şark Tiyatrosu'nda kendisi yönetti.

Temmuz 1874'te Beyoğlu Haçopulo Geçidi'nde Adam'ın Konser Salonu'nda 30 kişilik bir opera topluluğu kurdu. Bu girişimi özellikle Güllü Agop tarafından tepkiyle karşılandı.^[1] Çuhacıyan, Yeğyazar Melikyan adlı varlıklı birinden maddi destek sağlayınca Osmanlı Opera Kumpanyası'nı kurdu.^[2] Dikran Kalemciyan ile birlikte Ramazan ayında, Beyazıt'taki askeri misafirhanede yerli ve yabancı eser temsillerine başlamıştır. İlk olarak Çuhacıyan'ın Mekteb Ustası ve Şair Evlenmesi temsil edildi.

Osmanlı Opera Kumpanyası'nın kullandığı Beyazıt'taki Askeri Misafirhane'nin 1875 yılında tadilata girmesinden sonra Çuhacıyan, 40.000 frank karşılığı Fransız Tiyatrosu'nu kiralayarak 11 Ocak 1876 tarihinde Leblebici Horhor Ağa adlı eserini sahneye koydu. En ünlü eseri olarak bilinen Leblebici Horhor Ağa'nın sahnelenmesinden kısa süre sonra kumpanyanın yaşadığı sıkıntılı günler neticesinde Çuhacıyan kumpanyanın yönetimini devretti. Aralık 1878'de aynı toplulukla Edirne’ye giderek kendi eserlerini yönetti. Bu dönemde Rus Çarı II. Aleksandr tarafından "San Stanislas" nişanına layık görüldü.^[3] Daha sonra imzalanan Ayastefanos Antlaşması’nın şerefine İstanbul’da düzenlenen törenin ardından gerçekleşen konserde kendi eserlerini yönetti ve Padişah II. Abdülhamid tarafından da ödüllendirildi.

1890 yılında yazdığı Zemire adlı eseri bir yıl sonra İstanbul'daki bir Fransız tiyatrosu olan Concordia Tiyatrosu’nda Bennati Topluluğu tarafından sahnelendi. Bu temsilden sonra besteci bir süreliğine Fransa’ya gitti. Kendisine hami ve mali destek olacak bir zengin ile çalışacak olsa da, hamisinin aniden ölümüyle ortada kaldı. Bir yıl kaldığı Fransa'da sıkıntılı günler yaşadıkdan sonra 1892’de Türkiye'ye döndü. 1898'e kadar İstanbul'da Çuhacıyan, Padişah II. Abdülhamid için Hamidiye Marşı'nı besteleyerek Malûmat ’ ta yayımladı. Fakat Çuhacıyan kanser illetine yakalanmıştı ve bu hastalık nüksedince tedavi için Paris'e tekrar geri dönmeye karar verdi. Paris yolculuğu için İzmir’e giden Dikran Çuhacıyan, bu kentte iken, 21 Mart 1898’de kanser hastalığına yenilerek İzmir’de hayatını kaybetti. Cenazesi İzmir Ermeni Mezarlığı’na gömüldü.

Eserleri

Sahne eserleri

Şair Evlenmesi
Mekteb Ustası
Mekteb Seyri
Arşak II
Arif’in Hilesi
Köse Kâhya
Leblebici Horhor Ağa
Zemire
Indiana
Aleksinaz

Marşları

Vatan Yahut Silistre
Patrik Nerses Varjabedyan İçin Cenaze Marşı
Marche Funebre
Acem Marşı
Zeybek Opereti Marşı

Piyano parçaları

Mouvement Perpetuel
Cascade de couz
Illusion (vals)
Apres La Gavotte
Deux Fantaisies Orientales
La Lyre Orientale, Laura
Rapelle-tois (Hatırla)
Romans
Impromptu in B Flat Minor ‘Cascade De Couz’ (1887)
Danse Caractéristique in a minor ‘L’orientale’ (1891)
Grande Valse Fantastique in a minor ‘Illusions’ (1888)
Tarantelle in b-flat minor (1887)
Caprice in e minor ‘La Lyre Orientale’ (1894)
Mazurka De Salon ‘Mignon’ (1887)
Une Gavotte De Plus in E-flat Major (1883)
Polka in F Major ‘La Gaité’ (1892)
Proti Polka in G Major (1892)
Funeral March in d minor (1884)
Fantaisie Orientale No. 1 in A Minor ‘Sur des Motifs Turcs’ (1895)
Fantaisie Orientale No. 2 in A Minor ‘Sur des Motifs Turcs’ (1895)^[4]

Kaynakça

^ Türkiye'ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi, Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. 2006. s. 52. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
^ Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. s. 53. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
^ Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. İstanbul: Unpublished Master's Thesis, 2003. s. 56. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
^ VIAF Virtual International Authority dosyası 70010984 no.lu madde. Online:[1] 13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

And, Metin (2016) Türk Tiyatro Tarihi: Başlangıcından 1983'e]], İstanbul: İletişim Yayınları ISBN 9750515080 ve 9789750515088
Haybedhran (ed) (1964), Hayrenapaghts hntiounner, Erivan, Ermenistan (Ermenice) - Cécilia Proudian tarafından toplanan eserlerden.
Tahmizian, Nikogho (1999) Tigran Tchoukhajian: life and work Pasadena (California): Drazark Publishing, (Ermenice)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Dikran Çuhacıyan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

In the Footsteps of Tchouhadjian 20 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. — Dikran Çuhacıyan hakkında dokümanter film.

[1] Türkiye'ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi, Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. 2006. s. 52. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.

[2] Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. s. 53. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.

[3] Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. İstanbul: Unpublished Master's Thesis, 2003. s. 56. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.

[viaf-4] VIAF Virtual International Authority dosyası 70010984 no.lu madde. Online:[1] 13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]