Devlet Halk Dansları Topluluğu
Devlet Halk Dansları Topluluğu (DHDT), 1975 yılında Türkiye'de devlet eliyle kurulmuş bir profesyonel dans topluluğudur.
Ülkeyi -özellikle yurtdışında- temsil etmek üzere kurulan topluluk, geleneksel Anadolu halk danslarını modern dans öğeleriye harmanlar ve geniş bir hareket korosu ile sahneye taşır. 1980’li yıllarda birçok amatör halk oyunu derneğine, okul topluluklarına, mahalli topluluklara model oluşturmuş ve dönemin sahneleme çalışmalarını etkilemiştir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulus-devletlerin inşa süreçleriyle birlikte dünyada halk danslarına yönelik ilgi artmış; 20. yüzyılın ortalarında birçok ülkede ulusal halk dansı toplulukları kurulmuştur. 1937'de Sovyetler Birliği’nde Igor Moiseyev’in kurduğu Moiseyev Dans Topluluğu, diğer ülkelerdeki topluluklara model oluşturan bir sahneleme estetiği geliştirdi: Bale eğitimli dansçıların oluşturduğu, tek vücutmuşçasına hareket eden kabalık bir dansçı topluluğu, ülkenin farklı bölgelerinden halkların danslarını kusursuz bir senkronizasyonla icra etmesi.[1] 1975 yılında Türkiye'de kurulan Devlet Halk Dansları Topluluğu, Moiseyev’in takipçilerinden birisidir.[2]
Kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Devlet Halk Dansları Topluluğu, Turizm ve Tanıtma Bakanlığının çağrısı üzerine 18-23 Eylül 1973 tarihleri arasında toplanan ilim adamları, ilgili kuruluş yetkilileri ve folklor uzmanlarının bakanlığa başka ülkelerdeki halk dansları topluluklarının bir benzerini önerisi üzerine kuruldu. Hazırlık çalışmaları için Halk Dansları Sanat Kurulu adına bir kurul oluşturuldu. Bu kurulun çalışmaları sonunda DHDT'nin resmî kuruluşu 17 Mart 1975 tarihinde gerçekleşti.[3] Stajyer dansçı elemanların alınması ile halk dansları çalışmaları başladı. Stajyerlerin sekiz bölgenin danslarını öğrenmesinin ardından Duygu Aykal, Oytun Turfanda, Oya Aruoba, Duygu Varlıer gibi bale koreografları sahne için düzenlemeler yaptı.
Topluluk ilk temsilini 7-13 Mayıs 1976 tarihleri arasında Ankara Büyük Tiyatro’da verdi. Topluluk, kurulduğu ilk yıllarda, bir devlet kurumu olarak yurtiçinde ve yurtdışında Türkiye'yi temsil etti. 1988 yılında da Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne bağlanan topluluk, kadrosuna yaklaşık 80 kişiyi kattı.[1]
Topluluğun repertuvarı 1980’li yıllarda genişledi. Oya Aruoba’nın düzenlediği Köçekçe ile Duygu Aykal’ın 1983 yılında repertuvara dahil ettiği Çiftetelli, dönemin önde gelen koreografileridir.[1] Topluluk TRT kanallarında yayınlanan gösterileriyle 1980'li ve 1990'lı yıllarda çok sayıda izleyiciye ulaştı. Stilize dans sahneleri yüzünden yöresel dansların “bozulduğu” iddiasıyla çeşitli eleştiriler aldı.
2008 yılında topluluğa bağlı Amatör Gençlik Halk Dansları Topluluğu kuruldu.
Topluluk İstanbul'a Taşındı
[değiştir | kaynağı değiştir]Devlet Halk Dansları Topluluğu, 2022 yılında İstanbul'a taşınmıştır.[4] 1975'te Ankara'da kurulan kurum, gerekçesiz bir kararla İstanbul'a taşındı. Uygulamadan etkilenen sanatçı ve personelin durumu TBMM'de tartışmaya açıldı.[5]
Topluluğa Yapılan Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Devlet Halk Dansları Topluluğunun performansı ile ilgili olumlu eleştirilerin dışında olumsuz eleştiriler de yapılmaktadır. Bu eleştirilerin başında özellikle akademik çevrelerde, topluluğun bazı dansları sahnelerken orijinal otantik unsurlardan uzaklaştığı ifade edilmektedir. Koreografilerin, sahne tekniklerinin ve kostümlerin modernize edilmesi sonucu, halk danslarının ruhunu kaybetme riskine yönelik eleştiriler de bulunmaktadır. Türk halk danslarının ticarileştirilmesi sürecine ilişkin eleştiriler de yapılmıştır.[6] Halk danslarının ticarileştirilmesi çerçevesinde Sağır Sultan adlı müzikal gösterinin Devlet Halk Dansları ve Kültür Medeniyet Vakfı (KÜME) arasında yapılan işbirliği ile sahnelendiğine dikkat çekilmiştir[7]. Devlet Halk Dansları Topluluğu'nda sınavsız kadro verilmesi konusu kamuoyu önünde gündeme getirildi.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Kurt, Berna (1 Nisan 2013). ""Türk Ulusu"nun Dans Yoluyla Temsili: Devlet Halk Dansları Topluluğu". Folklor/Edebiyat. 19 (73): 9-22. ISSN 1300-7491.
- ^ Kızmaz, İlke (1 Haziran 2015). "Halk Danslarında Profesyonelleşme; Öncü bir Örnek Olarak Moiseyev Ekolü". Yaratıcı Drama Dergisi. 10 (2): 147-154. ISSN 1305-8177. 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
- ^ "Tarihçe". Devlet Halk Dansları Topluluğu web sitesi. 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Topluluklar". guzelsanatlar.ktb.gov.tr. 23 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2024.
- ^ "Devlet koroları ve halk danslarında 'yetkisiz' değişiklik". Artı Gerçek. 18 Nisan 2021. Erişim tarihi: 23 Aralık 2024.
- ^ "Ara". acikbilim.yok.gov.tr. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2024.
- ^ "KÜME Vakfı". kumevakfi.org. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
- ^ "Devlet Halk Dansları Topluluğu'na sınavsız alınacak iki kadro tartışma yarattı".