Derveni El Yazması
| Derveni el yazması | |
|---|---|
| Selanik Arkeoloji Müzesi | |
 Derveni el yazması | |
| Tür | El yazması |
| Tarih | MÖ 5.YY |
| Menşei | Makedonya |
| Dil(ler) | Antik Yunan |
| Malzeme | Papirüs |
| Boyut | 266 el yazması |
| Konu(lar) | Teogoni |
Derveni el yazması, 1962'de Selanik Şehri yakınlarında bulunan eski bir Makedon papirüs tomarıdır. Filozof Anaxagoras çevresinde yazılmış bir teogoni, yani tanrıların doğumuyla ilgili Orfik bir şiire ilişkin alegorik bir yorum şeklinde felsefi bir incelemedir. MÖ 5. yüzyılın sonlarına doğru oluşturulmuş ve Yunan dini, sofizm hareketi, felsefenin başlangıcı ve edebiyat eleştirisinin kökenleri ile ilgili 20. yy'da yapımış tartışmasız en ilgi çekici Yunanca metin keşfidir. Tomar, Makedonya Kralı II. Philip'in hükümdarlığı dönemine (MÖ 340) dayanıyor ve bu da onu Avrupa'nın günümüze ulaşmış en eski el yazması yapıyor.[1] Keşfini müteakip yıllarda kısmi baskı ve çevirileri yayınlanmış, fakat tamamının yayınlanması 2006'yı bulmuştur.
Keşif
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tomar, 15 Ocak 1962'de Makedonya'nın kuzeyindeki Derveni, Selanik-Kavala yolunda bir şantiyede bulundu.[2] Bu yer, Lete antik kentine ait zengin bir mezarlığın parçası olan bir nekropolde bulunan bir asilzadenin mezarıdır. Batı geleneğinde hayatta kalan en eski el yazmasıdır ve Yunanistan'da bulunan, bilinen tek antik papirüstür. Hatta menşeinden bağımsız olarak bile ele alındığında Yunanca yazılmış hayatta kalan en eski papirüs olabilir. Arkeologlar Petros Themelis ve Maria Siganidou, kömürleşmiş papirüs tomarının üst kısımlarını ve mezarın levhalarının üstündeki küllerden parçalar buldular; alt kısımlar cenaze ateşinde yanmıştı. Tomar dikkatlice açılıp parçalar birleştirilerek 26 sütunlu metin ortaya çıkarıldı. Yunanistan gibi nem oranı papirüsün bozulmadan kalmasına elverişsiz bir coğrafyada bugüne ulaşmasını, birlikle gömüldüğü asilzadenin cenaze ateşinde karbonize olmasına borçludur. Ancak karbonizasyon sürecinden ötürü hem mürekkebin hem de fon siyah olması okumayı son derece zorlaştırmıştı. Birleştirilen parçaların dışında, bugün Selanik Arkeoloji Müzesi'nde boy sırasına göre dizilerek cam altında sergilenmekte olan ve titizlikle yeniden birleştirilmeyi bekleyen 266 fragman vardır.
El yazmasının metni, birden çok lehçede yazılmıştır. Başta Attika ve İonya Yunancasının bir karışımı olan metinde Dorik formlara da rastlanmakta olup bazen aynı sözcük farklı lehçe formlarıyla karşılaşmak mümkündür.
UNESCO - Dünya Belleği Programı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Selanik Arkeoloji Müzesi, 12 Aralık 2015'te, Derveni el yazmasının UNESCO Dünya Belleği Programına kaydını kutlamak için resmi bir etkinlik düzenledi.
UNESCO'ya göre;
| “ | Derveni el yazması, yalnızca Batı felsefi düşüncesinin temeli olan Yunan din ve felsefesinin incelenmesi için değil, aynı zamanda Orfik şiirlerinin Sokrates öncesi düşünürler'in farklı bir versiyonunu sunan erken tarihinin bir kanıtı niteliğinde olduğu için de büyük önem taşımaktadır. Batı geleneğinin ilk kitabı olan El yazmasının metni, evrensel insani değerleri yansıttığı için küresel ölçekte öneme sahiptir. | „ |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Richard Janko, "The Derveni Papyrus: An Interim Text" 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 141 (2002), p. 1
- ^ Betegh, Gábor (19 Kasım 2007). The Derveni Papyrus: Cosmology, Theology and Interpretation. Cambridge University Press. s. 56. ISBN 978-0-521-04739-5. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Derveni papyrus at The iMouseion Project 15 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "The Derveni Papyrus - A conversation with Richard Janko" 12 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ideas Roadshow, 2013
